The Oil Jar and Other Stories - Luigi Pirandello

నవలలు ఎక్కువగా ఇష్టపడే నాకు షార్ట్ స్టోరీస్ చదవాలనే ఆసక్తి కలిగించిన బహు కొద్దిమంది రచయితల్లో పిరాండేల్లో ఒకరు..ఆయన రాసిన కథల సంపుటి 'The tales of madness' చదివిన తరువాత ఆయన మరికొన్ని కథలు చదవాలనే ఆసక్తితో 'The Oil Jar and Other Stories' చదవడం జరిగింది..ఇందులో మొత్తం పదకొండు కథలు కాగా చివరి కథ 'Mrs. Frola and Mr. Ponza,her son-in-law' అనే కథ ముందు చెప్పిన పుస్తకంలో కూడా ఉంది,అందులోని పదహారు కథల్లో ఇదొకటి..'The tales of madness' లో తాత్వికత,మానసిక విశ్లేషణల పాళ్ళు ఎక్కువ,అందులో అన్ని కథలూ 'dark tone' లో 'పిచ్చితనం' అనే అంశం చుట్టూ తిరుగుతాయి..కాగా ఈ కథల  సంపుటిలో చాలా వరకూ కథలన్నీ తేలికపాటి హాస్యంతో,సరళమైన ధోరణిలో సాగుతాయి..

ఫిక్షన్,నాన్ ఫిక్షన్ అనే రెండు పాయలనూ రెండు వైపుల నుంచీ సరిసమానంగా అల్లుకొచ్చి చివరకి వాస్తవికతకు ముడి పెట్టడంలో పిరాండేల్లో నైపుణ్యం ప్రతి కథలోనూ కనిపిస్తుంది..ఫిలాసఫీ చదవాలంటే ఒక పుస్తకం,సైకాలజీ చదవాలంటే మరో పుస్తకం,డ్రామా అంటే ఇంకోటీ,Existentialism కోసం మరొకటీ ఇలా ఇన్ని genres ను విడివిడిగా చదవాలనుకోవడం కంటే ఒక్క పిరాండేల్లోని చదివితే చాలు,ఆ పైవన్నీ ఈయన కథల్లో కనిపిస్తాయి..ఈయన కథలు, చదివినవాళ్ళకి అన్ని ఎలిమెంట్స్ సమపాళ్ళలో కుదిరిన ఒక పూర్తి స్థాయి రచన చదివిన తృప్తినిస్తాయి..కథలో ఎక్కడో చాలా సీరియస్ గా ఏదో చెప్తున్నారనుకునేలోపు మధ్యలో చిన్న చమత్కారం దొర్లుతుంది..అలాగే కథలో ఏదో సరదా సందర్భంలో అంతర్లీనంగా నిరాశా నిస్పృహలు,ఇదిగో మేమున్నామంటాయి..ఇంకోచోట మానవసంబంధాలను ఆవిష్కరించే క్రమంలో ఉన్నట్లుండి తాత్వికత తెరపైకొస్తుంది..ఒక్కో కథా పూర్తై పేజీ తిప్పేటప్పుడు ఈయన మాంత్రికుడా లేక కథకుడా అనే అనుమానం కలగలేదంటే ఆశ్చర్యమే..

అన్ని కథల్లోకీ మొదటి కథ Little Hut-Sicilian Sketch కథే కాస్త నిరాశ పరిచింది..మిగతా కథలన్నీ ఒక్కోటీ ఒక్కో ప్రత్యేకత కలిగి ఉంటాయి..రెండో కథ Citrons from Sicily,ఒక వాద్యకారుడు Micuccio Bonavino కథ...తను చేసిన సహాయంతో జీవితంలో ఉన్నత స్థానానికి చేరుకున్నప్రేయసి Teresina ను చాలా కాలం తరువాత కలుసుకోవడానికి వెళ్ళినప్పుడు  Micuccio కు అక్కడ ఎదురైన పరిస్థితులను గురించి వివరిస్తుంది..కాలగతిలో రూపాంతరం చెందే మానవ సంబంధాలూ,ఊహకూ-వాస్తవానికీ నడుమ సంఘర్షణలూ ఈ కథలో ప్రతిబింబిస్తాయి..

He didn’t see her, he no longer saw her as a living, real person in front of him..What was she saying to him?...Not her voice, nor her eyes, nor her laugh: nothing, nothing of hers did he recognize any more in that dream apparition.

మరో కథ With other eyes లో Anna కు చాలా ఏళ్ళ తరువాత యాదృచ్ఛికంగా తన భర్త మొదటి భార్య ఫోటోగ్రాఫ్ కంటపడుతుంది..Anna,చనిపోయిన ఆమె ఫొటోను చూస్తూ,తనకు పరిచయమైన ఆనాటి స్త్రీ పై గతంలో తన ద్వేషపూరితమైన అభిప్రాయాన్నీ,వర్తమానంలో తన అభిప్రాయాన్నీ పోల్చి చూసుకుంటూ ఆమె ఇమేజ్ ను తన మస్తిష్కంలో పునర్నిర్మించుకునే కథ..ఇది Anna జీవితంలో ఆమెకు తెలీకుండా ఏర్పడిన ఖాళీని చూపిస్తుంది..

And it then seemed to her that those kindly eyes, intense with passion and heartbreak, were pitying her in their turn, were condoling with her over that abandonment, that unrequited sacrifice, that love which remained locked up in her breast like a treasure in a casket to which he had the keys but would never use them, like a miser.

మరో కథ Voice కూడా నాకు చాలా నచ్చిన కథ..అంధుడైన తన యజమాని Silvio Borghi కు అతని తల్లి మరణానంతరం తన కళ్ళతో ప్రపంచాన్ని చూపిస్తూ,తన అందమైన స్వరంతో అతనికి దగ్గరై,ప్రేమలో పడుతుంది Miss Lydia Venturi..వారిద్దరూ పెళ్ళి చేసుకోవాలని నిశ్చయించుకుంటారు..కానీ Silvio కు చూపు వస్తుందని తెలిసి,తన స్వరంలో అతని ఊహాప్రపంచంలో రూపుదిద్దుకున్న అందమైన రూపానికీ,తన అసలు రూపానికీ,వ్యక్తిత్వానికీ చాలా భేదం ఉండటంతో Silvio చీకటి ప్రపంచంలో తన స్వరంలో సృజింపబడిన ప్రతిబింబంగానే మిగిలిపోయి అతన్ని విడిచి వెళ్ళిపోతుంది..

She knew how he saw her from the charm of that voice and from the timid replies he received to his insistent, relentless questions; and in front of her mirror she made every effort to resemble that fictitious image he had of her, every effort to see herself the way he saw her in his darkness. And by this time, even for her, her voice no longer issued from her own lips, but from those he imagined she had; and if she laughed, she suddenly had the impression of not having laughed herself, but rather of having imitated a smile that was not hers, the smile of that other self who lived within his mind.

“There, you’re all mine because you don’t see yourself and you don’t know yourself; because your soul is like a prisoner of your misery and needs me to see, to feel.”

నాకు నచ్చిన మరో కథ A character’s Tragedy,ఇది రచయితలకూ,వారు సృష్టించే పాత్రలకు మధ్య ఉండే సంబంధాన్ని చూపించే కథ..ఇందులో కల్పిత పాత్రలన్నీ రచయిత చుట్టూ చేరి తమ గోడు వెళ్ళబోసుకోవడం సరదాగా ఉంటుంది..అందులో Dr. Fileno అనే కల్పిత పాత్ర,తనకు న్యాయం చెయ్యమని రచయితకు తన వాదనను వినిపిస్తాడు..ఆ వాదోపవాదాల్లో చివరకి ఎవరు నెగ్గారనేది కథ..

And often there is such a mob that I have to give my attention to more than one at the same time. Unless, at some point, my mind becomes so distracted and bewildered that it rejects that double or triple nurturing and shouts in its exasperation: “Either one at a time, quietly and calmly, or all three of you can get lost!”

Dr. Fileno hadn’t even the slightest thought of deriving lessons from the past for the present, because he knew it would be a waste of time and a game for fools. History is an idealized amalgam of elements gathered together in accordance with the nature, likes, dislikes, aspirations and opinions of historians. How, then, can this idealized amalgam be applied to living, effective reality, in which the elements are still separate and scattered?

The oil jar కథ ఆద్యంతం సరదాగా సాగిపోతుంది,అలాగే Mrs. Frola and Mr. Ponza,her son-in-law వాస్తవాన్ని అంగీకరించలేని అత్తా అల్లుళ్ళ కథ..మిగతా కథలు It’s not to be taken seriously,The Fly,Think it over, Giacomino,A Prancing horse లాంటి కథలు కూడా దేనికదే ప్రత్యేకమైనవి..సహజంగా చాలా పుస్తకాలు,చదివిన కొంత కాలానికి మర్చిపోతాను..ఇక కథల్లో పాత్రలైతే అలా వచ్చి ఇలా హలో అని పలకరించి వెళ్ళిపోతాయి..కానీ పిరాండేల్లో పాత్రల చిత్రీకరణ సరళంగా,vulnerable గా వాస్తవానికి చాలా దగ్గరగా ఉండటంతో మరపుకి చాలా దూరం..ఏ పాత్ర చూసినా,ఎక్కడో పరిచయస్తుల్లా అనిపిస్తారు..మన ప్రక్కనే కూర్చుని మనతో తమ మనసు లోతుల్లోని ప్రతి భావాన్నీ,భయాన్నీ,ఆందోళనని,పిచ్చితనాన్నీ చాలా కాలానికి కలిసిన బాల్య స్నేహితుల్లా,ఏ దాపరికం లేకుండా మనతో పంచుకుంటారు..ముఖ్యంగా హ్యూమన్ ఎమోషన్స్ ను పండించడంలో ఈయనది ఒక ప్రత్యేక శైలి అనొచ్చు..అలాగే మానవ స్వభావాల వర్ణనల్లో పిరాండేల్లోకి సరిసమానంగా నిలవగల రచయితలు బహు అరుదు అనడం కూడా అతిశయోక్తి కాదేమో..మంచి రచనా నైపుణ్యం కలిగిన ఒక గొప్ప సైకియాట్రిస్ట్ ని కలవాలంటే Luigi Pirandello ని చదవాల్సిందే.

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని వాక్యాలు,
Strictly speaking, nothing was serious to Perazzetti. Everything depends on the importance you attach to things. If you attach importance to the most ridiculous thing, it can become deadly serious, and vice versa, the most serious matter can become altogether ridiculous. Is there anything more serious than death? And yet, for those many people who attach no importance to it ...

But is it ever possible to feel sorry for certain misfortunes unless you can laugh at them at the same time?

"Humans do many,many things,my friend,without knowing at all why they do them"

Milk and Honey - Rupi Kaur

Image Courtesy Google

ఏ రచన అయినా పాఠకుల మనసు వరకూ వెళ్ళాలంటే అది రచయిత మనసులోంచి వచ్చి ఉండాలి..అక్షరాల్లో అణువణువునా ధ్వనించే నిజాయితీ కంటే చదివివేవాళ్ళని కట్టిపడేసే ఆకర్షణీయమైన విషయం ఏముంటుంది !దేన్నైనా మంచి రైట్ అప్ అనడానికి నా వరకూ ఆ నిజాయితీ ప్రధానార్హత..ఒక్కోసారి రచన క్వాలిటీని నిర్దేశించే అంశాలైన భాష,వ్యాకరణం లాంటివి కూడా ఆ నిజాయితీ ముందు కేవలం అలంకారప్రాయాలుగానే మిగిలిపోతాయి..కెనడా కు చెందిన ప్రవాస భారతీయురాలు,జన్మతః పంజాబీ అయిన రచయిత్రి రూపీ కౌర్ రాసిన న్యూయార్క్ టైమ్స్ బెస్ట్ సెల్లర్ కవితా సంపుటి 'మిల్క్ అండ్ హనీ' కూడా అదే కోవకి చెందుతుంది..ఇన్స్టాగ్రామ్ వాడేవాళ్ళలో రూపీ కౌర్ పేజీ గురించి తెలీని వాళ్ళుండరు..మొదట్లో ఇన్స్టాగ్రామ్ ను తన మనసులో భావాలను పంచుకునే వేదికగా చేసుకున్న ఆమె,తన బోల్డ్ రైట్ అప్స్ తో త్వరలోనే అనేకమంది ఫాలోవర్లను సంపాదించుకున్నారు.

రకరకాల వాయిద్యాలతో పాటు సాకేంతికతను కూడా విరివిగా ఉపయోగించి సృజించిన సంగీతం కూడా అడవుల్లో పచ్చని చెట్ల మీద,స్వేచ్ఛగా ఎగిరే పక్షుల కిలకిలారావాల ముందు దిగదుడుపే..ఎందుకంటే ఈ రెండో దానిలో ఉండే సహజత్వం మొదటిదానిలో కొరవడుతుంది..రూపీ కౌర్ కవితలు అడవి పక్షుల కిలకిలారావాల్లా ఉంటాయి,వర్షానంతరం పచ్చని పచ్చికబయళ్ళ లోనుంచి వచ్చే పచ్చి వాసన వేస్తాయి..స్త్రీల ఋతుచక్రాల మొదలు,లైంగిక వేధింపులు వరకు బోల్డ్,ఇంటిమేట్ విషయాలను ఇంత సున్నితమైన గళంలో చెప్పడం ఆమె ప్రత్యేకత..కవితలన్నిటిలోనూ మనం రిలేట్ చేసుకునే భావోద్వేగాలు ఉండటం వల్ల మనసుకు దగ్గరగా అనిపిస్తాయి..

“Our backs tell stories
no books have the spine to carry”

రూపీ కౌర్ కవితల్లో ధ్వనించే గాంభీర్యం ఆమె అక్షరాల్లో ఎంత వెతికినా కనిపించదు..కానీ చిన్న చిన్న పద్యాల్లా అల్లిన వాక్యాలు మాత్రం చెవులు చిల్లులు పడేలా ధ్వని చేస్తూ సరాసరి హృదయాన్ని తాకుతాయి..ఈ కవితలన్నీ స్త్రీల అస్థిత్వానికి చిరునామాల్లాంటి స్వాభిమానం,ప్రేమ,ద్వేషం,విరహం లాంటి సున్నితమైన అంశాల చుట్టూ తిరుగుతాయి..ఈ సంపుటిని the hurting,the loving,the breaking,the healing అనే నాలుగు భాగాల్లో రాశారు..మొదటి భాగంలో బాల్యంలో ఆల్కహాలిక్ అయిన తండ్రి నుండి వేధింపులు,లైంగిక వేధింపులు,ఒంటరితం లాంటి అంశాలైతే,మిగతా భాగాల్లో ప్రేమ,విరహం,విషాదాల్లాంటి అంశాలపై కవితలుంటాయి..ఆమె పదాల్లో ఆశించని ప్రేమ దక్కని నైరాశ్యం కనిపిస్తుంది..తండ్రి ప్రేమకు నోచుకోని ఒంటరి బాల్యం కనిపిస్తుంది..హిపోక్రసీ నిండిపోయిన సమాజం పట్ల నిరసన గళం వినిపిస్తుంది..ఇవన్నీ రచయిత్రి మనసు తాళం తెరచి,అందులో పాఠకులకు కుర్చీ వేసి కూర్చోపెట్టి మరీ తన వాదన వినిపిస్తుంది..ఆమె పదాల్లో ఎక్కడో ఒక చోట తమను తాము పోల్చుకొని స్త్రీలు,ఆత్మపరిశీలన చేసుకోని పురుషులూ ఉండరేమో..ఇది అణువణువునా ఫెమినిజం నిండిపోయిన పుస్తకం కాబట్టి స్త్రీలందరు తప్పకుండా చదవాలి అంటున్నారు కానీ నాకైతే ఈ పుస్తకం ప్రత్యేకం పురుషుల కోసం,పురుషాధిక్య సమాజం కోసం రాయబడింది అనిపించింది..

“i do not want to have you
to fill the empty parts of me
i want to be full on my own

i want to fill so complete
i could light a whole city
and then
i want to have you
cause the two of
us combined
could set
it on fire”  ఇది ఒక రిలేషన్షిప్ లో స్త్రీ కోరుకునేదేమిటో స్పష్టం చేస్తుంది..

మరో చోట,ఆర్ట్ ను నిర్వచిస్తూ,
“your art
is not about how many people
like your work
your art
is about
if your heart likes your work
if your soul likes your work
it's about how honest
you are with yourself
and you
must never
trade honesty
for relatability”

మరో చోట తనలో సున్నితత్వాన్ని తక్కువ అంచనా వెయ్యొద్దని హెచ్చరిస్తూ,
“i am water
soft enough
to offer life
tough enough
to drown it away”

చిన్న చిన్న కవితలతో పాటు ప్రక్కన రిలేటెడ్ డ్రాయింగ్స్ ఉండటం వల్ల పుస్తకం నిడివి చాలా తక్కువ..కవిత్వం అంటేనే అదేదో గ్రహాంతర భాష అని భయపడే నేను అర్ధగంట లోపు ఒక పోయెట్రీ పుస్తకాన్ని పూర్తి చేస్తానని కల్లో కూడా అనుకోలేదు..ఎందుకంటే ఇది సామాన్యుల కవిత్వం..సాహిత్యం లో అ ఆ లు రాకపోయినా కూడా ఆస్వాదించడానికి అందుబాటులో ఉండే కవిత్వం.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని,
“i am a museum full of art
but you had your eyes shut”

"The rape will tear you in half
But it will not end you.."

“you tell me to quiet down cause
 my opinions make me less beautiful
 but i was not made with a fire in my belly
 so i could be put out
 i was not made with a lightness on my tongue
 so i could be easy to swallow
 i was made heavy
 half blade and half silk
 difficult to forget and
 not easy for the mind to follow” 

A Horse Walks Into a Bar - David Grossman

'A Horse Walks Into a Bar' అనే టైటిల్ చూసి పుస్తకం చదవడం మొదలుపెట్టిన రెండోరోజే దీనికి MBI అవార్డు వచ్చిందని తెలిసి,పూర్తి చెయ్యాలి అని ఉత్సాహంగా కూర్చుని చదివాను.."fifty-seven years ago today the world became a slightly worse place to live in" అంటూ ఇజ్రాయెల్ కు చెందిన 57 ఏళ్ళ stand-up ఆర్టిస్ట్ అయిన Dovaleh G (Dovaleh  Greenstein) తన కథను చెప్పడం మొదలుపెడతాడు...

