Fahrenheit 451 - Ray Bradbury

* "పుస్తకపఠనం వల్ల ప్రయోజనం శూన్యం,ఎక్కువ చదివితే అనవసరమైన ఆలోచనలొచ్చి బుర్ర పాడవుతుంది" ---- బిగ్ బాస్ రియాలిటీ షోలో ఎవరు ఫైనల్స్ కి వస్తారా అని తలబద్దలుకొట్టుకుంటూ బెట్టింగ్ కట్టుకునే ఒక పెద్దాయన.

* "హాయిగా నెట్ఫ్లిక్ లో 2 గంటల్లో సినిమా/సిరీస్ చూసేసే సౌలభ్యం ఉన్నప్పుడు అంత కష్టపడి పుస్తకం చదవడమెందుకు "----ఒక టీవీ సిరీస్ పధ్నాలుగో సీసన్ లో పదిహేడో ఎపిసోడ్ ను బింజ్ వాచ్ చేస్తున్న యువత.

* "చదవొద్దని ఎవరన్నారు ! ఎటొచ్చీ ఆ సీరియస్ పుస్తకాలకు దూరంగా ఉండు,హాయిగా ఏ ఫీల్ గుడ్ (?) పుస్తకాలో చదువుకో,గులాబీలూ,చందమామలూ,ఇంద్రధనుస్సులూ,విరహాలూ అంటూ కథలూ,కవిత్వాలు ఉంటాయి కదా అవి మంచివి(!)"----అత్తగారు,ఆడపడుచూ పెద్ద పెద్ద కళ్ళు తిప్పుతూ కొడుకు నాలుగో భార్యకి పుట్టిన మూడో కూతుర్ని హింసిస్తున్న సీరియల్ చూస్తూ కంటతడిపెట్టుకునే ఒక పెద్దావిడ.

* "అబ్బే ఆ పుస్తకాలు చదువుతూ ఓ మూలాన కూర్చోడమేగానీ నలుగురితో కలిసి నవ్వడం రాదు,బొత్తిగా Anti-Social"---- టీవీ కామెడీ షోల పేరిట చూపించే మకిలి పట్టిన వెకిలి హాస్యానికి పగలబడి నవ్వే సంఘజీవులు. 

బహుశా సంతోషంగా ఎలా బ్రతకాలో ఈ తరానికి తెలిసినంత మరే తరానికీ తెలీదేమో అనిపించేలా 'హ్యాపీనెస్' స్లోగన్ తో హ్యాపీగా(?) బ్రతికేస్తున్న అసలు సిసలు 'ఆర్ట్ అఫ్ లివింగ్ గురువుల' గురించి రే బ్రాడ్బరీ ఎప్పుడో యాభైల్లో రాసిన ఫారెన్ హైట్ 451 అనే డిస్టోపియన్ నవలలో ప్రస్తావించిన అంశాలను ఇప్పటి సమాజానికి అన్వయించుకుంటే ఇవి మచ్చుకి కొన్ని మాత్రమే..అన్నీ కాకపోయినా పైన ఉదహరించిన అంశాల్లో ఎక్కడో ఒక చోట నేటి తరం తనను తాను రిలేట్ చేసుకుంటుంది. 

