Moustache - S.Hareesh

ఈశాన్య కేరళలోని వయనాడ్ లో ఒక మారుమూల ప్రాంతంలో కొంతకాలం ఉన్న కారణాన మాకు కేరళ పల్లె జీవితం సుపరిచితమే..చెన్నై నుండి సరాసరి కోళికోడ్ ఎయిర్పోర్ట్ లో దిగి అక్కడ నుండి క్యాబ్లో పచ్చని ప్రహరీలూ,కొండలూ కోనలూ దాటుకుంటూ కాఫీ,మిరియం,తేయాకు తోటల మధ్య కొలువుదీరిన మా ఇల్లు చేరేసరికి ఉన్నట్లుండి మాకు అలవాటైన ప్రపంచం ఒక పాతికేళ్ళు వెనక్కి వెళ్ళిపోయినట్లనిపించింది..అది పూర్తిగా వేరే లోకం..మీకు ఓపికున్నప్పుడు ఇంస్టాగ్రామ్,హోమ్ మేకర్స్ ఉటోపియా బ్లాగ్స్ చూస్తే కొన్ని పోస్టులూ,ఫోటోలూ కనిపిస్తాయి..సరే ఈ ఉపోద్ఘాతం అంతా ఎందుకంటే మలయాళీ రచయిత ఎస్.హరీష్ నన్ను మరోసారి ఆ ప్రపంచంలోకి తీసుకెళ్ళి తీసుకొచ్చారు..ఎస్.హరీష్ మలయాళ రచన 'మీష'(మీసం) 2020 సంవత్సరానికి గాను THE JCB PRIZE FOR LITERATURE ను గెలుచుకుంది (2018 లో బెన్యామిన్ 'జాస్మిన్  డేస్' కూడా ఇదే అవార్డు గెలుచుకుంది)..నేను గత ఏడాది చదివిన ఎన్.ప్రభాకరన్ రచన 'ది డైరీ ఆఫ్ ఎ మలయాళీ మాడ్' మాన్ ని ఆంగ్లంలోకి అనువదించిన జయశ్రీ కలథిల్ ఈ రచనను కూడా అనువదించారు.

Image Courtesy Google

పుస్తకం విషయానికొస్తే పులయన్ (దళిత) కులానికి చెందిన కథానాయకుడు వవచన్ ఒక నాటకంలో పోలీస్ వేషం వేసే క్రమంలో మీసాన్ని పెంచుతాడు..నిజానికి పులయన్ తెగలో మీసం పెంచడం నిషిద్ధం..నాటకంలో డైలాగ్స్ ఏమీ లేకుండా కేవలం రెండు సీన్స్ల లో మాత్రం కనిపించే వవచన్ ను చూసి ముందు వరుసలో ఉన్న ప్రేక్షకులు,ముఖ్యంగా ఉన్నత వర్గాలకు చెందిన వ్యక్తులు భయభ్రాంతులవుతారు..తరతరాలుగా అణచివేతకు గురైన జాతుల దళితాగ్రహానికి ప్రతీకగా సాక్షాత్తూ దశకంఠుడిలా (రావణుడు కూడా దళితుడని చివరి మాటలో రచయిత అంటారు-మన పురాణాల్లో రావణుడు బ్రాహ్మణుడు కదా ఇందులో దళితుడంటున్నారేమిటని అనుమానం రావచ్చు..'పులయన్' కులంలాగే కేరళలో వందలకొద్దీ ఆదివాసీ దళిత తెగలు ఉంటాయి..చాలా తెగలకు విడివిడిగా ప్రత్యేకమైన పురాణాలూ,గాథలూ ఉంటాయి..వారి పురాణాల్లో రావణుడికి సమున్నతమైన స్థానమే ఉంది..మనందరం ప్రామాణికంగా తీసుకునే పురాణాలు కాకుండా వీళ్ళు లోకల్ folklore ని ఎక్కువ నమ్ముతారు..వీళ్ళంతా ఆర్య సంస్కృతికి ప్రత్యర్థిగా నిలిచిన రావణుణ్ణి తమ జాతికి ఆదిగురువుగా,ప్రతినిధిగా భావిస్తారు..బహుశా అందుకే రావణుడు దళితుడని కొందరి నమ్మకం..హరీష్ కథ ఆ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించేదిగా రాశారు కాబట్టి వారి నమ్మకం ప్రకారం రావణుణ్ణి దళితుడుగా పోల్చి ఉంటారు.)..అగ్నిగోళాల్లాంటి ఎర్రని కళ్ళతో స్టేజి మీద కనిపించిన వవచన్ ప్రేక్షకుల మనసుల్లో చెరగని ముద్ర వేస్తాడు..కానీ నాటకం ముగిసిపోయినప్పటికీ వవచన్ తన మీసం తీసెయ్యడానికి నిరాకరించి ఇల్లు వదిలి వెళ్ళిపోతాడు..దేశదిమ్మరిలా చెట్లమ్మటా పుట్లమ్మటా తిరుగుతూ అకస్మాత్తుగా ఎక్కడో అక్కడ ప్రత్యక్షమై మాయమైపోయే అతణ్ణి గూర్చి కుట్టనాడ్ ప్రాంతంలో చిలవలు పలవలుగా కథలు ప్రచారంలోకి వస్తాయి..ఎక్కడేం నేరం జరిగినా అది 'మీసం' గా పేరు మారిపోయిన వవచన్ ఖాతాలో పడిపోతూ ఉంటుంది..ఇవేమీ తెలియని మీసం మాత్రం తాను ప్రేమించిన సీత కోసం వెతుకుతూ అసమానతలకూ,అణచివేతలకూ బహుదూరమైన మలయ (మలబార్) కు వెళ్ళే దారి వెతుక్కుంటూ కాలినడకన తిరుగుతుంటాడు..మరి అతడికి సీత కపించిందా ? మీసం మలయకు వెళ్ళగలిగాడా అన్నది మిగతా కథ.