Image Courtesy Google

ఇజ్రాయెల్ లోని Netanya లో ఒక సాయంకాలపు ప్రదర్శనలో ఇజ్రాయెల్ లో తన బాల్యాన్ని,దానితో ముడిపడిన చేదు జ్ఞాపకాలనీ ఒక్కొక్కటిగా మనముందుంచుతాడు Dovaleh..ఆ షో కి తన బాల్య స్నేహితుడు,రిటైర్డ్ జడ్జ్ అయిన Avishai Lazar ను బలవంతంగా ఒప్పించి ఆహ్వానిస్తాడు..తన ప్రదర్శనను పూర్తిగా చూసి తక్షణం అనిపించిందేంటో ఉన్నదున్నట్లుగా రాయమని అతన్ని కోరతాడు..అదే షోకు 'medium' అని సంబోధించే అతని చిన్ననాటి స్నేహితురాలు,మానిక్యూరిస్ట్,ఆత్మలతో మాట్లాడగలిగే ఒక స్త్రీ కూడా వస్తుంది..ముందు సరదాగా మొదలు పెట్టిన షోలో క్రమేపీ తన వ్యక్తిగత జీవితానికి సంబంధించిన విషయాలను ప్రస్తావించడం మొదలు పెట్టడంతో వచ్చిన ప్రేక్షకులు ఒక్కొక్కరుగా వెళ్ళిపోతుంటారు..కానీ తుదికంటా కూర్చుని Dovaleh ను చూసిన Avishai కి అతడిలో 57 ఏళ్ళ Dovaleh బదులు తన బాల్యం తాలూకు మానసిక స్థితినుండి ఎదగని 14 ఏళ్ళ పసివాడు కనిపిస్తాడు..Dovaleh ని గురించి తెలుసుకునే క్రమంలో Avishai తనను గురించి తాను తెలుసుకుంటాడు..అసలు Avishai లో ఈ పరివర్తనకు కారణమైన Dovaleh గతం ఏంటనేది మిగతా కథలో తెలుస్తుంది..

ఈ కథని Dovaleh,Avishai ఇద్దరూ ఏకకాలంలో నేరేట్ చేస్తారు..ఇందులో Dovaleh తో సరిసమాన ప్రాధాన్యత కలిగిన పాత్ర Avishai ది...Avishai ప్రదర్శన జరుగుతున్నంతసేపూ వర్తమానంతో గతజ్ఞాపకాల్లో చూసిన Dovaleh ను పోల్చుకుంటూ ఉంటాడు..బాల్యంలో తనకి పరిచయమైన నవ్వుతూ,నవ్విస్తూ సరదాగా ఉండే Dovaleh జీవితం అంత కఠినమైనదని తనకి ఊహామాత్రం కూడా తెలీకపోవడం Avishai ని విస్మయపరుస్తుంది..Dovaleh చిన్ననాటి అనుభవాలను వింటూ తమ చిన్నతనంలో ఇజ్రాయెల్ లోని Be'er Ora అనే స్థలంలో భవిష్యత్తు సైనికుల్ని తయారుచేసే Gadna camp నుండి తన స్నేహితుణ్ణి ఒకరోజు క్యాంపు ట్రక్ లో తీసుకు వెళ్తుంటే ఎక్కడికీ,ఎందుకూ అని కూడా అడగలేదని మధనపడతాడు...క్యాంపులో తాను ప్రేమించిన అమ్మాయి గురించిన ఆలోచనలతో వ్యస్థమై Dovaleh గురించి ఆలోచించలేకపోయానని తన తప్పు తెలుసుకుంటాడు..ఇందులో Avishai ఎవరేమైతే నాకేంటి,నా చిన్ని పొట్టకు శ్రీరామ రక్ష అనుకునే ప్రతి సమాజానికీ ప్రతినిధిగా అనిపిస్తాడు..మరో వైపు Dovaleh బాధిత వర్గానికి ప్రతినిధిగా కనిపిస్తాడు,అతను చిన్నప్పుడు కొట్టి హింసించే తండ్రి గురించి గానీ,హోలోకాస్ట్ survivor అయిన తల్లి గురించి గానీ ఎప్పుడూ,ఎవరివద్దా పెదవి విప్పలేదు..

 “How, in such a short time, did he manage to turn the audience, even me to some extent, into household members of his soul? And into its hostages?

కథ చెప్పిన విధానంలో తప్ప,కథలో నూతనత్వం అంటూ ఏమీ లేదు..Dovaleh తన 'Frantic Darting' తో హాస్యం,వ్యంగ్యం కలిపి షోకు వచ్చిన ప్రేక్షకులను కూడా అవమానిస్తూ ఉంటాడు..Stand-up షో కాబట్టి కామెడీ,జోక్స్ లాంటివి ఉంటాయనుకున్నా,అవి కూడా ఒకటి రెండు మినహా సహజత్వం లేకుండా టీవీల్లో వచ్చే చవకబారు జోక్స్ ని తలపించాయి..కానీ ప్రేక్షకులు ఆ హాస్యానికి పగలబడి నవ్వడం,అదే సమయంలో Dovaleh తన జీవిత సత్యాలను వెల్లడిస్తున్నప్పుడు అయిష్టతను వ్యక్తం చెయ్యడం లాంటివి ఆధునిక సమాజపు జాడ్యాలను ప్రతిబింబిస్తాయి..ఈ విషయంపై  "That's what they're here for! They're here to laugh at you! Not so, my friends?" అంటాడు Dovaleh..బహుశా జీవితసత్యాలకంటే చవకబారు హాస్యమే జనాదరణకు నోచుకుంటుందని ఆ షో కు వచ్చిన వారినుద్దేశించి చెప్పాలనుకోవడం ఇక్కడ రచయిత అంతరంగం కావొచ్చు..

The angel of death"—he laughs breathlessly—"appears before a lawyer and says his time has come. The lawyer starts crying and wailing: 'But I'm only forty!' Angel of death says, 'Not according to your billable hours!' " A quick punch, a complete spin around.

Exactly at this minute, more or less, in the old Hadassah Hospital in Jerusalem, my mother, Sarah Greenstein, went into labor! Unbelievable, isn't it? A woman who claimed to want only the best for me, and yet she gave birth to me!

పుస్తకం బావుందా అంటే,బావుంది,బాగాలేదు అని రెండు సమాధానాలు చెప్పాలి..కథ నాకు నచ్చలేదు..మొదటి నుంచీ అనేక భావోద్వేగాలను స్పృశిస్తూ పట్టు సడలకుండా నడిపించిన కథనం రెండో భాగానికి వచ్చేసరికి చతికిలపడి,పట్టు వదిలేసింది..కథనం చాలా బావుంది,కానీ అంతవరకు ఆపకుండా చదివించి చివరకి ఇంతేనా అనిపిస్తుంది..దానికి తోడు అక్కడక్కడా కథకు సంబంధంలేని పాత్రలు,అనవసర ప్రసంగాలు లాంటివి వచ్చిపోవడంతో కథ,కథనం రెండిటి మధ్యా సమన్వయం కొరవడిందనిపించింది..రచయిత పదవిన్యాసం అబ్బురపరిచిన సందర్భాలు కొన్నైతే,ఇంత సాగదీత అవసరమా అనుకున్న సందర్భాలు కూడా కోకొల్లలు.

అవార్డులు,రివార్డులు లాంటివి మర్చిపోయి బ్లాంక్ ఇంప్రెషన్ తో చదివితే David Grossman రచన బావుంది అనచ్చు...కానీ అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందిన రచన అనుకుంటేనే అసలు బాధ..అసలీ అవార్డులకు కొలమానాలేంటో అర్ధం కాదు..హోలోకాస్ట్,సివిల్ రైట్స్ మూవ్మెంట్,వరల్డ్ వార్స్,రేసిజం లాంటి plots ఎంచుకున్న,లేదా వాటితో ముడిపడి ఉన్న కథలకే అగ్రతాంబూలాలిస్తున్నారు..చరిత్రలోని  చీకటి ఘట్టాలతో ముడిపడి ఉన్న సంఘర్షణలను తక్కువ చెయ్యడం ఇక్కడ నా ఉద్దేశ్యం కాదు..కానీ ఆ క్రమంలో కథ,కథనాల తూకాలకంటే Inferior party ను డిఫెండ్ చెయ్యడమే సామాజిక బాధ్యతనో లేదా బాధిత వర్గానికి ఎక్కువ ఓట్లు వెయ్యడమే సమంజసమనో జ్యూరీలు భావిస్తున్నాయేమో అనిపించింది..ఇలాంటి కోవకే చెందిన (Paul Beatty రాసిన Sellout చదవలేక మధ్యలోనే వదిలేశాను) పుస్తకాలకు ఈ మధ్య ఈ అవార్డులు రావడం కారణంగా ఉత్తమ సాహిత్యం అంటే బాధిత/పీడిత వర్గాల కథలు మాత్రమేనా అని అనిపించింది..బహుశా నేను ఈ మధ్య కాలంలో ఇవే స్టీరియో టైప్ రచనలు చదవడం వల్ల కలిగిన విసుగు కావచ్చు..."ఓ సాథీ రే " అంటూ కొన్నేళ్ల క్రితం అమితాబ్ ఒక సినిమా పాటలో మొదలు నుండీ తుద వరకూ ఒక స్టేజి మీద కదలకుండా నుంచుని కేవలం తన ముఖ కవళికల్తో తన బాల్యం తాలూకూ ప్రేమను గురించిన పాట ఒకటి ఉంటుంది...శ్వాస తీసుకోవడం కూడా మర్చిపోయి,ఆ పాట పూర్తయ్యేసరికి ఒక గాఢమైన నిట్టూర్పు మనకు తెలీకుండానే బయటకి వస్తుంది..ఈ పుస్తకం మొదలు పెట్టిన తొలి పేజీల్లో నాకు కలిగిన భావన అదే..ఎటొచ్చీ ఇక్కడ మాత్రం పుస్తకం పూర్తయ్యేసరికి హమ్మయ్య అయిపోయింది అని నిట్టూర్పు విడిచాను :)

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని వాక్యాలు:
Jews గురించి,We really are a special people, aren't we, my friends? You just can't compare any other nation to us Jews. We're the chosen people! God had other options but he picked us!"

I'm beginning to identify the expression. A flash of internal violence. Or perhaps outward violence deeply buried.

What's wrong, table six? What's the panic, dude? It's just a story, you won't have to work your brain gland too hard, you won't even notice you have one. It's just words. Wind and chimes. In one ear, out the other..

Avishai కళ్ళతో చూసిన Dovaleh..
The spectacle looks like a fight between at least two men. Within the whirlwind of limbs and expressions I recognize the countenance that has passed over his face more than once this evening: he is uniting with his abuser. Beating himself with another man's hands.

For an instant, when he looks up, the spotlight creates an optical illusion, and a fifty-seven-year-old boy is reflected out of a fourteen-year-old man.

Dovaleh అంతర్మధనం,
How could a whole lifetime flip over on me in one second just because of the stupid, random thoughts of a stupid kid…

"Such dirt on me, such pollution…God, all the way to my bones…

The Sympathizer - Viet Thanh Nguyen

"If you want to tell people the truth, make them laugh, otherwise they'll kill you" అని ఆస్కార్ వైల్డ్ అన్నారో లేక జార్జ్ బెర్నార్డ్ షా అన్నారో ఖచ్చితంగా తెలీదు గానీ ఈ మాటల్ని అక్షరాలా పాటించారు వియత్నాం అమెరికన్ రచయిత Viet Thanh Nguyen..ఈ రచన 2016 సంవత్సరానికి గాను Pulitzer Prize for Fiction,Edgar Award for Best First Novel తో పాటు రచయితకు మరిన్ని అవార్డులను సాధించిపెట్టింది.

Image Courtesy Google

I am a spy,a sleeper,a spook,a man of two faces.Perhaps not surprisingly,I am also a man of two minds... అంటూ Laos లోని కారాగారంలో ఒక ఖైదీ కన్ఫెషన్ తో 'The Sympathizer' నవల మొదలవుతుంది ..
ఇందులో కథంతా పేరు తెలియని ముఖ్య పాత్రధారి జైలు కమాండెంట్ కు ఇచ్చిన కన్ఫెషన్ లో భాగంగానే చెప్తారు..ఇది వియత్నాం యుద్ధ కాలం,అంటే 1950-60 ల మధ్య జరిగిన కథ కాబట్టి ఈ హిస్టారికల్ ఫిక్షన్ చదివే ముందు వియత్నాం యుద్ధం గురించి కొంత తెలుసుకోవాలి..ఈ యుద్ధం నార్త్ వియత్నాంను సోవియట్ యూనియన్,చైనాలు మరియు సౌత్ వియత్నాంను అమెరికా,థాయిలాండ్ లాంటి anti-కమ్యూనిస్ట్ దేశాలు మద్దతుదార్లుగా అప్పటికే ప్రపంచం నలుమూలలా వేళ్ళూనుకుంటున్న కమ్యూనిజాన్నీ అడ్డుకోవాలని అమెరికా తదితర దేశాల ప్రయత్న ఫలితం..ఇందులో సౌత్ వియత్నాం ప్రభుత్వం పరాజయం పాలై సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ వియత్నాంగా ఆవిర్భవించేవరకు జరిగిన సంఘటనల్ని ఒకొక్కటిగా చెప్పుకొస్తారు..

ఇందులో ప్రొటొగోనిస్ట్ ఒక ఫ్రెంచ్ మతాధికారికీ,వియత్నాం యువతీకీ జన్మించి,అక్రమ సంతానమనే ముద్రతో జీవిస్తూ అమెరికాలో విద్యాభ్యాసంతో పాటు Claude అనే అమెరికన్ వద్ద గూఢచారిగా శిక్షణ పూర్తి చేసుకుని వియత్నాం చేరతాడు..కమ్యూనిస్ట్ ఏజెంట్ అయిన అతను సౌత్ వియత్నాంలోని Saigon లో ఆర్మీ కెప్టెన్ గా తన జనరల్ కు నమ్మినబంటుగా నటిస్తూ తన కమ్యూనిస్ట్ సహచరుడూ,బాల్య స్నేహితుడూ అయిన Man కు అవసరమైన రహస్య సమాచారాన్ని అందిస్తూ ఉంటాడు..తన ద్వంద్వ వైఖరికి కారణం,తన పుట్టుకే అసమంజసమైన వ్యక్తుల/సంస్కృతుల మేళవింపు కావడం వలన అని చెప్తూ,అమెరికాలో విద్యాభ్యాసం చెయ్యడం వలన ఆ దేశం కూడా పాక్షికంగా తన అస్తిత్వంలో ఎలా భాగమైందో చెప్తాడు..

I was already undercover, part scholarship student, part spy-in-training, the lone representative of our people at a sylvan little college called Occidental, its motto Occidens Proximus Orienti. There I passed six idyllic years in the dreamy, sun-besotted world of Southern California during the sixties.

What was it like to live in a time when one’s fate was not war, when one was not led by the craven and the corrupt, when one’s country was not a basket case kept alive only through the intravenous drip of American aid ?

ప్రతి నాణానికి రెండు వైపులుంటాయి,ఒకటి మంచైతే మరొకటి చెడు..కానీ ఈ రెండు వైపులూ ఒకరి అస్థిత్వంలో భాగమైనప్పుడు పూర్తిగా ఒకే పక్షం తీసుకోవడం సాధ్యమేనా ! అసలు ఆ స్థితిలో మంచి-చెడులు బేరీజు వెయ్యడంలో కూడా తడబాటు సహజమేమో !! మన కథానాయకుడు ఈ దువిధను కథ నడుస్తున్నంతసేపూ తన భుజస్కంధాలపై మోస్తుంటాడు..నార్త్ వియత్నాం తరఫు గూఢచారిగా ఉన్నప్పటికీ, సౌత్ వియత్నాం సైనికుల్లో తనను తాను ఐడెంటిఫై చేసుకుంటూ వారిపై సానుభూతి తప్ప శత్రుత్వం కలగట్లేదంటాడు...ఒక దశలో We cannot represent themselves; We must be represented అంటూ తమ అస్తిత్వం చాటుకునే దిశగా వెళ్తూ ఆ క్రమంలో తమ ఉనికినీ,భవిష్యత్తునీ గుడ్డిగా అమెరికా చేతుల్లో పెట్టామని వాపోతాడు.