Image Courtesy Google

సంతోషానికి ఈ తరమిచ్చే నిర్వచనాలు పూర్తిగా వేరు..ఉదాహరణకు నెగెటివిటీని చూసి కళ్ళు మూసుకోవడం,స్పందించవలసిన/ముఖ్యమైన విషయాలక్కూడా మన ఇంటి సంగతి కాదు లెమ్మని ప్రక్కకి తప్పుకోవడం(Please,I'm not referring to social media wars),కోపం,బాధ లాంటి సహజమైన భావాల్ని కూడా వ్యక్తిత్వ లోపాలుగా పరిగణించడం లాంటివి అన్నమాట..తటస్థ వైఖరి పేరిట తప్పుని తప్పని ఖండించకపోగా దుర్యోధనులకు సైతం మిత్రులమని సగర్వంగా చెప్పుకు తిరిగే 'వీర శూర కర్ణులు' ఎక్కువైపోయిన నేటి సమాజానికి కావాల్సిందొక్కటే,'సంతోషం'..అసలు నీకేం కావాలని ఏ మనిషిని అడిగినా 'శాంతి/సంతోషం' అనే ఖచ్చితమైన సమాధానమే తరచూ వినిపిస్తుంది..మరి ఈ రెండూ దొరకాలంటే మనిషిలో అనవసరమైన(?) ఆలోచనలు ఉండకూడదు..మరి అలా ఉండకూడదంటే ఆలోచన రేకెత్తించేవాటినన్నిటినీ లేకుండా నాశనం చేసేస్తే సరిపోతుంది కదా! ఇలా అనుకున్నదే తడవు వెంటనే గుర్తొచ్చేవి పుస్తకాలు..నిజానికి పుస్తకాలని మించి మనిషిని ఆలోచింపజేసేవేముంటాయి ? పుస్తకాల వల్ల బూజుపట్టిన భావాలు వదిలి,ఆలోచనా పరిధి పెరిగి,మనిషిలో ధర్మాధర్మ విచక్షణ మొదలవుతుంది..సంఘర్షణకు మూల కారణం ఇదే కాబట్టి అసలు ఆ దువిధంటూ లేకపోతే ఇక మిగిలేది శాంతే...ఎప్పుడైనా రెండు పరస్పర విరుద్ధ భావాలు సంఘర్షించుకోకపోతే ఇక అంతా శాంతిమయమే కదా..ఈ మెరుపు లాంటి ఆలోచన ఎవరికొచ్చిందో ఏమో గానీ దాన్ని వెంటనే అమలులో పెట్టింది ప్రభుత్వం...ప్రతి ఇంటినీ ఫైర్ ప్రూఫ్ గా మార్చి,ఆలోచనల్ని ప్రేరేపించే సాహిత్యాన్ని అంతటినీ వెలికితీసి దగ్ధం చెయ్యడానికి ఒక ప్రత్యేకమైన ఫైర్ విభాగాన్ని నెలకొల్పింది..నిషేధించబడిన పుస్తకాలు కలిగియున్న ఇళ్ళపై నిఘా పెట్టడానికి ఒక 'మెకానికల్ వేటకుక్కల'ను కూడా తయారు చేసింది..ముఖ్యంగా ఫిలాసఫీ,సోషియాలజీ లాంటి పుస్తకాలను లక్ష్యంగా చేసుకుని ఆ సిద్ధాంతాన్ని అమలుపరిచింది..రెండు ఆప్షన్స్ లేనప్పుడు మనిషి తనకున్న ఒకే ఒక్క ఆప్షన్ తో సంతోషంగా బ్రతికేస్తాడని వారి నమ్మకం.."Happiness in intelligent people is the rarest thing I know" అని ఎర్నెస్ట్ హెమ్మింగ్వే అన్నట్లు అజ్ఞానాన్ని మించిన ఆనందమేముంటుంది ? కథానాయకుడు గై మోంటాగ్ అటువంటి ఫైర్ విభాగంలో ఆఫీసర్ బియట్టి క్రింద పని చేసే ఒక ఫైర్ మాన్.

You ask Why to a lot of things and you wind up very unhappy indeed, if you keep at it.

You can't build a house without nails and wood. If you don't want a house built, hide the nails and wood. If you don't want a man unhappy politically, don't give him two sides to a question to worry him; give him one. Better yet, give him none.

'It was a pleasure to burn' అనుకుంటూ ఒక రోజు తన వృత్తిని సగర్వంగా పూర్తిచేసి ఇంటికి తిరిగి వస్తున్న మోంటాగ్ కు క్లారీస్ అనే అమ్మాయి పరిచయమవుతుంది..అంతవరకూ ఒక యంత్రంలా బ్రతుకుతున్న మోంటాగ్ దృక్పథాన్ని క్లారిస్ పరిచయం సమూలంగా మార్చేస్తుంది...ఆ తరువాత మోంటాగ్ జీవితం ఏ మలుపు తీసుకుందనేది మిగతా కథ..కొన్ని పుస్తకాల్ని ఏకాలంలో చదివినా రచయిత అప్పుడే తాజాగా కలం విదిల్చి వర్తమాన సమాజాన్ని ఉద్దేశించి రాసినట్లు,ఆ కాలమాన పరిస్థితులకు అనుగుణంగా చక్కగా ఒదిగిపోతాయి..రే బ్రాడ్బరీ 'ఫారెన్ హైట్ 451' కాలదోషం పట్టకుండా చరిత్రలో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయిన అటువంటి ఒక రచన..ప్రతీ మనిషి జీవితంలో చదవవలసిన వంద పుస్తకాల్లో లిస్టుల్లో ఎక్కడ చూసినా కనిపించే ఈ పుస్తకాన్ని ఇప్పటివరకూ ఎందుకో చదవడం వీలుపడలేదు..కనీసం 'ది ఇల్లస్ట్రేటెడ్ మాన్' తో బ్రాడ్బరీ మేజిక్ పరిచయమయ్యాక కూడా వెంటనే ఈ పుస్తకం చదవలేదు..మొత్తనికి ఈ ఏడాది నిడివి తక్కువా-నాణ్యత ఎక్కువా ఉన్న ఈ పుస్తకాన్ని చదివే అదృష్టం దక్కింది..పుస్తకం పేరు విషయానికొస్తే,451 డిగ్రీల ఫారెన్ హైట్ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఒక పుస్తకంలో పేజీ మంటలకు ఆహుతవుతుంది,అందుకే దీనికి ఆ పేరు పెట్టారట..1953 లో తొలిసారిగా ప్రచురితమై 60th anniversary ఎడిషన్ తో షష్టిపూర్తి కూడా పూర్తి చేసుకున్న ఈ డిస్టోపియన్ నవల నేటి సమాజాన్ని యధాతథంగా ప్రతిబింబిస్తుంది.