బ్రిటిషు వారి కాలంలో కూర్చిన ఈ కథను నైరుతి కేరళ లోని సముద్రమట్టానికి దిగువన ఉన్న వ్యవసాయ క్షేత్రమైన కుట్టనాడ్ ప్రాంతం నేపథ్యంలో రాశారు..ఇందులో ఆనాటి కేరళలో కులమత వ్యవస్థల తీరుతెన్నులూ,వర్ణవ్యవస్థ పటిష్టంగా ఉన్న సమాజంలో సాంఘిక దురాచారాలూ ప్రధానాంశాలుగా కనిపిస్తాయి..భారత దేశంలో బ్రిటిషు సంస్కృతికి పునాదులు పడిన కాలం గనుక సాంస్కృతిక సంఘర్షణల నేపథ్యంలో కూడా ఇందులో అనేక పిట్ట కథలుంటాయి..ఇకపోతే కేరళ గురించి ఏ కథ చెప్పాలన్నా జీవావరణాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా చెప్పాలనుకోవడం అసాధ్యమేమో అనిపిస్తుంది..అదృష్టవశాత్తూ ఇప్పటికీ అక్కడి మనుషుల జీవితంలో ప్రకృతి కూడా ఒక భాగం..వాసుదేవన్ నాయర్ రచనల్ని చూసినా,బషీర్ కథల్ని చదివినా ప్రతీ రచనలోనూ పాత్రలతో సరిసమానంగా దేవభూమిలోని ప్రకృతి కూడా కీలక పాత్ర పోషిస్తూ కనిపిస్తుంది..కేరళ రాజకీయాలూ,సామజిక విధి విధానాలూ ఇవన్నీ పర్యావరణంతో విడదీయలేనంతగా ముడిపడి ఉంటాయి,నేను చూసినంతవరకూ వాయనాడ్ లో ఇప్పటికీ ఉన్నాయి..అందుచేత ఈ రచనలో ప్రత్యేకత ఏమిటంటే,ఇది ఈ మధ్య వ్యక్తి ప్రధానంగా వస్తున్న అనేక మూస ధోరణి రచనల్లా కేవలం వవచన్ కథ మాత్రమే కాదు..ఇది అతడి చుట్టూ ఉన్న మనుషుల కథ,అతడి సంస్కృతి కథ,అతడి చుట్టూ ఉన్న ప్రతి చెట్టు,పుట్టా,పక్షీ,నేలా,నీరూ,గాలీ కథ.