ఇందులో ప్రొటొగోనిస్ట్ కు Man,Bon అనే ఇద్దరు బాల్య స్నేహితులుంటారు,వారిని బ్లడ్ బ్రదర్స్ గా పిలుస్తుంటాడు..వారి ముగ్గురి స్నేహాన్ని కూడా చిన్ననాటి విశేషాలతో వర్ణిస్తారు..ఇందులో Man కూడా ప్రొటొగోనిస్ట్ లాగే కమ్యూనిస్ట్ కాగా,Bon మాత్రం anti-కమ్యూనిస్ట్ భావాలు కలిగి ఉండటం కథలో కీలక మలుపులకు కారణమవుతుంది..వీరితో పాటు జనరల్,Claude,crapulent మేజర్,సోనీ,ఏజెంట్ కూడా కథా గమనాన్ని నిర్దేశించే మరికొన్ని కీలక పాత్రలు..కాగా జనరల్ కుమార్తె Lana పాత్రను శాంతిని కాంక్షిస్తూ,తమ భవిష్యత్తును గూర్చి కలలు కనే వియత్నాం యువతకు ప్రతినిధిగా చిత్రించారు..మొత్తం 23 భాగాలుగా రాసిన ఈ కథలో మొదట భాగం Saigon ఆక్రమణ గురించి రాస్తే,రెండో భాగం లాస్ ఏంజెల్స్ లో అమెరికా శరణార్థిగా ప్రొటొగోనిస్ట్,జనరల్,Bon తదితరుల అనుభావాలుంటాయి,మూడో భాగంలో Laos లో జైలు ఖైదీగా ప్రొటొగోనిస్ట్ పడ్డ బాధలు,ఆ పై అతని ద్వంద్వ వైఖరికి పరిష్కారం దొరికే దిశగా ఒకదాని వెంబడి ఒకటిగా  బయటకొచ్చే నిజాలు,చివరగా అతని భావాలు విముక్తి దిశగా ప్రయాణించడంతో కథ ముగుస్తుంది..స్థిరమైన వర్ణనలతో సాగే ఈ నవలలో అక్కడక్కడా పోరాటాలు,హత్యలు,ఎదురు దాడులతో జేమ్స్ బాండ్ సినిమాలను తలపించే సన్నివేశాలు కూడా ఆసక్తికరంగా ఉంటాయి..నవల చివరి వంద పేజీల దగ్గరకొచ్చేసరికి మాత్రం శ్వాస కూడా తీసుకోవడం మర్చిపోయేంత ఉత్కంఠ భరితమైన సన్నివేశాలు ఎదురవుతాయి..

ఇందులో నేరేటర్ ఒక గూఢచారిగా తన అనుభవాలతో పాటు,యుద్ధకాలంలో వియత్నాం,అమెరికా,కాంబోడియా తదితర దేశాల్లోని సామాజిక మార్పులు,రాజకీయ సమీకరణాలపై అనేక విశ్లేషణలు చేశారు..యుద్ధ సమయంలో గూఢచారి వ్యవస్థ పని తీరు,వారి ఇంటరాగేషన్ పద్ధతులు భీతి గొలిపేలా చాలా వివరంగా రాశారు..కేవలం యుద్ధం,చరిత్ర అంటూ చరిత్ర పాఠాన్ని వల్లెవేయకుండా తన intellectual,ఫిలసాఫికల్ విశ్లేషణల ద్వారా చదువరులను కట్టిపడేస్తారు..వియత్నాంకు సంబంధించి ఇందులో రచయిత స్పృశించని అంశమంటూ ఉండదు..ఈ యుద్ధానికి సంబంధించిన వాస్తవాలు కావాలంటే ఏ చరిత్ర పుస్తకాన్ని అడిగినా చెప్తుంది,కానీ వియత్నాంనూ,ఆ యుద్ధాన్నీ ఒక సగటు వియత్నాం దేశస్థుని కళ్ళతో చూడాలంటే ఈ పుస్తకాన్ని చదివి తీరాల్సిందే..కేవలం వియత్నాం రూపాన్నే కాకుండా హృదయాన్ని కూడా ఆవిష్కరించిన రచన ఏదైనా ఉంటే అది ఇదే అనిపించక మానదు..

ఇందులో కొన్ని సంఘటనలు స్మృతిపథం నుంచి ఎప్పటికీ చెరిగిపోవు,ఉదాహరణకు యుద్ధ కాలంలో సౌత్ వియత్నాం సైనికుల దుర్భర జీవితాన్నీ,తమ కుటుంబాల కోసం తమ దేశభక్తినీ,నిజాయితీని పణంగా పెట్టవలసిన సందర్భాలలో వారి మానసిక సంఘర్షణను,నిస్సహాయతనూ కళ్ళకు కట్టిన తీరు చాలా బావుంటుంది...ఒక చేత్తో Saigon ఆక్రమణ తరువాత రెఫ్యూజీ క్యాంపుల్లో అమెరికా శరణార్థులుగా మారిన ఒక ఆర్మీ జనరల్ కుటుంబం గురించీ,అతని మానసిక స్థితిని గురించీ రాస్తే  మరో చేత్తో యుద్ధ ప్రభావం సామాన్యులను ఎలా ప్రభావితం చేసిందో కూడా రాస్తారు..ఈ యుద్ధాన్నీ,దాని కారణంగా జరిగిన వినాశనాన్నీ వివరించే క్రమంలో Richard Hedd రాసిన Asian Communism and the Oriental Mode of Destruction అంటూ ఒక పుస్తకాన్ని మెటాఫోర్ గా చాలా చోట్ల విరివిగా ప్రస్తావించారు..ఇటువంటివే కాకుండా సందర్భానుసారంగా పుస్తకంలో ప్రస్తావించిన వియత్నాం,అమెరికన్ గీతాలు,సంగీతంలో రచయితకున్న పరిజ్ఞానానికి ఉదాహరణలు..

చేదు నిజాలను చదవడానికి ఇష్టపడనివాళ్ళని సైతం తన వ్యంగ్యం,డార్క్ హ్యూమర్ మేళవించిన ప్రత్యేకమైన రచనా శైలితో మంత్రముగ్ధుల్ని చెయ్యగల రచయిత Viet Thanh Nguyen..పుస్తకంలో అన్నిటికంటే ఆకట్టుకున్న విషయం నేరేషన్..తొలి పేజీ నుండే అలవోకగా,ఒక ప్రవాహంలా సాగే నేరేషన్ పాఠకులకు చరిత్రలోని చీకటి దారుల్లో ప్రయాణిస్తున్నామనే అలుపు అస్సలు తెలియనివ్వదు..పదాలను మంత్రించి రాశారేమో అన్నట్లు,కొన్ని వాక్యాలు పెదవుల మీద చిరునవ్వులు పూయిస్తే అవే వాక్యాలు వెనువెంటనే మౌనంగా ఆలోచనల్లో పడేస్తాయి..ఈ తరహా వివరణలు పుస్తకంలో కోకొల్లలు..ఇందులో బాగా ఆకట్టుకున్న మరో విషయం ప్రోటొగోనిస్ట్ Conscience..చిన్న చిన్న విషయ విశేషాల్లో కూడా లోతైన భావాలను వెలికి తీయగల ప్రోటోగోనిస్ట్ ఆత్మశోధన,అంతఃచేతనలు అమోఘం అనడం తప్ప మరో మాట లేదు..ఈ మధ్య చదివిన పుస్తకాల్లో క్రింద పెట్టనివ్వకుండా చదివించిన పుస్తకమేదైనా ఉంటే అది ఇదే...

"East is East and West is West,and never the twain shall meet" అని కిప్లింగ్ అన్నట్లు,కాలిఫోర్నియాలో తన జీవితాన్ని గురించి రాస్తూ 'Amerasian' గా రెండు ప్రపంచాల మధ్యా ఊగిసలాడుతూ తాము ఏ ప్రపంచానికి చెందుతామో తెలీని దువిధని వర్ణిస్తూ (orient-Occident) తూర్పు పడమరల వైరుధ్యాలను వర్ణించిన తీరు చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంది..

అమెరికా narcissism ను తూర్పారబడుతూ,
America, a country not content simply to give itself a name on its bloody birth, but one that insisted for the first time in history on a mysterious acronym, USA, a trifecta of letters outdone later only by the quartet of the USSR. Although every country thought itself superior in its own way, was there ever a country that coined so many “super” terms from the federal bank of its narcissism, was not only superconfident but also truly superpowerful, that would not be satisfied until it locked every nation of the world into a full nelson and made it cry Uncle Sam ?

Americans on the average do not trust intellectuals, but they are cowed by power and stunned by celebrity.

యుద్ధానంతరం Saigon జీవన చిత్రం...
This had happened in Da Nang and Nha Trang, where the Americans had fled for their lives and left the residents to turn on one another. But despite this precedent, the atmosphere was strangely quiet in Saigon, most of the Saigonese citizenry behaving like people in a scuppered marriage, willing to cling gamely to each other and drown so long as nobody declared the adulterous truth.

యుద్ధాలతో,ఆక్రమణలతో శిధిలమైన వియత్నాం చిత్రాన్ని వర్ణిస్తూ ఈ విధంగా అంటారు..
We had been forced to adapt to ten years of living in a bubble economy pumped up purely by American imports; three decades of on-again, off-again war, including the sawing in half of the country in ’54 by foreign magicians and the brief Japanese interregnum of World War II; and the previous century of avuncular French molestation.

ఒక గూఢచారిగా తన జీవితాన్ని గురించి రాస్తూ,
I lived like a bonded servant, a refugee whose only job perk was the opportunity to receive welfare. I barely even had the opportunity to sleep, since a sleeper agent is almost constantly afflicted with insomnia. Perhaps James Bond could slumber peacefully on the bed of nails that was a spy’s life, but I could not.

Interrogation is not punishment. Interrogation is a science.

A spy’s task is to hide where everyone can see him and where he can see everything.

ఒక కమ్యూనిస్టుగా తన సందిగ్ధతను విప్పి చెప్తూ,
We Marxists believe that capitalism generates contradictions and will fall apart from them, but only if men take action. But it was not just capitalism that was contradictory. As Hegel said, tragedy was not the conflict between right and wrong but right and right, a dilemma none of us who wanted to participate in history could escape.

కమాండెంట్ ప్రొటొగోనిస్ట్ ని ఉద్దేశించి అన్న మాటలు అతని వ్యక్తిత్వానికి దర్పణం పడతాయి..
Compared to To Huu, you are a communist only in name. In practice, you are a bourgeois intellectual. I’m not blaming you. It’s difficult to escape one’s class and one’s birth, and you are corrupted in both respects. You must remake yourself, as Uncle Ho and Chairman Mao both said bourgeois intellectuals should do. The good news is that you show glimmers of collective revolutionary consciousness. The bad news is that your language betrays you. It is not clear, not succinct, not direct, not simple. It is the language of the elite. You must write for the people.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని,
How could I forget that every truth meant at least two things, that slogans were empty suits draped on the corpse of an idea? The suits depended on how one wore them, and this suit was now worn out.out, a sartorial sensation that only a man of two minds, or a man with no face, dared to wear.

Namely this: while nothing is more precious than independence and freedom, nothing is also more precious than independence and freedom! These two slogans are almost the same, but not quite. The first inspiring slogan was Ho Chi Minh’s empty suit, which he no longer wore. How could he? He was dead. The second slogan was the tricky one, the joke. It was Uncle Ho’s empty suit turned inside out, a sartorial sensation that only a man of two minds, or a man with no face, dared to wear.

But they aren’t innocent. Neither are we, my friend. We’re revolutionaries, and revolutionaries can never be innocent. We know too much and have done too much.

It is always better to admire the best among our foes rather than the worst among our friends. Wouldn’t you agree, Commandant?

I had an abiding respect for the professionalism of career prostitutes, who wore their dishonesty more openly than lawyers, both of whom bill by the hour.

To live was to be haunted by the inevitability of one’s own decay, and to be dead was to be haunted by the memory of living.

No one else has the luxury I have of simply writing and living the life of the mind, I said.

I was guilty of the crime of doing nothing. I was the man to whom things are done because he had done nothing !

Gratitude - Oliver Sacks

చాలా మందికి జీవితాన్ని ప్రేమించడమంటే మృత్యువుని అంగీకరించలేకపోవడం,లేదా మృత్యువు ఉనికిని గుర్తించకుండా ముందుకి సాగిపోవడం..దీన్నే 'పాజిటివ్ లైఫ్' అని అనుకోడం సగటు మనిషి నైజం..కానీ వాస్తవాన్ని అంగీకరిస్తూ కూడా జీవితాన్ని సంతోషంగా గడిపి చివరకు హుందాగా వీడ్కోలు చెప్పడం వివేకవంతులకు మాత్రమే సాధ్యం..ప్రముఖ న్యూరాలజిస్ట్,ప్రొఫెసర్ మరియు రచయిత అయిన Oliver Sacks అదే కోవకి వస్తారు..

Image Courtesy Google

Oliver Sacks కాన్సర్ తో పోరాడుతూ తనకు సమయం తక్కువ ఉందని తెలిసి,ఉన్న కొద్ది సమయంలోనే తన జీవితాన్ని అర్ధవంతంగా గడిపి చివరకు తన జీవితానికి కృతజ్ఞతలు చెప్తూ రాసిన పుస్తకమే ఈ 'Gratitude'...బ్రెయిన్ పికింగ్స్ లో తొలిసారి ఈ పుస్తకం గురించి చూసి చాలా కాలం నుంచీ చదువుదామనుకుంటూ,ఎట్టకేలకి చదివిన పుస్తకం ఇది..ఇందులో Sacks "ఈ లోకాన్ని విడిచిపెట్టి వెళ్ళిపోవడం గురించి భయం లేదని అబద్ధం చెప్పను" అంటూ ఎంతో నిజాయితీగా తన మనసులోని భావాలను ఒక్కొక్కటిగా మన ముందుంచుతారు..

I cannot pretend I am without fear. But my predominant feeling is one of gratitude. I have loved and been loved; I have been given much and I have given something in return; I have read and traveled and thought and written. I have had an intercourse with the world, the special intercourse of writers and readers. అంటూ ఒక రీడర్ గా,రైటర్ గా ఈ ప్రపంచంతో తనకు గల ప్రత్యేకమైన అనుబంధాన్ని ప్రేమగా నెమరువేసుకుంటారు Sacks..

Sacks జీవితంలో చివరి రెండేళ్ళలో రాసి The Newyork Times లో విడి విడి వ్యాసాలుగా పబ్లిష్ చెయ్యబడిన Mercury,My Own Life,My Periodic table,Sabbath లను ఈ 'Gratitude' లో పొందుపరిచారు..ఆయన మెమోయిర్ 'On the move' రాసిన 18 నెలల తరువాత ఆయన కంట్లో ఏర్పడిన melanoma,లివర్ కు వ్యాపించడంతో Sacks కు ఆరు నెలల మించి వ్యవధి లేదని వైద్యులు ధృవీకరిస్తారు..
ఇందులో మొదటి భాగం 'మెర్క్యూరీ' పీరియాడిక్ టేబుల్ ప్రకారం ఎనభయ్యో మూలకం..తను ఎనభయ్యో పడిలో పడటానికి ఎదురుచూస్తున్నానంటూ దానికి ఆ పేరు పెట్టానంటారు Sacks ..

రెండో భాగం My Own Life లో మృత్యువు దగ్గరయ్యే సమయంలో ఆయన జీవితంలో ప్రాముఖ్యతలు ఎలా మారాయో చెప్తారు..జీవితంలో ఎంత సాధించినా,మేధో సంపన్నులైనా,ఎంతో కీర్తి ప్రతిష్టలు ఆర్జించినవారికైనా ఈ అందమైన ప్రపంచాన్ని వదిలి వెళ్ళిపోతూ ఏదో వెలితిగా అనిపించడం సహజం అంటూ ఇలా అంటారు..
I often feel that life is about to begin, only to realize it is almost over.


మరోచోట మరణానంతర జీవితం గురించి తనకి ఆసక్తి లేదనీ,ఎటొచ్చీ తన అక్షరాల్లో తన తదనంతరం కూడా జీవించే ఉంటాననీ ఆయనలోని రచయిత ఇలా అంటారు..
I have no belief in (or desire for) any postmortem existence, other than in the memories of friends and the hope that some of my books may still “speak” to people after my death.

తన చివరి రోజుల్లో మరణం ఆసన్నమైందని తెలిసిన Sacks జీవితాన్ని ఒక విస్తృతమైన పరిధిలో చూశానంటూ,ఆ సమయంలో జీవితంలో ప్రతి అణువుతో ఒక లోతైన సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నానేనే భావనతో గడిపానంటారు..

Over the last few days, I have been able to see my life as from a great altitude, as a sort of landscape, and with a deepening sense of the connection of all its parts. This does not mean I am finished with life. On the contrary, I feel intensely alive, and I want and hope in the time that remains to deepen my friendships, to say farewell to those I love, to write more, to travel if I have the strength, to achieve new levels of understanding and insight.This will involve audacity, clarity, and plain speaking; trying to straighten my accounts with the world. But there will be time, too, for some fun (and even some silliness, as well).

చిన్నతనం లోనే దగ్గరవాళ్ళని కోల్పోయిన Sacks,తనను భౌతిక శాస్త్రం దిశగా నడిపించిన కారణాలనూ,సైన్స్ తో తనకు అనుబంధం ఏర్పడిన విధానాన్నీ గురించి ఇలా అంటారు..
Times of stress throughout my life have led me to turn, or return, to the physical sciences, a world where there is no life, but also no death.

పీరియాడిక్ టేబుల్ అంటే తనకు చాలా ఇష్టం అని చెప్తూ,అందులోని మూలకాలతో తన పుట్టినరోజుల్ని లెక్కించుకుంటూ తను Polonium (84) పుట్టినరోజుని ఖచ్చితంగా చూడబోనంటూ,ఈ విధంగా చమత్కరిస్తారు..

I almost certainly will not see my polonium (eighty-fourth) birthday, nor would I want any polonium around, with its intense, murderous radioactivity.

ఇక చివరి భాగం 'Sabbath' లో ఒక సంప్రదాయ జ్యూయిష్ కుటుంబంలో తన బాల్యాన్ని గుర్తు చేసుకుంటూ,Jew లకు పవిత్ర దినమైన వారంలో ఏడో రోజైన 'Sabbath' ను గురించి రాస్తారు...జీవితాన్ని ప్రేమించిన వాళ్ళెంతమంది మృత్యువుని కూడా అదే ప్రేమతో ఆహ్వానిస్తారు ! అసలు ఎలా జీవించామన్నది కాదు,ఎలా వీడ్కోలు చెప్పామన్నది ముఖ్యం అని చాలా మంది అంటూ ఉంటారు..కానీ రక్తబిగి ఉన్నప్పుడుండే గాంభీర్యం చివరి క్షణాల్లో సాధ్యమేనా అని చదివేవాళ్ళని ఆలోచనలో పడేసే పుస్తకం ఇది..జీవితం చివర్లో లెక్కలు సరి చూసుకునే సమయంలో అడుగులు తడబడకుండా ఎలా ఉండాలో చూపించే ఒక చిన్న గైడ్ లాంటిది ఇది..పుస్తకం చాలా చిన్నది కావడంతో చదవడం చాలా సులువు,కానీ గంగి గోవు పాలు గరిటెడైనను చాలు రీతిలో చిన్నదైనా తప్పకుండా చదవాల్సిన పుస్తకం.