పుస్తకాల్లో ఏముంటాయి ? కొన్ని అక్షరాలు ? వాక్యాలు ? పంక్తులు ? అంతేనా !!! కాదేమో..వాటి వెనుక నిజమైన   మనుషులుంటారు..వారి జీవితాలుంటాయి...ఆలోచనలుంటాయి...సంఘర్షణలుంటాయి..తరాల సంస్కృతి ఉంటుంది..చరిత్ర ఉంటుంది..కానీ శాంతి/సంతోషమే ప్రధానమని భావించే నాగరిక సమాజానికి ఇవేవీ అవసరం లేదని నమ్మే ప్రభుత్వం వాటిని కాల్చి బూడిద చెయ్యడానికి పూనుకుంటుంది..ఈ నవలలో ఆధునిక సమాజపు పోకడలకు అద్దం పట్టే పలు అంశాలుంటాయి..ఉదాహరణకు మోంటాగ్ ఇంట్లో పార్లర్ లో గోడలకి టీవీలుంటాయి..మోంటాగ్ భార్య మిల్డ్రెడ్ ఆ టీవీ ప్రసారాల్లో స్క్రీన్ మీద కనిపించే మనుషుల్ని 'బంధువులు' అంటుంటుంది..మిల్డ్రెడ్ తో పాటు మరి కొన్ని స్త్రీ పాత్రలు టెక్నాలజీకి బానిసలై,టీవీ,కంప్యూటర్ స్క్రీన్ ల ముందు కాలం గడుపుతూ,మాస్ మీడియా,సోషల్ మీడియా ప్రభావానికి లోనై,అదే యదార్థమని గుడ్డిగా నమ్ముతూ జీవిస్తున్న నేటి తరానికి ప్రతీకలుగా కనిపిస్తాయి...అలాగే "Peace, Montag." అంటూ బియట్టీ మోంటాగ్ ని ఉద్దేశించి చేసే దీర్ఘమైన ప్రసంగం ఈ పుస్తకానికంతటికీ హైలైట్..అది చదువుతున్నప్పుడు బియట్టీ మాటల్లో భవిష్యవాణిని సమర్ధవంతంగా వినిపించిన రే బ్రాడ్బరీ ప్రతిభకు నమస్కరించకుండా ఉండలేము..ప్రతి సమాజంలోనూ మైనారిటీల పేరిట పొంచి ఉన్న పెను ప్రమాదాన్నీ,లిబరల్ సొసైటీ చేసే హానినీ,'మెజారిటీ' చిమ్ముతున్న విషాన్నీ ఆనాడే హెచ్చరించారు..ఊహాత్మక శక్తిని నాశనం చేసే విధంగా పుస్తకాల అవసరం లేకుండా క్లాసిక్స్ ని కూడా 15 నిముషాల టీవీ షో గా కుదిస్తున్నారు అంటూ బియట్టీ ఒక సందర్భంలో అనడం చూస్తే,నేటి నెట్ఫ్లిక్స్ ,అమెజాన్ ప్రైమ్ రోజుల్ని రచయిత ముందుగానే ఊహించారా అనిపిస్తుంది..బియట్టి ఒక సందర్భంలో అంటాడు,"ప్రజలకి వాళ్ళకి తెలిసిన ప్రముఖమైన పాటల్లో పదాల్ని గుర్తుకు తెచ్చుకుని సులభంగా నెగ్గే పోటీలు పెట్టాలి..లేదా రాష్ట్రాలకి రాజధానులేంటో,గత ఏడాది ఒక రాష్ట్రం ఎంత జొన్నల్ని పండించిందో అడిగే పోటీలు పెట్టాలి..ఆలోచలనలకు ఆస్కారం లేని 'ఫాక్ట్స్' ని దట్టించాలి..అప్పుడు వారి మెదళ్ళు ఆ సమాచారంతో నిండిపోయి వాళ్ళు తాము గొప్పగా ఆలోచిస్తున్నామనే భ్రమలో ఉంటారు..తాము మేధావులమనుకుంటారు..కదలిక లేని స్థాన చలనాన్ని అనుభవిస్తారు..కానీ వాళ్ళు సంతోషంగా ఉంటారు,ఎందుకంటే 'ఫాక్ట్స్' ఎప్పటికీ మారవు." అని..ఇలా ఒక్కో వాక్యం నేటి సమాజానికి చెంపపెట్టులా ఉంటుంది..కథనంలో నిగూఢంగా నిక్షిప్తమైయున్న అనేకార్ధాలు నలు దిశలకూ చోటు చేసుకుంటూ మల్టీ డిమెన్షన్స్ లో ప్రయణిస్తూ మానవాళి ప్రగతిని పునః పరిశీలించుకోమంటాయి.