ఈ పుస్తకంలో హరీష్ 'మీసం' కథ చెప్పడానికి చాలా హోంవర్క్ చేసి కేరళకు సంబంధించిన సాంస్కృతిక వివరాలు అనేకం పొందుపరిచారు..ఈ రచనను ఒక విధంగా పాఠకులకు 'సాంస్కృతిక విందు' అనవచ్చు..కానీ వాసుదేవన్ నాయర్ కథలకు భిన్నంగా ప్రకృతి నాడి తో పాటుగా పాత్రల భావోద్వేగాలను కూడా పట్టుకోవడంలో హరీష్ విఫలమయ్యారనిపించింది..కథలో పట్టు లేకపోవడం వల్ల నేరేషన్ ప్రవాహంలా సాగదు..ఉదాహరణకు బెన్యామీన్ 'గోట్ డేస్' లా ఇది 'పేజ్ టర్నర్' అస్సలు కాదు..అనేక పిట్టకథల్ని ఒక చోట ఏర్చి కూర్చిన కారణంగా సగం పుస్తకం పూర్తైనప్పటికీ పాఠకులు అనేక పాత్రల మధ్య ఎవరి గురించి చదువుతున్నారో అర్ధంకాక మరోసారి వెనక్కి వెళ్లి చూసుకునే పరిస్థితి అక్కడక్కడా ఎదురవుతుంది..ఫిక్షన్ చదవడానికి కూర్చున్న పాఠకురాలిగా నేనైతే కథకుడికి తన కథే ప్రధానంగా ఉండాలి అనుకుంటాను..మూల కథను దాటి ఏ వివరాలైనా అవసరార్ధం అద్దే అదనపు హంగులై ఉండాలి..అంటే కథకుడు తన కథలో  సాంస్కృతిక వివరాలు అంతర్భాగంగా ఉండేలా చూసుకోవాలి గానీ పాఠకుల్ని క్లాసులో కూర్చోపెట్టి చరిత్ర,భౌగోళిక శాస్త్రాల పాఠాలు వల్లెవేస్తున్నట్లు ఉండకూడదు..ఈ రచనలో కథ మీద కల్చర్ ఆధిపత్యం ఎక్కువగా ఉంది..రెండిటినీ సమన్వయం చేసే క్రమంలో హరీష్ కఠోర పరిశ్రమ పుస్తకమంతా కనిపిస్తుంది..ఈ మధ్య వస్తున్న కొన్ని కథల్ని పరిశీలిస్తే,అయితే మూలాల్ని మొదలంటా నరికేసి మొండి స్కెలిటన్ లాంటి పాత్రలతో ఆకాశానికి భూమికీ మధ్య పేరు తెలియని ప్రాంతంలో కథనాన్ని నడుపుతున్నారు..లేదా ఇలా సాంస్కృతిక వివరాలను దట్టించి కథలో ఉండవలసిన బలాన్ని విస్మరిస్తున్నారు..ఇకపోతే ఈ పుస్తకంలో అడుగడుక్కీ ఎదురయ్యే మలయాళీ పదజాలం మొదటి 50-60 పేజీల్లో పంటిక్రింద రాయిలా తగిలి నేరేషన్ ను సాఫిగా సాగనివ్వక గతుకుల రోడ్డు ప్రయాణంలా అనిపిస్తుంది..అవి తిట్టుకోకుండా ఓపిగ్గా దాటేస్తే హరీష్ ప్రపంచం మనకు కాస్త  అలవాటవుతుంది.

నిజానికి ఈ కథలో బలం బలహీనతా రెండూ సాంస్కృతిక వివరాలే అనిపించాయి..రచయితకు తన చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచంపట్ల కుతూహలం ఉండాలనీ,దృష్టిని దాటిపోనివ్వకుండా ప్రతి చిన్న వివరాన్నీ జాగ్రత్తగా నోట్ చేసుకోవాలనీ ,మనుషుల పట్లే కాకుండా సమస్త జీవజాలం పట్లా కూడా సహానుభూతి ఉండాలనీ హరీష్ రచన సాధించిన విజయం చెప్పకనే చెబుతుంది..హరీష్ కథలో తనకు తెలిసిన ప్రపంచాన్ని తనకు చేతనైన రీతిలో పరిచయం చెయ్యాలనే నిజాయితీ తప్ప పాఠకుల్ని మంత్రముగ్ధుల్ని చేసే  శైలి గానీ,ఉన్నత సాహితీ విలువల లాంటివి గానీ ఏమీ కనబడవు, ఏదైనా ఒక ప్రాంతాన్ని తీసుకుని అందులో అందరి జీవితాలకూ యధాతథంగా అక్షరరూపం ఇస్తే అది హరీష్ 'మీసం' కథలా ఉంటుంది.

పుస్తకం నుండి కొన్ని నచ్చిన అంశాలు : 

The most significant piece of knowledge that Vidurar, the venerated scholar before the days of Google and Encyclopaedia Britannica, the steam engine and the polio vaccine, held was that the earth was flat and was supported on the shoulders of seven elephants. Even a five-year-old knows so much more than that these days!