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని వాక్యాలు...
I’m glad I’m not dead!” sometimes bursts out of me when the weather is perfect. (This is in contrast to a story I heard from a friend who, walking with Samuel Beckett in Paris on a perfect spring morning, said to him, “Doesn’t a day like this make you glad to be alive?” to which Beckett answered, “I wouldn’t go as far as that.”)

Reservoir 13 - Jon McGregor

Jon McGregor రచనల గురించి గార్డియన్ పత్రికలో వచ్చిన కథనాల వల్ల దాదాపు రెండేళ్లుగా 'To read' లిస్టులో ఉంచిన రచయిత..ఇటీవల మాన్ బుకర్ లాంగ్ లిస్ట్ లో ఈయన పుస్తకం ఉండడంతో మళ్ళీ ఇంతకాలానికి గుర్తొచ్చి చదవడం జరిగింది..

న్యూ ఇయర్ సెలెబ్రేట్ చేసుకోడానికి ఇంగ్లాండు లోని Gladstone అనే గ్రామానికి తల్లిదండ్రులతో కలిసి వచ్చిన ఒక పదమూడేళ్ల అమ్మాయి రెబెక్కా షా అదృశ్యమవుతుంది..ఆమె ఆచూకీ కోసం గాలిస్తున్న గ్రామస్థులు,పోలీస్ వారు, మౌంటైన్ రెస్క్యూ టీంలు అని ఒక సస్పెన్స్ తో నవల మొదలవుతుంది..ఈ మిస్టరీ మధ్య ఆ లోయలోని కమ్యూనిటీని మనకు పరిచయం చేస్తారు రచయిత..ముందుగా ఆ గ్రామానికి చెందిన Jackson’s boys గురించి,తరువాత తప్పిపోయిన అమ్మాయి కుటుంబం బస చేసిన హంటర్ ప్లేస్ గురించి,ఆ తరువాత ఆ కమ్యూనిటీలో స్కూల్ ప్రిన్సిపాల్ Mrs Simpson గురించి,స్కూల్ పిల్లలు Liam,James,Deepak,Sophie and Lynsey గురించీ ఇలా ఒక్కొక్కరిగా ఆ గ్రామస్థులను మనకు పరిచయం చెయ్యడం మొదలు పెడతారు..నేను అగాధా క్రిస్టీ 'And then there were none' తొలి వాక్యాలను తలుచుకుంటూ సహజంగానే అవి ప్రధాన పాత్రలేమో అనుకుని ఆ పేర్లు,రచయిత చెప్తున్న వివరాలను మెల్లిగా మెదడులో రిజిస్టర్ చేసుకోవడం మొదలుపెట్టాను..దోషి ఎవరో రచయిత చెప్పేలోపే ముందే తెలుసుకుని నా ఇంటలిజెన్స్ ని నిరూపించుకోవాలని పెద్ద డిటెక్టివ్ లా ఆ స్థలాలను,నోట్ చేసుకుంటూ చదవడం మొదలుపెట్టాను..

అసలు కథ ఇక్కడే మొదలవుతుంది..పాఠకులు కథలోని ఒక పాత్రకి హలో చెప్పేలోపు మరో పాత్ర తెరమీదకి వచ్చేస్తుంది..ఒక పాత్రతో ఎమోషనల్గా కనెక్ట్ అవుతున్నాం అనుకునే లోపు మరో పాత్ర మధ్యలో వచ్చి చెయ్యి పట్టుకుని లాక్కెళ్లిపోతుంది..అలా ఆ కమ్యూనిటీ అంతా కేవలం మనకు పరిచయస్థులుగానే మిగిలిపోతారు..అలా ఆ కమ్యూనిటీలో సుమారు ఒక వందమందుంటే ఆ మంద మంది పేర్లు ఇందులో రచయిత చాలా ఓపిగ్గా ప్రస్తావించారు..అయితే పేర్లు,ముఖాలూ అస్సలు గుర్తుండని నాలాంటి వాళ్లకి పుస్తకం సగానికి వచ్చేసరికి అసలీయన ఎవరి గురించి చెప్తున్నారు అని బుర్రగోక్కోవడం మాత్రం తప్పదు..

సరే వీళ్లందరి గురించీ మనకెందుకు 'అసలు రెబెక్కా ఏమైంది ? ఆ రిజర్వాయర్లలో ఎందులోనైనా ప్రమాదవశాత్తూ పడిపోయిందా,లేక ఎవరైనా ఆమెను కిడ్నాప్ చేశారా,లేక తల్లిదండ్రులే దోషులా' అని పరిపరి విధాలా ఆలోచిస్తూ ముందా మిస్టరీని విడదీయాలని మనం కూడా ఓపిగ్గా పేజీలు తిప్పుతుంటాం..ఆమె ఆనవాళ్ళేవీ కూడా లభ్యంకాకపోవడంతో రెబెక్కా ఎక్కడో బ్రతికే ఉందనీ,ఎప్పటికైనా తిరిగిస్తుందనీ ఆమె తల్లిదండ్రులతో సహా ఆ కమ్యూనిటీలో అందరూ నమ్ముతుంటారు..ప్రతి సంవత్సరం ఆమెను స్మరిస్తూ కమ్యూనిటీ హాల్ లో ఒక సభ కూడా నిర్వహిస్తూ ఉంటారు..అలా ఒక సంవత్సరం గడుస్తుంది..తరువాత రెండు,మూడు,నాలుగు,ఇలా ప్రతి న్యూ ఇయర్ ఫైర్ వర్క్స్ తో క్యాలెండరు లో ఇరవై సంవత్సరాలు తిరిగిపోతాయి..కానీ Gladstone లోని మనుషుల జీవితాల్లోంచి మాత్రం రెబెక్కా వెళ్ళదు..మరి రెబెక్కా ఆచూకీ అప్పుడైనా దొరికిందా అంటే పుస్తకం చదివి తెలుసుకోవాల్సిందే..

People just wanted to open their mouths and talk, and they didn’t much mind what came out.

It had been more than six months and still there was nothing. No footprints, no clothing, no persons of interest, no sightings on any CCTV. It was as though the ground had just opened up and swallowed her whole. Journalists used this phrase by way of metaphor or hyperbole; people in the village knew it as a thing that could happen.

There were dreams about her walking home. Walking beside the motorway, walking across the moor, walking up out of one of the reservoirs, rising from the dark grey water with her hair streaming and her clothes draped with long green weeds.

They had wanted to find her. They had wanted to know she was safe. They had felt involved, although they barely knew her.

నేను సహజంగా ప్రకృతి,ప్రదేశాలను గురించిన వర్ణనలు చదవడం అంటే అస్సలు ఇష్టపడను..కానీ నాకు మొదట్నుంచీ బ్రిటిష్ రూరల్ లైఫ్ అంటే ఉన్న ఒక అబ్సెషన్ కారణంగా ఇందులో బ్రిటన్ కంట్రీ సైడ్ వర్ణనలు కట్టిపడేశాయి..దానితోపాటు అక్కడి రూరల్ కమ్యూనిటీ సంస్కృతిలో భాగమైన Harvest festival, Mischief night,Spring dance,Bonfire party ల్లాంటి విషయ,విశేషాలు కూడా ఆసక్తికరంగా ఉన్నాయి..రచయిత పదాల్లో ఆయనపై అక్కడి కమ్యూనిటీ ప్రభావం ప్రతి వాక్యంలోనూ స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది..రూరల్ కమ్యూనిటీల్లో సహజంగానే ఉండే భయాలూ,గాసిప్స్,అభిమానాలు,తోడ్పాటు స్వభావం లాంటి వాటి గురించిన వర్ణనలు ఒకప్పుడు చూసిన Cranford బీబీసీ సిరీస్,Hope లాంటి సినిమాలను తలపించాయి..ఈ ఫేస్బుక్ కాలంలో అక్కడ కూడా కంప్యూటర్ అంటే అదేదో బ్రహ్మపదార్ధమని భయపడేవాళ్ళు మనకు తారసపడతారు..

ఒక వ్యక్తి ఇరవయ్యేళ్ళుగా ఆచూకీ లేకుండా పోవడం అంత సుదీర్ఘ కాలంపాటు ఒక కమ్యూనిటీ మొత్తాన్నీ ప్రభావితం చెయ్యడం అవాస్తవికంగా అనిపించింది..ప్రకృతి వర్ణనలు ఇష్టపడేవాళ్ళు తప్పకుండా చదవవలసిన పుస్తకం ఇది..అలా కాకుండా కథ,కథనం ఇలా ఉండాలి,పాత్రల్లో మనల్ని మనం ఐడెంటిఫై చేసుకోవాలి,మంచి పేజ్ టర్నర్ అవ్వాలి అని నిర్దిష్టమైన అభిరుచులు ఉన్నవాళ్ళు దీని దరిదాపుల్లోకి కూడా వెళ్ళొద్దు..నాకు ఈ పుస్తకం తొలి 100 పేజీలు రెండ్రోజుల్లో చదివి, మిగతా 200 పేజీలు నెలరోజుల్లో చదివిన రికార్డును సాధించిపెట్టింది..ఇక ఈ పుస్తకానికి ఆ టైటిల్ ఎందుకు పెట్టారో ఆ రచయిత కనిపిస్తే ఒకసారి ఆయన్ని అడగాలని కుతూహలంగా ఉంది..మొత్తానికి ఈ Reservoir 13 నా సహనానికి పరీక్ష..Man Booker లాంగ్ లిస్ట్ లో Lincoln in the Bardo తప్ప మిగతావేవీ ఇంకా చదవకపోయినా George Saunders బరిలో ఉండగా ఈ రచనతో ఆయనకు గట్టి పోటీ ఇవ్వడం కష్టమే.

పుస్తకం నుండి కొన్ని వాక్యాలు,

When freedom is outlawed only the outlaws will be free, he said.

Loose lips sink ships.

He sat on a bench and read the Valley Echo while the whippet drank. He knew all the names of the people in the Echo but there were plenty he couldn’t place if they walked by. They didn’t tend to socialise.

On the reservoirs the water was whipped up into whitecaps. It was a decade now the girl had been missing, and although little talked about she was still in people’s thoughts. Her name was Rebecca, or Becky, or Bex. She’d been wearing a white hooded top with a navy-blue body-warmer. She would be twenty-three years old by now. She had been seen in the beech wood, climbing a tree. She had been seen at the railway station. She had been seen by the side of the road. She had been looked for, everywhere. She could have arranged to meet somebody, and been driven safely away. She could have fallen down a hole. She could have been hurt by her parents in some terrible mistake. She could have gone away because she’d chosen to, or because she had no choice. People still wanted to know.

Fantastic night and other stories - Stefan Zweig

Stefan Zweig..ఈ మధ్యే మొదలైన కొత్త ప్రేమ..అసలీ పుస్తకం కళ్ళపడే వరకూ,ఈయన గురించి  తెలీదు..ఈ సంపుటిలో Fantastic Night, Letter from an Unknown Woman,The Fowler Snared,The Invisible Collection మరియు Buchmendel అనే ఐదు కథలుంటాయి.. కానీ మొదటి రెండు కథలూ నిడివి ఎక్కువగా  ఉండే నవలికలు..ఈ కథల్లో విశేషం ఏంటంటే పుస్తకం మొదలు పెట్టడం మాత్రమే గుర్తుంటుంది..మనం ఏదో చదువుతున్నామనే స్పృహ మధ్యలో ఊహామాత్రం కూడా రానివ్వని రచయిత Stefan Zweig..జ్యుయిష్ మతస్థుడైన ఈ ఆస్ట్రియన్ రచయిత కథల్లో హిట్లర్ శకంలో జరిగిన వినాశనం సాధారణ మనుషుల జీవితాల మీద చూపించిన ప్రభావం కనిపిస్తుంది.

Image Courtesy Google

మొదటి కథ Fantastic Night ఆస్ట్రియన్ లెఫ్టనెంట్ అయిన 36 ఏళ్ళ Baron Friedrich Michael von R కథ..ఈ కథలో ముఖ్యపాత్రధారిది చాలా విచిత్రమైన వ్యక్తిత్వం..జన్మతః ఏలోటూ లేకుండా సౌకర్యవంతమైన విలాస జీవితం గడుపుతూ,సమాజంలో గౌరవప్రదమైన స్థానంలో ఉన్న అతనిలో ఉన్న ఏకైక లోపం,మనిషికి సహజంగా ఉండే భావోద్వేగాలు లేకపోవడం..దీని కారణంగా అతనికి సంతోషం,దుఖ్ఖము లాంటి వాటికి కనీస అర్థం తెలీకుండా తనలో ఏదో తెలియని వెలితి ఉందని మాత్రం అనుకుంటూ ఉంటాడు..Bourgeois comfort చట్రాన్ని దాటి వెళ్ళలేని అతనిలో,ఒక రాత్రి వరుసగా జరిగిన సంఘటనలు మంచి పరివర్తన తీసుకొస్తాయి..ఆ రాత్రి అతని జీవితాన్ని సమూలంగా మార్చేసిన సంఘటనల తాలూకూ అనుభవాల్ని వివరిస్తాడు..ఆ క్రమంలో నిజమైన సంతోషం అంటే ఏమిటో తెలుసుకుని జీవిత పరమార్థం తెలుసుకునే దిశగా ప్రయాణిస్తాడు..ఈ కథ ముగింపు ఒక ఫీల్ గుడ్ అనుభవాన్నిస్తుంది..

At that moment I was fully aware for the first time how far advanced the process of paralysis already was in me—it was as if I were moving through flowing, bright water without being halted or taking root anywhere, and I knew very well that this chill was something dead and corpse-like, not yet surrounded by the foul breath of decomposition but already numbed beyond recovery, a grimly cold lack of emotion. It was the moment that precedes real, physical death and outwardly visible decay.

There was a kind of sheet of glass between me and my immediate surroundings, and my will was not strong enough to break it.

For this was the world in which I lived—the aura of perfume and elegance that wafted around the kaleidoscopic confusion.

I felt some relationship in myself with what was animal, instinctive, common.

I felt there must be something terribly strange about me that meant I could never mingle with anyone, but was separate from the dense mass, floating like a drop of oil on moving water.

రెండో కథ Letter from an Unknown Woman చాలా విశిష్టమైనది..ఇందులో 'R' అనే ఒక ప్రముఖ రచయిత తన సెలవు రోజుల్ని గడిపి వియన్నాకు తిరిగొచ్చాక రైల్వే స్టేషన్లో న్యూస్ పేపర్ కొంటాడు..అందులో యథాలాపంగా తారీఖు చూసి ఆరోజు తన 41 వ జన్మదినమని గుర్తు చేసుకుంటాడు..ఇంటికి చేరేసరికి తాను లేని సమయంలో వచ్చిన ఒక manuscript ని తలపించే ఉత్తరం చూసి ఎవరు రాశారా అని ఆసక్తితో చదవడం మొదలు పెట్టిన అతనికి ఆ ఉత్తరం ఒక అపరచితురాలు రాసిందని తెలుస్తుంది..“To you, who have never known me.” అనే వాక్యాలతో మొదలైన ఆ ఉత్తరాన్ని సిగరెట్ వెలిగించుకుని తాపీగా చదవడం మొదలుపెట్టిన  అతనికి అందులో తన గురించి తనకు కూడా తెలీని నిజాలు బయటపడతాయి..ఈ కథ ఒక ఆణిముత్యం..ఇందులో ఒక స్త్రీ జీవితంలోని వివిధ దశల్లో మానసికపరమైన మార్పుల్ని (grotesque absurdities,extravagant fantasies) అత్యద్భుతంగా  ఆవిష్కరించారు..

I realized that you are two people rolled into one: that you are an ardent, lighthearted youth devoted to sport and adventure; and at the same time, in your art, a deeply read and highly cultured man, grave, and with a keen sense of responsibility. Unconsciously I perceived what everyone who knew you came to perceive, that you led two lives. One of these was known to all, it was the life open to the whole world; the other was turned away from the world, and was fully known only to yourself.

I understand now (you have taught me!) that a girl’s or a woman’s face must be for a man something extraordinarily mutable. It is usually nothing more than the reflection of moods which pass as swiftly as an image vanishes from a mirror. A man can readily forget a woman’s face, because age modifies its lights and shades, and because at different times the dress gives it so different a setting. Resignation comes to a woman as her knowledge grows.

మూడో కథ The Fowler Snared లో ఒక వృద్ధుడు సరదాగా కాలక్షేపానికి మొదలుపెట్టిన ఆట విషమించి అతన్ని మానసిక సంక్షోభంలోకి ఎలా నెట్టేసిందో,ఆ క్రమంలో తన దృష్టిలో తానే ఒక దోషిగా ఎలా నిలబడ్డాడో చెప్పే కథ.

Was it the ardent but aimless yearning that was so plainly manifest in her expression, the yearning of those wonderful hours in a girl’s life when her eyes look covetously forth into the universe because she has not yet found the one thing to which in due time she will cling—to rot there as algae cling to and rot on a floating log?

“You seem to be hinting that I have the mannerisms of your German novelists, that I am lyrically diffuse, stilted, sentimental, tedious.

నాలుగో కథ Invisible Collection ఒక విలువైన వస్తువుల్ని సేకరించే వ్యాపారి కుటుంబంపై యుద్ధపరిణామాల తాలూకూ ప్రభావాన్ని గురించి చెప్తుంది..ఒకరిని సంతోషపెట్టడం కోసం అవసరమైతే అసత్యాన్ని ఆశ్రయించడంలో తప్పు లేదని చెప్తూ,ఊహలు వాస్తవాలకంటే అందమైనవి అని మరో మారు రుజువు చేస్తుంది..

An eerie business to watch the handling of these two or three hundred blanks, to chime in at appropriate moments with praise of merits which for the blind collector were so eminently real that again and again (this was my salvation) his faith kindled my own.

As he spoke, his fingers caressed the despoiled portfolios. It was horrible and touching. Not for years, not since 1914, had I witnessed an expression of such unmitigated happiness on the face of a German.

ఐదో కథ Buchmendel నాకు అన్నిటికంటే నచ్చిన కథ...ఇందులో హిట్లర్ శకాన్ని మరోసారి గుర్తు చేస్తారు..సెకండ్ హ్యాండ్ పుస్తకాల వ్యాపారి  Jacob  Mendel వియన్నాలో Cafe Gluck అనే చిన్న హోటల్ లో ఉదయం నుంచీ సాయంత్రం వరకూ ఒకే టేబుల్ వద్ద కూర్చుని తన పుస్తక ప్రపంచంలో గడుపుతుంటాడు..పుస్తకాల గురించి అణువణువూ తెలిసిన,అరుదైన పుస్తకాల వివరాలు కూడా పేజీలతో సహా ఠక్కున చెప్పగలిగిన Mendel లాంటి అసాధారణ ప్రతిభ ఉన్న వ్యక్తి ఆ చిన్న హోటల్ లో కూర్చోవడం ఆ హోటల్ కే గర్వకారణం..ఆ విధంగా ప్రక్కన ఎవరున్నా,చుట్టూ ఏం జరుగుతున్నా తన పుస్తకాల మాటున కళ్ళజోడు సవరించుకుంటూ తన లోకంలో తానుండే Mendel జీవితం ఒకరోజు హఠాత్తుగా మారిపోతుంది..అవధుల్లేని తన పుస్తక ప్రపంచం నుంచి,అడుగడుగునా పరిమితులు విధించే వాస్తవ ప్రపంచలోకి తన ప్రమేయం లేకుండానే వచ్చి పడ్డ Mendel ఆ లోకంలో ఇమడగలిగాడా లేదా అనేది కథాంశం.. Buchmendel పాత్రలో పుస్తక ప్రేమికులు తమని తాము ఐడెంటిఫై చేసుకుంటారు..

This  Galician second-hand book dealer, Jacob Mendel, was the first to reveal to me in my youth the mystery of absolute concentration which characterizes the artist and the scholar, the sage and the imbecile; the first to make me acquainted with the tragical happiness and unhappiness of complete absorption.

The man is a saurian of the book world, an antediluvian survivor of an extinct species.

Apart from books, he knew nothing of the world. The phenomena of existence did not begin to become real for him until they had been set in type, arranged upon a composing stick, collected and, so to say, sterilized in a book. Nor did he read books for their meaning, to extract their spiritual or narrative substance.

జర్మన్ కథల్లో మాత్రమే కనిపించే ఒక రకమైన మేజిక్ ఈ కథల్లో కూడా ఉంది..టాల్స్టాయ్ శైలిని ను ఇష్టపడేవారు Zweig ను కూడా నిస్సందేహం గా ఇష్టపడతారు..Sigmund Freud స్నేహితుడూ/అభిమానీ కావడం వల్లనేమో Zweig కథల్లో విపరీతమైన సైకో అనాలిసిస్ కనిపిస్తుంది..కానీ ఆ అనాలిసిస్ పైకి సరళంగా ఉంటూనే లోతుగా ప్రయాణిస్తుంది..ఈ కారణం వల్లనేమో ఈ కథలు మెదడుకి ఎక్కువ శ్రమ ఇవ్వకుండా,చదవడానికి చాలా హాయిగా అనిపిస్తాయి..కొంతమంది రచయితలు వాస్తవ పక్షపాతులైతే మరికొందరు కాల్పనికతకు దాసోహమంటారు..మరికొందరు ఆ చేదు నిజాలు మనకొద్దు,ఇదిగో ఊహాప్రపంచం అంటూ మనల్ని అబ్బురపరిచే లోకాలకు తీసుకు వెళ్తారు..కానీ వాస్తవాన్నీ,కాల్పనిక ప్రపంచాన్నీ ఏక కాలంలో అనుభవంలోకి తెచ్చే రచయిత Stefan Zweig.."ఇదిగో ఇది వాస్తవం,కానీ నాకది ఇష్టం లేదు,నా ప్రపంచం ఇలా ఉండాలి,ఇలా ఉంటుంది" అని శాంతిని కాంక్షిస్తూ మనకు తన పండోరా ప్రపంచాన్ని పరిచయం చేస్తారు..ఈ Zweig లోకంలో వ్యక్తులకు వాస్తవంతో పని లేదు..ఒకవేళ గమనించినా,తెలిసినా తెలియనట్లు 'అజ్ఞానం ఆనందం' అని తమ లోకంలో తాముంటారు..వారు కనిపిస్తే ఏదో ధ్యానంలో ఉన్నట్లో,నిష్ఠగా పూజ చేస్తున్నట్లో వారి కళ్ళు మనకి కనిపించని లోకాల్లో విహరిస్తున్నట్లు ఉంటాయి..For only he who lives his life as a mystery is truly alive అని నమ్మే వారి మనస్సుల్లో  తమంతట తాము చెప్తే తప్ప తెలుసుకోలేని రహస్యాలు దాగుంటాయి,వాస్తవికతను ఎదుర్కోలేక తమ ప్రపంచాన్ని చేరుకోలేక ఒక విధమైన ద్వైదీభావంతో కొట్టుమిట్టాడుతుంటారు...Zweig పాత్రలు ముఖ్యంగా ఆదర్శవాదులు..పెర్ఫెక్షనిస్టుల్లా ప్రేమంటే ఇదీ,జీవితం అంటే ఇలా ఉండాలి,ఇలా బ్రతకకపోతే వృధా అన్నట్లు నిర్ధిష్టమైన అభిప్రాయాలు కలిగి ఉంటారు..వారి వ్యక్తిత్వాల్లో రిజిడిటీ,మచ్చలేని అమాయకత్వంతో పాటు అబ్సర్డిటీ కూడా కనిపిస్తుంది..ఈ కథల్లో ఆదర్శవాదం నాకెంతో ఇష్టమైన ఆదుర్తి సుబ్బారావు గారి బ్లాక్ అండ్ వైట్ సినిమాల్లో హై మెలోడ్రామాను తలపించింది..వరుస సీరియస్ రీడ్స్ తరువాత ఈ కథలు చదవడం ఒక ఆహ్లాదకరమైన అనుభూతిని మిగిల్చింది..

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని,
He did not smoke; he did not play cards; one might almost say he did not live, were it not that his eyes were alive behind his spectacles, and unceasingly fed his enigmatic brain with words, tides, names. The brain, like a fertile pasture, greedily sucked in this abundant irrigation.

In the upper world of books, where Mendel lived and breathed and had his being, there was no warfare, there were no misunderstandings, only an ever-increasing knowledge of words and figures, of book-titles and authors’ names.

I, who at least should have known that one only makes books in order to keep in touch with one’s fellows after one has ceased to breathe, and thus to defend oneself against the inexorable fate of all that lives—transitoriness and oblivion.

Chokher Bali - Rabindranath Tagore

There is in every true woman's heart, a spark of heavenly fire, which lies dormant in the broad daylight of prosperity, but which kindles up and beams and blazes in the dark hour of adversity.-Washington Irving,The Sketch Book.

స్త్రీ మస్తిష్కంలో ఏముందో తెలుసుకోవడం ఎవరి తరమూ కాధు....ఆమె హృదయం ఒక లోతైన సముద్రం..ఆ సముద్రాన్ని మధించే యత్నంలో రూపుదిద్దుకున్న బినోదిని పాత్ర ద్వారా అమృతతుల్యమైన స్త్రీ ఔన్నత్యాన్ని తనదైన శైలిలో మనకు రుచి చూపిస్తారు రవీంద్రనాథ్ టాగూర్.."చోఖేర్ బాలి" అంటే "కంట్లో నలుసు(ఇసుక రేణువు) అని అర్థం ..ఏ విధం గా అయితే ఇసుక రేణువు కంట్లో పడి చికాకు పెడుతుందో అదే విధం గా బినోదిని, మహేంద్ర-ఆశల అందమయిన దాంపత్య జీవితం లో కలకలం రేపుతుంది..

An irate queen bee stings everyone that comes in her path,and similarly an irate Binodini was prepared to destroy everyone around her.

కథలోకి వస్తే,ఈ నవల లో కీలక పాత్రధారి బినోదిని ఒక వితంతువు...అనుపమాన సౌందర్యం,వివేకం, తెలివితేటలు అంతకుమించిన కలివిడితనం ఆమె సొంతం..ఇన్ని సుగుణాలను దాచేస్తూ ఆమె శిరస్సు పైన వైధవ్యం అనే శ్వేతవర్ణ పరదా ఆమెకు సుఖప్రదమయిన జీవితాన్ని ఇవ్వలేకపోయింది..సమాజపు కట్టుబాట్ల మధ్య అన్ని ఆనందాలకి దూరంగా,బరసత్ అనే ఒక కుగ్రామం లో భారం గా బ్రతుకు వెళ్ళదీస్తున్న ఆమె కి,కలకత్తా కు చెందిన ధనవంతురాలు మరియు ఆమె బంధువు రాజలక్ష్మి రాక వరం గా పరిణమిస్తుంది..ఆమె బినోదినిని తనతో పాటు నివసించడానికి తన ఇంటికి తీసుకెళ్తుంది.రాజలక్ష్మి తనయుడు మహేంద్ర,మొదట తల్లి నిర్ణయం పట్ల విముఖత ప్రదర్శించినా,భార్య ప్రోద్బలం తో బినోదిని చురుకుతనం, గుణగణాలు చూసి ఆమెతో స్నేహం చేస్తాడు...అంతవరకూ ఒంటరి జీవితం గడిపిన బినోదిని,సర్వ సౌఖ్యాలూ అమరిన ఇల్లు,ఆ ఇంటి బాధ్యత,అన్నిటినీ మించి ఆశ,మహేంద్ర ల స్నేహపూరితమయిన సాంగత్యం,అన్నీ వెరసి ఒక అద్భుత ప్రపంచం లోకి వచ్చినట్లు భావిస్తుంది..వైధవ్యం ఆపాదించిన కట్టుబాట్ల శృంఖలాలు తెంచుకుని ఆధునిక జీవన శైలిలో మమేకమై పట్నవాసంలోని స్వేచ్చని ఆస్వాదిస్తుంది..ఆశ- మహేంద్రల  అన్యోన్య దాంపత్యం గురించి నెచ్చెలి ఆశ తరచూ చెప్పగా విని బినోదిని అలౌకికమయిన ఆనందాన్ని పొందుతూ ఉంటుంది..

Love turns bland if not seasoned with a touch of pique,like cooking without spices..

Love needed to be rooted in life's labour,otherwise ecstasy would never be profound and enduring.

ఇంతవరకూ అంతా సజావుగానే సాగుతుంది,కానీ మహేంద్ర తల్లి ఒకప్పుడు బినోదిని సంబంధం తెచ్చి పెళ్ళాడమని బలవంతం చేసినప్పటికీ,మహేంద్ర ఆమెను తిరస్కరించి,తన బాల్య మిత్రుడు,వైద్య విద్యనభ్యసిస్తున బిహారీ పెళ్లాడవలసిన ఆశ ను ఇష్టపడి పెళ్ళిచేసుకుంటాడు..మహేంద్ర అత్త అన్నపూర్ణకి వరసకు కూతురు,ఆశ ..ఈ సంగతి మనసులో పెట్టుకుని,తనకి దక్కవలసిన సుఖ సంతోషాలని తనతో ఏ మాత్రం సరితూగలేని,అవివేకి,అజ్ఞాని అయిన ఆశ అనుభవిస్తోందని అసూయ చెందుతుంది బినోదిని.ఇది విష బీజమై బినోదిని మనసుని కలుషితం చేస్తుంది.పర్యవసానంగా మహేంద్ర ని తన అందచందాలతో,మితిమీరిన చొరవతో ఆకర్షించడం మొదలు పెడుతుంది..మహేంద్ర ని పొందాలనే ఆకాంక్ష కి మూలం ఆశ పట్ల తనకున్న అసూయ ద్వేషాలే గానీ ప్రేమ కాదని తెలుసుకుంటుంది..అదే సమయం లో తన హృదయం మృదు స్వభావీ,అందరి మంచి కోరే వాడు అయిన  బిహారీ సొంతమని గ్రహించే లోపు చాలా ఆలస్యమైపోతుంది.మహేంద్ర బినోదిని పై ప్రేమోన్మాదంలో పూర్తిగా విచక్షణ కోల్పోతాడు..ఈ క్రమంలో బినోదిని,మహేంద్ర,ఆశ మరియు బిహారీ ల జీవితాలు ఎలాంటి మలుపులు తిరుగుతాయన్నది చోఖేర్ బాలి కథాంశం...

Mahendra's thoughts,
Was there a hint in this letter of an ardour - veiled yet implied, forbidden yet intimate,noxious yet delicious,offered but unrequited ?

This play acting in a down to earth domestic chore,in a sense,rescued him from the improbable task of creating his fairy tale dream world..

Mahendra addressing Binodini,
Why did you at all engage yourself  in this game ? There is now no release for you.If we sink we sink together.

పాత్రల చిత్రీకరణ,మనస్తత్వాల విశ్లేషణలో టాగోర్ శైలి అత్యంత సహజం గా సాగుతుంది ..ముఖ్యం గా స్త్రీ పాత్ర చిత్రీకరణలో ఆయన చూపించే ప్రత్యేకత,పక్షపాతం జగద్విదితం..ఆనాటి సమాజంలో వైధవ్యం పొందిన స్త్రీలు పడే మానసిన సంఘర్షణకి నిలువెత్తు ప్రతిబింబం బినోదిని..భౌతిక వాంఛలను అణచుకోలేక,సమాజపు కట్టుబాట్లకి ఎదురు తిరగనూలేక ఆమె కనపరిచే గాంభీర్యం ఆమె వ్యక్తిత్వానికి దర్పణం..మధ్యలో కొన్ని మానసిక దౌర్బల్యాల వలన విలువలు కోల్పోయినా బిహారీ వివాహ ప్రతిపాదనని హుందాగా తిరస్కరించే సందర్భంలో ఆమె తన ఔన్నత్యాన్ని చాటుతుంది....తల్లి అతి గారాబం,మొండితనం,ఆవేశం,కోరుకున్నది సాధించాలన్న పట్టుదలా కూడి మహేంద్ర వ్యక్తిత్వం..భార్య ఆశను వంటింటికి పరిమితం చెయ్యకుండా,విద్యావంతురాలిని చెయ్యాలనుకునే ఉత్తమమైన నాయక పాత్రగా మొదలై పరస్త్రీ వ్యామోహంతో విలువలు దిగజార్చుకుంటాడు..బిహారీ అందరికీ నోట్లో నాలుకలా మెలుగుతూ,అందరి మంచీ కోరుకుంటూ ఏ మాత్రం ప్రాధాన్యత లేని పాత్ర గా మొదలై చివరకు నిజమైన నాయకుడిగా అవతరిస్తాడు..మంచితనానికి,త్యాగశీలతకూ,క్షమా గుణానికీ మారు పేరు ఆశాలత,సగటు ఆడపిల్ల కి ప్రతీక...అమ్మగా,అత్తగారిగా రెండు విభిన్నఛాయలతో,కొడుకు మనసులో ప్రథమ స్థానం,తల్లిగా తనకే సొంతమని భావించే రాజలక్ష్మిపాత్ర ప్రతి ఒక్క ఇంటిలో అత్తగారిని తలపిస్తుంది..

"చోఖేర్ బాలి" ప్రత్యేకత "రవీంద్రుని రచన" కావడమే..సమాజపు దురాచారాలను సున్నితంగా విమర్శిస్తూ, వితంతువుల పై సమాజపు అమానుష ధోరణులను ఎత్తి చూపుతుంది..మానవీయ విలువలు,మనస్తత్వ విశ్లేషణలు,మానవ సంబంధాలు,జీవితపు ఆటుపోట్లు ప్రధానాంశాలుగా సాగే ఈ నవల బెంగాలీ సమాజ కట్టుబాట్లకి,సంప్రదాయాలకీ  అద్దం పడుతుంది..మానవ సహజమైన భావోద్వేగాలకు ఎంతటి వారయినా అతీతులు కారని నిరూపిస్తుంది..ఆనాటి సంఘం లో ద్వితీయ వివాహం నిషిద్ధం కావడం తో బినోదిని-బిహారీల వివాహంతో కాకుండా,ఎడబాటుతో ఈ కథకి ముగింపు ఇవ్వవలసి వచ్చినందుకు టాగోర్ అసంతృప్తి వ్యక్తం చేసేవారట. 'బంగదర్శన్' పత్రికలో సీరియల్ గా ప్రచురితమైన ఈ నవల సుఖేందు రే అనువదించగా  300 పేజీల పుస్తకం గా రూపుదిద్దుకుంది..ఈ నవలను 2003 లో రితుపర్నో ఘోష్ దర్శకత్వంలో ఐశ్వర్య రాయ్,ప్రసేన్జిత్ చటర్జీ ప్రధాన భూమికలుగా వెండితెర మీద ఆవిష్కరించారు..

Forty Rules of Love - Elif Shafak

ఇది వరకూ ప్రేమ కథలు చాలానే చదివాను,చూశాను.. ఆహా ప్రేమంటే ఇదీ అనుకున్న సందర్భాలు కూడా చాలానే ఉన్నాయి.. కానీ దురదృష్టవశాత్తు ప్రపంచాన్ని నడిపించే ప్రేమ కి నిర్వచనాలు బాగా narrow అయిపోయాయి..ఈ టెక్నాలజీ యుగం లో ప్రతి దానికి స్పష్టత ఆపాదించే క్రమంలో ప్రేమ లాంటి అతి సున్నితమైన,పవిత్రమైన భావాలకూ,అనుభూతులకూ సైతం స్పష్టమైన రూపమివ్వాలనే పిచ్చి ప్రయాస మనల్ని ఆ అనుభూతి తాలూకు ఉపరితలం వద్దే ఆపేసి ఆ essence తాలూకు అసలుసిసలు అనుభవానికి చాలా సార్లు దూరం చేస్తోందేమో  అనిపిస్తోంది..కొన్ని సార్లు మనం 'డీటెయిల్స్' దగ్గరే ఆగిపోయి ఎసెన్స్ ని overlook చేసేస్తూ ఉంటామేమో ..కొందరితో పరిచయం మన నిర్వచనాల్ని  సమూలంగా మార్చుకునేలా చేస్తుంది.. కానీ షామ్స్ తో పరిచయం అసలు నిర్వచనాల జోలికే పోవద్దంటుంది..ప్రేమ కి అసలు నిర్వచనాల అవసరమే లేదంటుంది..పరమ ఛాందస సంప్రదాయవాదాల నడుమ రుమి-షామ్స్ ల బంధం 'ప్రేమ' అనే అనుభూతి కి సరికొత్త అర్ధాన్ని చెప్తుంది...