I was all alone, like a man in a spaceship. No one in this universe knew I was here, and if I were to disappear, if God were to wipe me off with a damp cloth like a drawing on a blackboard, only a handful of people would remember me enough to notice my absence, and when they too were gone, no one would even know that I had existed. The vast majority of people who lived thousands, ten thousands of years ago have no names or identities. God has wiped them off the face of this earth, from people’s paltry memories.

Once it was out of sight, I began to wonder whether I had actually seen it or whether I had conjured it up in the sky of my imagination. I had to tell someone about this – it was the only way I could be sure that I had experienced this. What empty creatures we are! Our experiences and thoughts gain relevance only if endorsed by others; our lives lived only in the thoughts and memories of a handful of people who would also be dead and gone in a short period of time.

Why do we read stories and novels, I asked the audience. In order to enjoy a good story, I said, answering my own question. There was nothing else beyond that. Why did we read Poombatta or Ambiliyammavan as children, or listen to our grandmothers’ stories? Just for the enjoyment of a good story. Children’s stories usually ended with a moral, but that was only to deceive parents into thinking that stories were edifying. It is the same yearning that leads one to Panchatantram or to a novel by Pottekkad – the yearning for a good story. The idea that reading provides us with a compass for politics, philosophy, spirituality, or insight into life and all that was pure nonsense. But we don’t admit this. Instead, we read Joyce’s Ulysses with the help of guidebooks, and pretend to belong to some exclusive group who have understood the book, devour Benyamin’s Adujeevitham in one sitting only so that we can pick it apart. As far as I was concerned, I told my audience, the best stories in the world are those in One Thousand and One Nights, or stories like that of the hare and the tortoise, or the crocodile who plotted to eat the sweet heart of the monkey, and that nothing else piqued my curiosity as much as these stories.

‘Speechifying is not my medium. Writing is. Even Borges has said that writing is not a faithful copy of life, and that if a Bengal tiger in a story has three legs and speaks Sanskrit, so be it.’‘I’ve told you before,’ Joseph said. ‘Either stay away from these events and sit at home, and people will think you are an intellectual. Or stop saying crazy things at these events. You’re damaging your own reputation.'

He had always remained here, he felt, just like his ancestors who had only ever travelled as far as Pambadi to the east, Alappuzha to the west, Kottayam to the south and Vaikom to the north. Perhaps that was enough, he mused. Why leave one’s village and its intimate circles of familiarity, the people who knew one’s ancestors and every moment from one’s birth?

’I couldn’t believe the kind of nonsense his class teacher was telling him. Don’t they realise how dangerous it is to fill the minds of small children with rationalism? Rationalism is the most problematic philosophy in the world, one that completely kills a person’s imagination and instincts. It might explain the functioning of machines, but can it explain human beings? Could a rationalist ever write a story or a poem, or experience the intensity of the endless quest for love? Wouldn’t a rationalist, on hearing the story of the fly and the cat that cooked kanji, argue that they would be unable to wash the rice properly since they don’t have hands, and that they wouldn’t know the use of fire? One can only hope that rationalism doesn’t interfere in his bedroom as he lies with his wife. There was a rationalist in Kerala who had proclaimed that if he were ever able to build the rationalist nation he imagined, only men and women in full health would be allowed to procreate, so that there would be a generation of perfect human beings. I don’t see much of a difference between him and Hitler.

He’s hiding there. He’s scared of people,’ the white turtle continued.‘And they are scared of him,’ said the black turtle. ‘I don’t understand these human beings.’‘They’re mad, the lot of them. Never at peace. I don’t understand why they can’t eat and drink and be happy with these canals and fields like the rest of us. Instead they rush about all over the place. Haven’t you seen them talking to themselves when they think no one is looking?’‘They think the earth is round!’ The black turtle struggled to control its laughter.

Moustache had remained silent all through this, which made Avarachan suspicious. One must be wary of the silent types because their minds roil like an ocean. Hollow things make the most sound – a coconut shell, drums, a conch. Those whose minds are empty jabber on in order to cover up the emptiness, whereas those who are caught up in the agony of their own thoughts speak only to themselves.

Besides, if lots of people do strange things, that’s supposed to be all right. But if one person does something different, then everyone starts meddling. One is allowed to be crazy only if the whole land is crazy.

Too many people together can do nothing, not even kill a snake. Fearful people feel there is strength in numbers, but all they do is chatter amongst themselves in an effort to keep their fear at bay.