రెండేళ్ళక్రితం అనుకుంటా,Elizabeth Gilbert రాసిన Eat Pray Love చదివినప్పుడు అందులో Soul mate ని నిర్వచించే కొన్ని లైన్స్ బాగా ఆకట్టుకున్నాయి..కానీ అదో మోడరన్ థియరీ లా అనిపించిందే తప్ప somehow నేను కన్విన్స్ కాలేదు..

""""""People think a soul mate is your perfect fit, and that's what everyone wants. But a true soul mate is a mirror, the person who shows you everything that is holding you back, the person who brings you to your own attention so you can change your life.

A true soul mate is probably the most important person you'll ever meet, because they tear down your walls and smack you awake. But to live with a soul mate forever? Nah. Too painful. Soul mates, they come into your life just to reveal another layer of yourself to you, and then leave.
A soul mates purpose is to shake you up, tear apart your ego a little bit, show you your obstacles and addictions, break your heart open so new light can get in, make you so desperate and out of control that you have to transform your life, then introduce you to your spiritual master...”"""""""

ఇప్పుడు మళ్ళీ ఇంతకాలానికి Rumi - Shams ల రిలేషన్ చదివాకా ఆ థియరీ నిజమేననిపించింది..మనం ఒక చట్రం లో (అలవాటుగా) బ్రతుకుతున్నప్పుడు ఆ comfortable zone నుంచి మనల్ని బయటకి లాగే చెయ్యే మనం అసలు సిసలైన soul mate..Rumi ని  Shams "నువ్వు ఉండే పాలరాతి సౌధాలను దాటుకుని బయట అసలైన ప్రపంచం ఉంది అదిగో చూడు" అని చెయ్యి పట్టి నడిపించాడు..సంఘర్షణ,ఒడిదుడుకులు తెలియని రూమి జీవితం/పాండిత్యం  అసంపూర్ణమేనని,వాటికి మెరుగులు దిద్ది అతనికి సంపూర్ణత్వం ఆపాదించాడు..

ఒక సందర్భం లో రూమి షామ్స్ గురించి ఇలా అంటాడు..
He and I are one..The same moon has a bright and a dark side.Shams is my unruly side.

Blow after blow,Shams managed to ruin my reputation.Because of him I learned the value of madness and have come to know the taste of loneliness,helplessness,slander,seclusion and finally heartbreak..

ఇలాంటి బంధాల గురించి చదివినప్పుడు నాకు వెంటనే స్ఫురించినవి శంకరాభరణం,మేఘసందేశం..అంత matured సినిమాలు మన వాళ్ళు ఎప్పుడో తీశారు..అసలు ఒకరికొకరికి ఏ సంబంధం లేకుండా,జాతి కుల మత వయో భేదాలకతీతం గా ఏర్పడే ఆ బంధాలు స్వచ్చమైనవి..They just couldn't get on with out 'that' person..ఆ ట్యూనింగ్,ఆ కెమిస్ట్రీ అందరికీ అర్ధం అయ్యేది కాదు..కానీ వాటిని సమాజం హర్షించదు..వారిని వెలి వేస్తుంది.. ప్రాణాలు తీస్తుంది.. షామ్స్ ని కూడా బ్రతకనివ్వలేదు..సమాజం నిర్మించిన కరకు రాతి భవనాల్లో అది రాసిన శిలా శాసనాలకు తలవంచి ముందుకు వెళ్ళే బంధాలు మాత్రమే తుదికంటా మిగిలేవి..కానీ చరిత్రలో వాటి ఉనికి ప్రశ్నార్ధకమే..

Forty rules of love చదువుతున్నప్పుడు కలిగిన అనేక భావోద్వేగాలలో చాలా వరకూ భౌతిక ప్రపంచం అలజడి లో  కొట్టుకుపోయి సమాధైపోగా మిగిలిన ఉపరితలపు ఆలోచనల్లో ఇవి  కొన్ని..సూఫీ మతాన్ని చాలా లోతుగా విశ్లేషించిన పుస్తకం ఇది..నాతో సహా చాలా మందికి ఒక కవిగా Rumi తెలిసినంతగా షామ్స్ తెలియడు..విచిత్రం ఏంటంటే రూమి పదాల్లో ఆత్మ షామ్స్ దే..షామ్స్ లేని రూమి లేడు,అతని అద్భుతమైన కవిత్వమూ లేదు..

Broken April - Ismail Kadare

Image courtesy Google

అవి 17 వ శతాబ్దపు అల్బేనియా higher plateau కి చెందిన కొండప్రాంతాలు,ఆ కొండల్లో Brezftoht అనే ఒక చిన్న ఊరు,ఆ ఊర్లో Gjorg Berisha అనే 26 ఏళ్ళ యువకుడు Zef Kryeqyqe అనే మరో వ్యక్తిని దారికాసి చంపుతాడు..సరే,రోజూ పేపర్లలో చూసే చంపుకోడాలు,నరుక్కోడాలే కదా ఇందులో విశేషం ఏముంది అని పెదవి విరిచి లేచి వెళ్లిపోయేలోపు రచయిత 'ఆగండాగండి,ఇప్పుడే అసలు కథ మొదలవుతుంది" అంటూ కూర్చోపెడతారు..2009 లో తొలి Man Booker International Prize గెలుచుకున్న అల్బేనియా కు చెందిన ప్రముఖ సాహితీవేత్త Ismail Kadare రాసిన ఈ 'Broken April' 17 వ శతాబ్దపు అల్బేనియాలోని higher plateau లోని జ్ఞాతి వైరాలకు సాక్షిగా నిలుస్తుంది..

“In no other country in the world can one see people on the road who bear the mark of death, like trees marked for felling.”

జ్ఞాతివైరాన్ని గౌరవిస్తూ ఒక మనిషిని హత్య చెయ్యాల్సిరావడంతో పాటు,నీడలా వెంటాడే మృత్యువు చిహ్నాన్ని కూడా వెంట తీసుకుని నడవడం అల్బేనియన్ కొండప్రాంతపు వారి ఆచారం..ఇక్కడ Gjorg,Zef ను చంపడానికి వారిద్దరి మధ్యా వ్యక్తిగత విద్వేషాలేవీ కారణం కాదు..ఆ కొండప్రాంతం వారందరూ వారి సమాజాన్ని శాసించే 'Kanun' (చట్టం) చేతుల్లో కీలుబొమ్మలు..ఏళ్ళ తరబడి వారి సమాజంలో పాతుకుపోయిన జ్ఞాతి వైరాలను పెంచి పోషిస్తూ,ప్రాణాలు తీస్తూ,ప్రతిగా 'కన్నుకి కన్ను' పద్ధతిలో ప్రాణాలర్పిస్తూ ఉంటారు..ఆ సమాజంలో 'అతిథి','మృత్యువు' ఈ రెండిటినీ చాలా విశిష్టమైనవిగా పరిగణిస్తారు.. ఇంటికి వచ్చిన అతిథిని పొరపాటున ఎవరైనా చంపితే 'Kanun' ప్రకారం ఆతిధ్యం ఇచ్చినవారు ఆ చావుకి ప్రతీకారం చెయ్యాలి..సుమారు డెబ్భై ఏళ్ళ క్రితం ఒక అర్ధరాత్రి నాడు ఒక అపరిచితుడు అతిథిగా Gjorg పూర్వీకుల తలుపు తట్టకపోయి ఉంటే తమ కుటుంబంలో ఈ మారణహోమం జరిగేది కాదని Gjorg అనుకుంటూ ఉంటాడు..'Kanun' ప్రకారం చంపినవాణ్ణి తిరిగి చంపేస్తే పగ పూర్తి కాదు..Gjorg కు 'Bessa' (క్షమాభిక్ష పరిమితి నెలరోజులు) ఇవ్వబడుతుంది..ఆ నెల రోజుల తరువాత ఆ మరణించిన వారి కుటుంబం నుండి ఎవరో ఒకరు మళ్ళీ Gjorg ను చంపొచ్చు..ఇలా చాలా కుటుంబాల్లో ఈ వైరం ఇలా కొనసాగుతూనే ఉంటుంది..అలాగే చంపినవారు భుజానికి నల్ల రిబ్బన్ కట్టుకోవడం,'బ్లడ్ టాక్స్' కట్టడం,Tower of Refuge లో తలదాచుకోవడం లాంటి అనేక 'Kanun' నియమాలు చాలా విచిత్రంగా ఉంటాయి..

Gjorg కథకు సమాంతరంగా మరో కొత్తగా పెళ్ళైన యువజంట Bessian,Diana లు Tirana నుండి హనీమూన్ కి Higher plateau కి రావడం గురించి చెప్తారు..రచయిత అయిన Bessian Vorpsi ఈ 'The Accursed Mountains' గురించి తన రచనల్లోని కాల్పనికతకు మూలాలను వెతికే క్రమంలో భార్యాసమేతంగా ఒక గుర్రబ్బగ్గీలో Northern Plateau (Rrafsh) కి బయలుదేరతాడు..Gjorg-Bessian కథలు అనుకోకుండా ఒక చోట కలుస్తాయి..ఆ తరువాత ఏం జరిగిందనేది మిగతా కథ..

Bessa ను అనుసరించి 17th మార్చ్ నుండి 17th ఏప్రిల్ వరకు దొరికిన గడువులో Gjorg ఆలోచనలు ఏ విధంగా సాగాయో మనకు వివరిస్తారు..Blood Tax కట్టడానికి Kulla of Orosh కి వెళ్తూ,ఆ ప్రయాణంలో మరణం తధ్యమని తెలిసిన Gjorg మ్యూజింగ్స్ మనల్ని కూడా ఆలోచనలో పడేస్తాయి..

He consoled himself with the notion that perhaps it had to happen this way, and that if life outside the whirlpool of blood might perhaps be more peaceful, by the same token it would be even more dull and meaningless.He tried to call to mind families that were not involved in the blood feud, and he found no special signs of happiness in them. It even seemed to him that, sheltered from that danger, they hardly knew the value of life.

Gjorg sat numbly in a corner of the stone house. He could look forward to thirty days of safety. After that, death would lurk all around him. He would go about only in the dark like a bat, hiding from the sun, the moonlight, and the flicker of torches.

Then April would come, or rather just the first half of it. Gjorg felt an emptiness in the left side of his chest. From now on, April would be tinged with a bluish pain. . . . Yes, that was how April had always seemed to him—a month with something incomplete about it. April love, as the songs said. His own unfinished April.

'Ismail Kadare'...అనేక సార్లు నోబెల్ బరిలో నిలిచినప్పటికీ ఇంకా ఆ గౌరవం దక్కని అల్బేనియన్ రచయిత..
Reading Kadare in English, and particularly in the United States, means reading him through a glass darkly. అని The Newyork Sun పత్రికలో ఒక వ్యాసంలో చదివి ఆయన రచనల పట్ల ఆసక్తి కలిగి Broken April చదవడం తటస్థించింది..ఈయన శైలి స్టీరియోటైప్ రచనలకు విరుద్ధంగా ఉంది..విభిన్నమైన సంస్కృతుల సమాహారమైన ప్రపంచంలో యూరోప్ దేశమైన అల్బేనియాది చాలా వైవిధ్యమైన సంస్కృతి అంటారు..ఇందులో కనిపించే అల్బేనియా మనకు part-imaginary, part-epic world లా అనిపిస్తుంది..ఇందులో కథ,కథనం చదువుతున్నంతసేపూ ఏదో ఉటోపియా దేశంలో సంచరిస్తున్నట్లో,లేదా ఏదో dystopian నవల చదువుతున్నట్లో ఉంటుంది..'Kanun' నియమాలు మనకి మూఢత్వంగా,వాస్తవానికి విరుద్ధంగా,అనాగరికంగా అనిపిస్తాయి..

The funeral took place the next day around noon. The professional mourners came from afar, clawing their faces and tearing their hair according to the custom.

“A wedding party sets out even if there is a death in the house. When the bride enters the house, the dead person leaves. Tears on one side, song on the other.”

ఈ హత్యలు,మరణాలు ఆ సమాజపు అస్తిత్వంలో భాగంగానే కాక,ఒక దశలో వ్యాపారంగా అనిపిస్తుంది..ఇందులో మరో ముఖ్య పాత్ర Mark Ukacierra ది..ఈ చావుల పద్దులు లెక్క చూసే 'The Steward of the blood' పాత్రలో అతని ఆలోచనలు నాణానికి మరోవైపును చూపిస్తాయి..Kadare రచనా శైలి చాలా సరళం..కథంతా 3rd పర్సన్ నేరేషన్ లో నడుస్తుంది..ప్రవాహంలా సాగే కథనంతో పాటు కథలోని remoteness,mysteriousness లాంటివి ఆపకుండా చదివిస్తాయి..ఇందులో కథ గురించి గొప్పగా చెప్పుకోడానికేమీ లేనప్పటికీ కథనం మాత్రం అద్భుతం అని చెప్పచ్చు.. అల్బేనియా పర్వతాల్లో రాళ్ళతో కట్టిన Kulla(ఇళ్ళు) లూ,రాత్రివేళల్లో ఆ కిటికీల్లోంచి బయటకి పాకే సన్నని వెలుతురులూ,జనసంచారం పెద్దగా లేని వీధులూ,ఆ వీధుల్లోంచి అక్కడక్కడా కనిపించే కొండప్రాతపు బాటసారులూ,దట్టంగా కమ్ముకున్న పొగమంచు దారులూ,సందడిగా ఉండే Inn లూ ఇవన్నీ పుస్తకం పూర్తి చేశాక కూడా అల్బేనియా సంస్కృతి చిహ్నాలుగా మన మనోఫలకంపై నిలిచిపోతాయి..వీటితో పాటు అక్కడక్కడా 
'In the depressing darkness of the room, that shred of dawn was like a message of salvation'..లాంటి వర్ణనలు అలా తళుక్కున మెరిసి మాయమవుతూ ఉంటాయి..చివరగా,పుస్తకమంతా పగలు,హత్యలు లాంటి బరువైన అంశాలే అయినప్పటికీ వాటిని Kadare కలం ఆవిష్కరించిన తీరు,ఈ పుస్తకం చదివిన వారికి ఒక మంచి అనుభూతిని మిగులుస్తుంది..

మరో చోట తమ సంస్కృతి చేసిన కట్టుబాట్ల మధ్య సతమతమవుతూ Gjorg ఆలోచనలు..

“A road is for the use of men and livestock, for the passage of the living and the passage of the dead.” He smiled. Whatever he did, he could not escape its definitions. It was no use deceiving himself. The Kanun was stronger than it seemed. Its power reached everywhere, covering lands, the boundaries of fields. It made its way into the foundations of houses, into tombs, to churches, to roads, to markets, to weddings.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని వాక్యాలు,

Perhaps it took years to get used to peace, just as it had taken so many years to get used to its absence. The mechanism of the blood feud was such that even as it freed you, it kept you bound to it in spirit for a long time.

Beyond that stretched the world whitened by the snow, a world to which nothing bound him anymore. For a long time he had felt himself a stranger in that world, absolutely superfluous, and if outside his window people sill expected anything of him, it was only in terms of the murder he was to do.

When all was said and done, the aspect of death conferred on the lives of these men something of the eternal, because its very grandeur raised them above paltry things and the petty meanness of life.“To measure one’s days by the yardstick of death, isn’t that a very special gift?

“It’s like a last authorization to go on leave in this world. The well-known saying that the living are only the dead on leave has a very real significance in our mountain country."

Twenty Love Poems and a Song of Despair - Pablo Neruda

Image courtesy Google

ఈ ఏడాది నా పుస్తక పఠనం తాలూకూ గ్రహస్థితి ఏమంత బావున్నట్లు లేదు..ఆ మధ్య టైటిల్ చూసి 'భలే' అనుకుంటూ చదవడం మొదలు పెట్టిన 'The Success and Failure of Picasso' పూర్తి చేసేసరికి ఒక పూర్తి స్థాయి రీసెర్చ్ చేసినట్లు తలప్రాణం తోక్కొచ్చింది..అందులోనూ పుస్తకమంతా నాకు చాలా చికాకేసే అబ్స్ట్రాక్ట్ వ్యవహారం..ఆ పుస్తకం పూర్తయ్యాక బ్రతుకు జీవుడా అనుకుని నెలైనా కాలేదు,పాబ్లో నెరుడా చేతికి చిక్కాను..నేను పెయింటింగ్ లోనే అబ్స్ట్రాక్ట్  అంటే బుర్ర గోక్కునే టైపు..ఇక పోయెట్రీ లో అబ్స్ట్రాక్ట్ అంటే ! హ్మ్ ...

ఒక చోట,
and in the skin of the grapes
I thought I touched you. అని చదవగానే ఆహా అద్భుతం అనుకున్నాను..

అలాగే మరో చోట,
If suddenly         
you forget me         
do not look for me
for I shall already have forgotten you. అని చదివినప్పుడు నాలో narcissist వాహ్ అనుకుంది..

we begin again,
we end again
death and life.
And here we survive,
pure,with the purity that we created,
broader than the earth that could not lead us 
astray
eternal as the fire that will burn
as long as life endures....ఆ తరువాత భూమ్యాకాశాలు,నక్షత్రాలుమండలాలు,పాలపుంతలు,సమస్త ప్రాణికోటి అంతా చుట్టేసిన ఆ ప్రేమ నా స్థాయిని మించి చాలా దూరం వెళ్లిపోయింది..

సహజంగా కవిత్వం అంటే నాకు సంబంధించింది కాదులే అని సర్దిచెప్పుకుంటున్న సమయంలో,క్రిందటి సంవత్సరం రూమి,గిబ్రయిన్ లాంటి వారు చెరోవైపు భుజం తట్టి 'పరవాలేదమ్మాయి మేమున్నాం కదా '! అని ప్రోత్సహించగానే ఆనందపడిపోయి అన్నప్రాసన రోజే ఆవకాయ పచ్చడి అన్నట్లు నెరుడా ను చదవాలనుకోవడం సాహసమే..అసలు టైటిల్ చూసి ప్రేమ కనబడగానే పరిగెత్తి పారిపోకుండా పుస్తకం చదవడానికి పూనుకోవడం ఒక తప్పైతే,చదివాకా లెంపలేసుకుని,కాస్త చన్నీళ్లతో మొహం కడుక్కుని బుద్ధిగా వేరే కథలో కాకరకాయలో ఉన్న పుస్తకం చదువుకోకుండా ఇలా ఒక బ్లాగ్ పోస్టు రాసి గోడు వెళ్ళ బోసుకోవడం ఇంకో తప్పు..అక్కడక్కడా ఒకటీ అరా వాక్యాలు మినహా ఈ పుస్తకం చాలా నిరాశపరిచింది..ఇందులో కవిత్వం అర్ధంకాలేదనడంకంటే నాకు ఎందుకో రుచించలేదు అనడం సబబుగా ఉంటుంది..మరి అర్ధమైతే అంత గొప్ప కవి రాసిన కవిత్వం నాకెందుకు నచ్చలేదు అంటే,Perhaps Love and Poetry are not for me..

ఒక్కోసారి కొన్నిటి గొప్పదనం అర్ధం కావాలంటే కాస్త కాలానికి వదిలేసి మళ్ళీ ప్రయత్నించాలి...బహుశా పాబ్లో నెరుడాను మళ్ళీ చదివితే అప్పుడైనా ఆయన నాకు నచ్చుతారేమో చూడాలి ! బెటర్ లక్ నెక్స్ట్ టైం !!!

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని,
EPITHALAMIUM నుండి,

At first I did not see you: I did not know
         that you were walking with me,
         until your roots
         pierced my chest,
         joined the threads of my blood,
         spoke through my mouth,
         flourished with me

Our love was born
         outside the walls,
         in the wind,
         in the night,
         in the earth,
         and that’s why the clay and the flower,
         the mud and the roots
         know your name,
         and know that my mouth
         joined yours
         because we were sown together in the earth

The Return : Fathers,Sons and the Land In Between - Hisham Matar

Image Courtesy Google

I would never be part of anything. I would never really belong anywhere, and I knew it, and all my life would be the same, trying to belong, and failing.Always something would go wrong. I am a stranger and I always will be, and after all I didn’t really care.

Hisham Matar ఒక చోట గుర్తు చేసుకున్న ఈ Jean Rhys వాక్యాలు ఆయన జీవితానికి అతికినట్లు సరిపోతాయి..

చమురు నిల్వలు కలిగిన ఆఫ్రికా దేశాల్లో ఒకటైన లిబియాకు ఇటలీ వలస పాలన నుంచి విముక్తి లభించినా,1969 తరువాతి కాలంలో గడాఫీ నియంతృత్వం క్రింద మగ్గింది...గడాఫీ పాలనలో రెండు దశాబ్దాల నుండీ అదృశ్యమైన తండ్రి Jaballa Matar ను అన్వేషిస్తూ లండన్ లో రచయితగా స్థిరపడ్డ Hisham Matar రాసిన పుస్తకం ఈ 'The Return: Fathers, Sons and the Land In Between' ,2017 సంవత్సరానికి గాను ప్రతిష్టాత్మక Pulitzer Prize for Biography or Autobiography తో పాటు Folio Prize ని కూడా గెలుచుకుంది..

లిబియాలో కింగ్ Idris పరిపాలనలో దౌత్యవేత్తగా పని చేస్తున్న సంపన్నుడు Jaballa Matar గడాఫీ నియంతృత్వానికి ఎదురెళ్ళిన కారణంగా లిబియా ను వదిలి ఈజిప్ట్ (కైరో)కు కుటుంబసమేతంగా వలస వెళ్ళిపోవల్సొస్తుంది..కానీ అణువణువునా దేశభక్తి నిండిన Jaballa,ఈజిప్ట్ నుండే గడాఫీకి వ్యతిరేకంగా లిబియాలో స్లీపింగ్ సెల్స్ ఏర్పాటు చేసి రహస్య కార్యకలాపాలు కొనసాగిస్తారు..ఆయన ఒక ఉద్యమాన్ని నడిపే సత్తా ఉన్న నాయకుడు,లిబియా బోర్డర్ కు దగ్గరలోని Chad లో మిలిటరీ ట్రైనింగ్ క్యాంప్స్ ఏర్పాటు చేసి,తన ధనాన్ని అందులో ధార పొయ్యడమే కాకుండా ప్రపంచం నలుమూలలా ఉన్న లిబియా సంపన్నుల దగ్గర నుండి పెద్ద మొత్తంలో విరాళాలు సేకరించగల నైపుణ్యం ఉన్నవారు..Jaballa Matar కున్న ఆర్ధిక వనరులు ఆయన రాజకీయ నిబద్దతకు సరిపోలడంతో ఆయన గడాఫీ పాలనకు ప్రమాదకరంగా మారారు..కానీ తలదాచుకున్న ఈజిప్ట్ వెన్నుపోటుతో 12 మార్చ్ 1990 న వారి కైరో ఫ్లాట్ లోనే ఆయన్ని ఈజిప్ట్ సీక్రెట్ పోలీసులు కిడ్నాప్ చేసి రహస్యంగా Tripoli లోని Abu Salim జైలుకు తరలిస్తారు..

He was taken to Abu Salim prison, in Tripoli, which was known as “The Last Stop”—the place where the regime sent those it wanted to forget.

"Even today, to be Libyan is to live with questions." అంటూ ప్రశ్నలతోనే జీవితాన్ని గడిపేస్తూ,అదృశ్యంలో ఉన్న Jaballa Matar బ్రతికే ఉన్నారో లేదో కూడా తెలియక దాదాపు రెండు దశాబ్దాల పాటు ఆయన ఆచూకీ కోసం ఆ కుటుంబం చెయ్యని ప్రయత్నం లేదు..Hisham అమెరికా లో వ్యాపారస్థుడైన అన్నగారు Ziad తో కలిసి తండ్రిని వెతికే క్రమంలో ఎదుర్కున్న పరిస్థితులు కేవలం లిబియా రాజకీయ,సామాజిక పరిస్థితులను మాత్రమే కాక మానవ హక్కులను కాపాడే బాధ్యత విషయంలో ప్రపంచ దేశాల వైఫల్యాలను స్పష్టంగా చూపిస్తాయి.

Hisham తండ్రి Jaballa Matar గురించి ఆచూకీ కోసం చేసే ప్రయత్నంలో స్వదేశమైన లిబియాకు పయనమవుతూ లిబియా లో తాను వదిలేసిన బాల్యాన్నీ,తన తండ్రిని దేశభక్తినీ,తమ కుటుంబపరిస్థితులను ఒక్కొక్కటిగా మనకు చెప్పడంతో పుస్తకం మొదలవుతుంది..

The plane was going to cross that gulf. Surely such journeys were reckless. This one could rob me of a skill that I have worked hard to cultivate: how to live away from places and people I love.

రాజ్యాధికారం కోసం పాలకుల మధ్య జరిగే ఆధిపత్యపోరులో ఎక్కువ ప్రభావితమయ్యేవి సామాన్యుల జీవితాలే..ఇందులో గడాఫీ నియంతృత్వంపై పోరాటంలో ప్రాణాలు వదిలిన Hisham కజిన్ Izzo,సుమారు ఇరవై ఏళ్లపాటు జైల్లో మగ్గిన అంకుల్ Mahmoud,Hmed,కజిన్స్ Ali,Saleh లాంటి వారి గురించిన విశేషాలతో పాటు మూడు తరాలుగా లిబియా రాజకీయ పరిణామాలకు ప్రత్యక్ష సాక్షులుగా మారిన వారి కుటుంబీకులను గురించిన సంగతులుంటాయి..అందరిలోకి Hisham తండ్రి Jaballa Matar వ్యక్తిత్వం మనల్ని అమితంగా ఆకట్టుకుంటుంది..లిబియాలో ప్రముఖ వ్యక్తి/సంపన్నుడైన ఆయనలో కేవలం తన కుటుంబం గురించి ఆలోచించే కుటుంబ పెద్దతో పాటు తన దేశ సంక్షేమం కోసం తపించే దేశభక్తుడు కనిపిస్తారు..

“Don’t put yourselves in competition with Libya. You will always lose,” he had said, when once the three of us had tried to dissuade him from openly opposing Qaddafi. The silence that followed was the distance between him and us. The disagreement had a historical dimension. It placed a nation against the intimate reality of a family.

I have always associated the irrevocable and violent changes my family and my country went through in the following four decades with the image of my father—a poet turned officer turned, reluctantly, diplomat—dressed in a suit and tie, far away from home, collecting the pieces of a dead man. He was thirty-one years old. I was born later that year.

తండ్రి Jaballa బలమైన వ్యక్తిత్వానికి తోడు ఆయన అడుగులో అడుగువేస్తూ నడిచే ఆయన భార్య,Hisham కు తల్లి అయిన Fawzia Tarbah గురించి చెప్తూ,

In those days my mother operated as if the world were going to remain forever. And I suppose that is what we want from our mothers: to maintain the world and, even if it is a lie, to proceed as though the world could be maintained. Whereas my father was obsessed with the past and the future, with returning to and remaking Libya, my mother was devoted to the present. For this reason, she was the truly radical force in my adolescence.

తండ్రి నుండి ఆ ఇరవై ఏళ్లలో కేవలం రెండు ఉత్తరాలు మాత్రమే వీరికి అందుతాయి..Abu Salim జైల్లో నరకాన్ని అనుభవిస్తున్నా కూడా ఆ ఉత్తరాల్లో పట్టుసడలని Jaballa వ్యక్తిత్వం మనల్ని అబ్బురపరుస్తుంది..

The old man’s words, “I will not let disgrace stain my forehead,” were echoed thirty-six years later in Father’s first letter from prison, when he wrote, “My forehead does not know how to bow.”

తన తండ్రి ఒక సాధారణ వ్యక్తి కాదని తనకు తెలుసంటూనే ,కనీసం తన తండ్రి మరణించారో లేదో కూడా తెలీని పరిస్థితిలో రచయిత మాటలు,ఇరవై ఏళ్ళుగా ఒక కొడుకు అనుభవించిన మానసిక వేదనకి అద్దం పడతాయి..

I wished that “at least I had some happy man / as father, growing old in his own house.” But, unlike Telemachus, I continue, after twenty-five years, to endure my father’s “unknown death and silence.” I envy the finality of funerals. I covet the certainty. How it must be to wrap one’s hands around the bones, to choose how to place them, to be able to pat the patch of earth and sing a prayer

తొలుత Hisham తన కలంతో మొదలుపెట్టిన ఉద్యమం తీవ్రరూపం దాల్చడంతో,Jaballa అదృశ్యం ఇంటర్నేషనల్ 'లా' ను ఉల్లంఘించడమేననీ అంతర్జాతీయ హ్యూమన్ రైట్స్ సంస్థలు కూడా గగ్గోలుపెట్టడంతో చేతులు కాలాకా ఆకులు పట్టుకున్న రీతిలో లిబియా,ఈజిప్ట్,లండన్ దేశాలన్నీ రంగంలోకి దిగుతాయి..ఈ ప్రయత్నంలో గడాఫీ కొడుకు Seif el-Islam కు Hisham కు ముఖాముఖీ భేటీ కూడా జరుగుతుంది..మరి ఒక కరడుగట్టిన నియంత కొడుకు Seif ,Hisham కు సహాయం చేశాడా ! చివరకి  తండ్రీ కొడుకులు కలిశారా ? అసలు Jaballa బ్రతికే ఉన్నారా లేదా అనే విషయాలు మనకు చివర్లో తెలుస్తాయి..Hisham ఆవేదనలోంచి పుట్టిన అక్షరాలు,నియంతృత్వాన్ని విమర్శించేవారిని బహిరంగంగా ఉరి తీసి,సంగీతసాహిత్యాలను నాశనం చేసి,తీవ్రమైన మారణహోమం సృష్టించి,అనేక అకృత్యాలకు పాల్పడ్డ గడాఫీ era ను మనకు కళ్ళకు కట్టినట్లు చూపిస్తాయి..మూడు దశాబ్దాలుగా అనేక ఆటుపోట్లను తట్టుకుని నిలబడే ప్రయత్నంలో లిబియా దేశంలో,తరాల మధ్య ఏర్పడిన పూడ్చలేని అగాధల గాధల్ని వివరిస్తాయి.

లిబియా పాలన చేతులు మారడం గురించి,

There are many other histories, of course, concerning those who, over the past three millennia, occupied Libya: the Phoenicians, the Greeks, the Romans, the Ottomans and, most recently, the Italians.

Rajab Abuhweish లిబియా struggle గురించి రాసిన కవిత,

I have no illness but the loss of 

noble folk and the foul ones who now, 

with calamitous, shameless faces, 

govern us. 

How many a child have they 

taken and whipped? 

The poor young flowers return 

confused, 

 made old without having 

lived.

బ్రిటిష్ లేబర్ పార్టీ లీడర్ David Miliband,Hisham భుజం మీద చెయ్యి వేసి "నువ్వు మాలో ఒక్కడివే" అన్న మాటలపై Hisham అంతరంగం,

So tell me,’ he said, ‘Are you British now?’‘Yes.’‘Good man. Excellent. So you’re one of us.’– Perhaps it was the genuine warm confederacy of a fellow Brit. Or maybe it was the impatient, political, bullying pragmatism of power towards a person of mixed identities, a man whose preoccupations do not fit neatly inside the borders of one country

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని అంశాలు,

It was to figure out how on earth this mere writer was able to rustle up such “noise,” as Miliband put it.

“People can’t choose their history,"

I remembered what Sarah Hamoud, who used to run the Libya desk at Amnesty International, once told me: “There is no country where the oppressed and the oppressor are so intertwined as in Libya."

The words “frail” and “well” rumbled silently in my mouth. Hope, like water on parched earth, surged over me, heavy, drowning. It was tremendous news. Tremendous in the way a storm or a flood can be tremendous. When your father has been made to disappear for nineteen years, your desire to find him is equaled by your fear of finding him. You are the scene of a shameful private battle.

It makes me think that we all carry, from childhood, our death mask with us.

Vanaprastham - M.T.Vasudevan Nair

Image courtesy Google

కేరళలో ఉంటూ M.T.వాసుదేవన్ నాయర్ ను చదవకపోవడం నేరం కదా ! ఆయన రచనల గురించి మునుపు చాలా విని,చదవాలి అనుకున్నప్పటికీ ఇప్పటివరకూ ఎందుకో చదవడం వీలుపడలేదు..ముందుగా ఆయన శైలిని రుచి చూపించింది 'వానప్రస్థం'..స్వప్నాలకూ,వాస్తవాలకు పొంతన కుదరని జీవితంలో వేరే వివాహం చేసుకుని గృహస్థు జీవితాన్ని సంపూర్ణంగా అనుభవించినప్పటికీ తొలి యవ్వనపుపొంగులో పుట్టిన తొలిప్రేమను మరచిపోలేని ఒక వృద్ధుడైన స్కూల్ మాష్టారు కథ ఇది..Palakkad జిల్లాలోని Ottappalam ఆ మాష్టారు స్వస్థలం..

ఇరవైల వయసులో ఆ మాష్టారు(పేరు చెప్పలేదు) తన విద్యార్థిని అయిన K.S.వినోదిని (విను) ని ఇష్టపడతాడు..మళ్ళీ ఎన్నో ఏళ్ళ తరువాత ఆమె రాసిన ఒక ఉత్తరం ద్వారా ఆమె మూకాంబిక ఆలయానికి వస్తోందని తెలిసి ఆమెతో కొంత సమయం గడపాలనే ఉద్దేశ్యంతో భగవతి ఆలయానికి వెళ్ళిన ఆ మాష్టారుకి ఎదురైన వినోదిని అప్పటిలాగానే ఉందా? మనసులో స్వప్నాలన్నీ వాస్తవ రూపంలో వినోదినిగా కళ్ళముందుకొచ్చినప్పుడు ఆయనలో కలిగిన భావాలేంటి? వారిద్దరి మధ్యా చోటు చేసుకున్న సంఘటనలేంటి అన్నది కథ..

కథను పూర్తిగా మనం మాష్టారి మాటల్లోనే  వింటాం..మూకాంబిక ఆలయంలో దర్శనం తరువాత ఇద్దరూ Kudajadri అనే కొండ మీద ఆలయానికి వెళ్తారు..ఆ ప్రయాణంలో అప్పటివరకూ కూడా పెళ్ళి కాని వినోదిని తాలూకూ ఊహలతో,వాస్తవానికి దూరంగా,యవ్వనం తాలూకూ మధురానుభూతుల్ని జ్ఞప్తికి తెచ్చుకోవాలనేది మాష్టారి మనోగతమైతే,చెన్నైలో కేవలం మూడువందల రూపాయల జీతంతో స్కూల్ టీచర్ గా,ఇద్దరు వృద్ధ తల్లిదండ్రుల బాధ్యతను మోస్తున్న వినోదిని జీవితం ఆయనకు వాస్తవాన్ని పదే పదే గుర్తు చేస్తూనే ఉంటుంది..దీనికి తోడు కడు పేదరికం అనుభవిస్తున్నా,మొహం మీద  చిరునవ్వు చెదరని కొండ మీది గుడి పూజారి చెప్పిన విషయాలు కూడా మాష్టార్ని కలచివేస్తాయి..ఆయన్ను ఊహాప్రపంచం లోనుంచి వాస్తవ ప్రపంచంలోకి లాక్కొచ్చి పడేస్తాయి..

వాసుదేవన్ నాయర్ వర్ణనలో ambiance కు కథలోని పాత్రలతో సరిసమాన ప్రాధాన్యత ఉంటుంది..ఒకరకంగా ఆయన కథకు నేపధ్యమే ప్రాణం అనిపించింది ..దూరంగా ఒక కొండ మీద మినుకుమినుకుమంటూ వెలిగే దీపాలు,సాయంకాలపు గాలికి మొహంమీద పరుచుకున్న నల్లని కురులు,కొండ మీద దట్టంగా కమ్ముకున్న పొగమంచు,రాళ్ళురప్పలతో నిండిన గతుకుల రోడ్డు,ఇలాంటి వర్ణనల ద్వారా ప్రకృతిని కూడా కథలో భాగం చేస్తూ,పాత్రల భావోద్వేగాలను ఆ వివరణల ద్వారా నిర్వచిస్తారు..

Thin silvers of mist had spread over the valley and obscured the tree tops.The writhing flames of the forest fire looked like a piece of red silk being fanned out to dry.

ఈ క్రింది తరహా వర్ణనలో ప్రాంపంచిక సుఖాలను కోరుకుంటూ ప్రయాణిస్తున్న వ్యక్తిని ప్రకృతి నిలువరించిన తీరు వ్యక్తమవుతుంది..

The wind had died down.It was calm and still.But the silence was not frightening.Master felt an unseen presence holding him close,chiding him,saying soundlessly,you are nothing..

అంతే కాకుండా మాష్టారూ-వినోదినిల మధ్య సంబంధాన్ని వివరించే క్రమంలో రచయిత ఖచ్చితమైన నిర్వచనాల జోలికి పోకపోవడం చాలా బావుంది..మనకు చెప్పకుండా మన ఊహకే వదిలేసిన విషయాలు చాలా ఉంటాయి..ఇలాంటి సెన్సిటివ్ కథాంశం లో ఒక్క సంఘటన గానీ,ఒక్క మాట గానీ కథ విలువను ఆసాంతం తగ్గించే ఆస్కారం ఉంది..కానీ ఒక ప్రక్క మనిషిలో మృగాన్ని కళ్ళకుకడుతూనే మరో ప్రక్క ఎక్కడా పాత్రల ఔచిత్యం తగ్గకుండా నిలకడగా కథ చెప్పిన విధానం బావుంది..

His eyes were closed but he clearly saw the tamed animal inside him step out from its cage,prowl through the wilderness of his old dreams,stalking its prey,and come back to its cage again.

ఒకప్పుడు నడిచిన జ్ఞాపకాల దారుల్లో మరోసారి నడవాలనుకోవడం అత్యాశే..ఒక వేళ కాదని నడక మొదలుపెట్టినా అంతకుముందు కాళ్ళకు తగిలిన సుతిమెత్తని గడ్డి స్థానంలో ఇప్పుడు ముళ్ళుండే అవకాశం కూడా ఉంటుంది..ఈ కథలోని సారాంశం అదే.. వారిద్దరి ప్రయాణం మొదలైనప్పుడు దూరంగా కొండలన్నీ పొగమంచుతో కప్పి ఉన్నాయని అంటారు,అలాగే కథ చివర్లో తిరుగు ప్రయాణంలో Vinodini gazed silently at the valley from which the mists had lifted..అనీ అనడంలో వారి మనసులపై ఊహాప్రపంచపు పరదాలు తొలిగిపోయాయని చెప్పకనే చెప్పినట్లు అనిపిస్తుంది..ఇందులో మాష్టారికి,వినోదినికీ మధ్య జరిగే సంభాషణలు దాగుడుమూతలాటల్లా ఉంటాయి...నైతిక,సామాజిక విలువల్ని త్రోసిరాజనే ఈ కాలపు ప్రేమలకి దూరంగా చెప్పాలనుకున్నవి చెప్పలేక,అలా అని గతకాలపు జ్ఞాపకాలని మరచిపోలేక వారిద్దరూ పడే సంఘర్షణ అడుగడుగునా వ్యక్తమవుతూనే ఉంటుంది..ఇది గురుశిష్య సంబంధానికి ఉండే పరిధుల్ని గుర్తుచేస్తూనే కాలదోషం పట్టని అనుబంధాలు కూడా ఉంటాయని మరోసారి నిరూపిస్తుంది..ఈ కథ నాకు చాలా కాలం క్రిందట శివాజీ గణేశన్,రాధ కలిసి నటించిన 'ఆత్మబంధువు' ను గుర్తుకు తెచ్చింది..కాగా మలయాళంలో ఈ కథను జయరాం,సుహాసిని ముఖ్యపాత్రల్లో 'Teerthadanam' (2001) పేరిట సినిమాగా తీశారు.

The Thing Around Your Neck - Chimamanda Ngozi Adichie

Image courtesy Google

విదేశీయులను అందునా నల్లజాతీయులను ప్రతినాయకులుగా చూపిస్తూ ఈ మధ్య తరచూ వస్తున్న సినిమాల ప్రభావమో ఏంటో గానీ నైజీరియా అనగానే నాకు వెంటనే గుర్తొచ్చే విషయాలు ఒకటి ఆయుధాలు చేతపట్టుకుని తిరిగే యువత లేదా డ్రగ్స్ ..అలాంటిది ఆ దేశపు సాహిత్యం అంటే హింస ప్రధానాంశంగా ఉండే కథలేమో అని కొన్ని preconceived notions తో నైజీరియన్ రచయిత్రి Chimamanda Ngozi Adichie రాసిన 'The Thing Around Your Neck' చదవడం మొదలు పెట్టాను..మొత్తం 12 కథలతో కూడిన ఈ పుస్తకాన్ని 2009 లో ప్రచురించారు..

థర్డ్ వరల్డ్ కంట్రీ గా పిలవబడే నైజీరియా దేశపు సంస్కృతీ-సంప్రదాయాలు,రాజకీయ సామాజిక పరిస్థితులు,ఆచార వ్యవహారాల చుట్టూ అల్లుకున్న ఈ కథలు,తమ ఉనికిని చాటుకునే నైజీరియన్ల మానసిక సంఘర్షణలకు అద్దం పడతాయి..కథలన్నీ నైజీరియాలోని Nsukka,Lagos లాంటి ప్రాంతాలలో రూపుదిద్దుకుంటాయి..అన్ని కథల్లోనూ నేరేటర్/ముఖ్యపాత్ర ఒక యువతిది కావడం,ఆమె స్వస్థలం నైజీరియా కావడం వల్ల ఈ కథల్ని రచయిత్రి స్వీయానుభవాల ఆధారంగా రాశారా అనిపిస్తాయి..కథల్లో పాత్రలన్నీ ఇంగ్లీష్ లో మాట్లాడినప్పటికీ మధ్య మధ్యలో వారి వ్యావహారిక భాష 'Igbo' లోని చిన్న చిన్న పదాలను,వాక్యాలను ఉపయోగిస్తూ ఉంటాయి..ఉదాహరణకు,ఒక చోట 'neighbors began to troop in to say ndo' అని రాస్తారు..ఈ 'ndo' ఏమిటని గూగుల్ చేస్తే  Igbo లో ndo అంటే  I'm sorry/sympathize with అట..ఇలాంటి నైజీరియా పదప్రయోగాలు దాదాపు అన్ని కథల్లోనూ కనిపిస్తాయి..Igbo తో పాటు ఇతర నైజీరియా వ్యావహారిక భాషలైన Yoruba,pidgin,Hausa లాంటి భాషల గురించిన ప్రస్తావన కూడా ఉంటుంది..

ఏ జాతి వారైనా,ఏ ప్రాంతం వారైనా అవకాశాలను అందిపుచ్చుకునే క్రమంలో ప్రపంచంలో ఏ మూలకు వెళ్ళి జీవించాల్సొచ్చినా మనుషులు అహరహం తమ అస్తిత్వం కాపాడుకునే యత్నంలోనే ఉంటారు..తమ ఉనికిలో భాగమైన తమ సంస్కృతీ,సంప్రదాయాల్ని సాధ్యమైనంత తమతో పాటే ఉంచుకుంటూ ముందుకుసాగే ప్రయత్నం చేస్తారు..ఆకలిదప్పులతో,చదువుకునేందుకు కనీసపు సదుపాయాలు కూడా లేని పేద దేశమైన నైజీరియాలో దుర్భర పరిస్థితుల్లో పుట్టి పెరిగిన ఎందరో యువతీ,యువకులు తమ కలలను సాకారం చేసుకునే క్రమంలో సూపర్ పవర్ దేశమైన అమెరికా చేరి,అక్కడ సంస్కృతిలో ఇమడలేకా,తమ మూలాలు వదిలేసుకోలేకా పడే సంఘర్షణ ఈ కథల్లో అంతర్లీనంగా కనిపిస్తుంది..ముఖ్యంగా అక్కడివారికి అమెరికా చేరే దారుల్ని సుగమం చేసేవి రెండు మార్గాలు ఒకటి క్రైస్తవ మిషనరీలు,రెండు వివాహాలు...

అన్ని కథల్లోకి బాగా ఆకట్టుకున్న తొలి కథ 'Cell One', Nsukka campus లో నివసించే ప్రొఫెసర్ తనయుడు Nnamabia అనే ఒక యువకుడిపై cult సంస్కృతి ప్రభావానికి అద్దం పడుతుంది..ఇందులో ప్రత్యేకత ఏంటంటే Chimamanda మనసుకి హత్తుకునే నేరేషన్ తో కథ పూర్తయ్యే సరికి మనకు తెలీకుండానే Nnamabia తో ఒక అనుబంధం ఏర్పడుతుంది..ఈ కథ ఒక్కటే కాదు,దాదాపు అన్ని కథల్లోని పాత్రలతోనూ మన ప్రమేయం లేకుండానే మనకి ఒక ఎమోషనల్ అటాచ్మెంట్ ఏర్పడిపోతుంది..Imitation అనే మరో కథలో,Nkem అనే స్త్రీ,తన పిల్లలతో అమెరికాలో ఉండగా భర్త Obiora తమ స్వదేశం(నైజీరియా) లో Lagos లోని తన ఇంట్లో వేరే స్త్రీతో జీవిస్తున్నాడని తెలిసి మధనపడే కథ..ఇందులో తమ పిల్లలను ఇంగ్లీషు స్కూళ్ళలో అమెరికన్ సంపన్నుల మధ్య చదివిస్తూ,వారి భవిష్యత్తుకి బంగారు బాటలు వేసే క్రమంలో నైజీరియన్ల మానవసంబంధాలు చిన్నాభిన్నమవ్వడం చూస్తాం..

ఈ క్రింది వాక్యాలు చూస్తే Nkem అమెరికన్ సంస్కృతిని own చేసుకోడానికి పడుతున్న ఇబ్బందిని ఈ విధంగా నర్మగర్భంగా చెప్తారు రచయిత్రి..ఇలాంటి వర్ణనలు పుస్తకంలో చాలానే ఉంటాయి..

Nkem picks up the mask and presses her face to it; it is cold, heavy, lifeless. Yet when Obiora talks about it—and all the rest—he makes them seem breathing, warm.

The arrangers of marriage కూడా ఈ కోవలోకి వచ్చే కథే..ఒక డాక్టర్ ను పెళ్లి చేసుకుని అమెరికాకు వచ్చిన నైజీరియా యువతీ అక్కడ తన భర్తకు ఆల్రెడీ వివాహమైందనీ ,అది కూడా గ్రీన్ కార్డు కోసం నామమాత్రపు వివాహమని తెలిసి కూడా పరిస్థితులతో రాజీపడే కథ..ఇందులో భర్త మనకు ఒక సినిమాలో 'లవంగం' పాత్రని గుర్తు చేస్తాడు..ఆ భర్త అమెరికన్ సంస్కృతిని సొంతం చేసుకునే క్రమంలో Lift ని elevator అనీ / Biscuit ను cookies అనీ / Jug ను pitcher అనీ అనాలని భార్యకు అమెరికన్ ఇంగ్లీష్ నేర్పిస్తూ కరెక్ట్ చేస్తూ ఉంటాడు..

He said oyibo(Foreign) people were like that. If you did something in a different way, they would think you were abnormal, as though their way was the only possible way.

A private experience అనే కథలో నైజీరియా జీవన విధానాన్ని అమెరికన్ శైలి తో పోల్చుకుంటున్న ఒక యువతి,

Because she really belonged to this country now, this country of curiosities and crudities, this country where you could drive at night and not fear armed robbers, where restaurants served one person enough food for three. She does miss home, though, her friends, the cadence of Igbo and Yoruba and pidgin English spoken around her.

Tomorrow Is Too Far,The Headstrong Historian అనే రెండు కథలూ నైజీరియన్ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించేలా ఉంటాయి..వీటిల్లో ఆఫ్రికన్ తెగల్లోని మూఢనమ్మకాలు,ఆచార వ్యవహారాలను గురించిన వివరణలు ఉంటాయి..

Perhaps I should have bent down, grabbed a handful of sand, and thrown it at him, in the way my people do to make sure a person is not a ghost.

On Monday Of Last Week అనే కథ కూడా చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది..ఇందులో ముఖ్యంగా అమెరికన్ పేరెంటింగ్ గురించి రచయిత్రి విమర్శలు ఆసక్తికరంగా ఉండటమే కాక నవ్వు తెప్పిస్తాయి..

She had come to understand that American parenting was a juggling of anxieties, and that it came with having too much food: a sated belly gave Americans time to worry that their child might have a rare disease that they had just read about, made them think they had the right to protect their child from disappointment and want and failure. A sated belly gave Americans the luxury of praising themselves for being good parents, as if caring for one’s child were the exception rather than the rule. It used to amuse Kamara, watching women on television talk about how much they loved their children, what sacrifices they made for them. Now, it annoyed her. Now that her periods insisted on coming month after month, she resented those manicured women with their effortlessly conceived babies and their breezy expressions like “healthy parenting.

Ghosts అనే మరో కథ 6th July 1967 నాటి నైజీరియా లో Biafran war పరిస్థితులకు దర్పణం పడుతుంది..Jumping monkey hill అనే మరో కథలో ఒక రైటర్స్ వర్క్ షాప్ లో భాగం పంచుకోడానికి వచ్చిన Ujunwa తమ దేశాన్ని థర్డ్ వరల్డ్ అంటూ,తనను తక్కువ చేసి చూడడాన్ని వ్యతిరేకిస్తుంది..

Ujunwa shouted at him, “This kind of attitude is why they could kill you and herd you into townships and require passes from you before you could walk on your own land!

రచయిత్రి ఎంచుకున్న అంశాలు క్లిష్టమైనవైనా వాటిని చెప్పిన తీరు మాత్రం చాలా సరళంగా ఉంటుంది..218 పేజీల పుస్తకం అయినా కథలన్నీ ఆపకుండా చదివిస్తాయి..ముఖ్యంగా రచయిత్రిలోని ఎమోషనల్ ఇంటలిజెన్స్ మనల్ని అబ్బురపరుస్తుంది..ఈ కథల్లో మనకు అస్సలు పరిచయం లేని 'నైజీరియా' చీకటి కోణాలు కనిపిస్తాయి..దాదాపూ ప్రతి కథలోనూ బాల్యం నుండీ అణచివేతకు లోనైన నైజీరియా యువత ఆక్రందనలు గళం విప్పుతాయి..కొన్ని కథలు చదివాక 'పరజాతీయులైనా వారికీ మనకీ ఎన్ని సారూప్యతలున్నాయో కదా !' అని అనిపించడం కద్దు..ముఖ్యంగా ఈ కథల్లో అమెరికన్ డ్రీమ్ విషయంలో నైజీరియన్లకీ,ఇండియన్లకీ పోలికలు చాలానే ఉన్నాయి..మధ్య మధ్యలో అమెరికన్ జీవన విధానాన్ని ఎత్తిపొడుస్తూ వేసే కొన్ని చురకలు కూడా ఉంటాయి..ఇందులో కొన్ని కథల్లో నైజీరియన్ యువత అమెరికన్ డ్రీమ్ ను సాకారం చేసుకునే క్రమంలో ఎదుర్కొనే వివక్షలు,అవమానాలను గురించి రాస్తే మరికొన్ని కథల్లో ఆ అవమానాలను అధిగమించి తమ అస్థిత్వాన్ని చాటుకునే వారి గురించి రాస్తారు..కానీ చివరగా ప్రతి కథా మనకి సూటిగా ఒక్కే ప్రశ్న సంధిస్తుంది.."అభివృద్ధా ?? నైతికతా ?? "

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని వాక్యాలు,

“I read a book that says we don’t fall in love, we climb up to love. Maybe if you gave it time—” by

The Tanzanian told her that all fiction was therapy, some sort of therapy, no matter what anybody said.

But then, my people say that a famous animal does not always fill the hunter’s basket.

You did not know that people could simply choose not to go to school, that people could dictate to life. You were used to accepting what life gave, writing down what life dictated.

He said you were wrong to call him self-righteous. You said he was wrong to call only the poor Indians in Bombay the real Indians. Did it mean he wasn’t a real American, since he was not like the poor fat people you and he had seen in Hartford?

Ghosts అనే కథ నుండి,

“The war took Zik,” I said in Igbo. Speaking of death in English has always had, for me, a disquieting finality.

We are the educated ones, taught to keep tightly rigid our boundaries of what is considered real.

There were emotions she wanted to hold in the palm of her hand that were simply no longer there.

The shivering అనే కథ నుండి,

He was always struggling to be different, even when it didn’t matter. It was as if he was performing his life instead of living his life.

Tomorrow is too far  కథ నుండి, 

Even at ten you knew that some people can take up too much space by simply being, that by existing, some people can stifle others.