పేజీలకు పేజీల ఉపోద్ఘాతలూ,అనవసర నీతి బోధలూ లేకుండా చెప్పాలనుకున్న విషయాన్ని సూటిగా,పొదుపైన పదాల్లో చెప్పడం తెలిసిన అతి కొద్ది మంది రచయితల్లో బ్రాడ్బరీ కూడా ఒకరు..ఈ నవల డిస్టోపియన్ రచయితల్లో నాకు బాగా నచ్చే ఆర్వెల్,వన్నెఘాట్,లూయిస్ లౌరీ వంటి వారి రచనల్ని గుర్తుకు తెచ్చింది..ప్రతీ పేజీలోనూ బ్రాడ్బరీ కలంనుండి జారిపడిన అక్షరాలు ఆజ్యంగా మారి ఉవ్వెత్తున మంటలు ఎగసి పడినట్లనిపిస్తుంది..కథలో అబ్బురపరిచే అనేక సందర్భాలున్నా,ఒక సందర్భం గురించి మాత్రం ప్రత్యేకం చెప్పుకోవాలి..మోంటాగ్ ఒక వాక్యూమ్ అండర్గ్రౌండ్ లో రైల్లో ప్రయాణిస్తూ తాను రహస్యంగా దాచుకున్న ఒక పుస్తకాన్ని చదివే ప్రయత్నం చేస్తుంటాడు..అతను రెండు వాక్యాలు చదివేలోపు ట్రైన్ రేడియోలో బిగ్గరగా "Denham's Dentifrice" అని ఒక టూత్పేస్ట్ అడ్వర్టైజ్మెంట్ వస్తుంటుంది..అక్కడ కూర్చున్న జనాలు ఆ అడ్వర్టైజ్మెంట్ లోని పదాలకు లయబద్ధంగా పాదాలు కదుపుతుంటారు..

The people who had been sitting a moment before, tapping their feet to the rhythm of Denham's Dentifrice, Denham's Dandy Dental Detergent, Denham's Dentifrice Dentifrice Dentifrice, one two, one two three, one two, one two three. The people whose mouths had been faintly twitching the words Dentifrice Dentifrice Dentifrice. The train radio vomited upon Montag, in retaliation, a great ton-load of music made of tin, copper, silver, chromium, and brass. The people were pounded into submission; they did not run, there was no place to run; the great air-train fell down its shaft in the earth.

అవసరమైన/మంచి విషయం నుండి దృష్టిని మళ్ళిస్తూ అనవసరమైన చెత్తనంతా మనుషుల మెదళ్ళలో నింపుతున్న నేటి వాట్సాప్ మెసేజెస్,రియాలిటీ షోస్,సోషల్ మీడియా,కన్స్యూమర్ వెర్రి అన్నీ కలిపి ఈ రెండు పేరాగ్రాఫుల్లో మన సమాజం మన కళ్ళముందుకొచ్చేస్తుంది..ట్రైన్ రేడియో లోహపు ధ్వనులతో కూడిన సంగీతాన్ని (?) కక్కింది అన్నప్పుడు మానవ జాతి కృత్రిమత్వంతో విడదీయలేని విధంగా పెనవేసుకుపోయిందన్న బాధ రచయితలో అంతర్లీనంగా వ్యక్తమవుతుంది...'ఫారెన్ హైట్ 451' నేటి సమాజంలో ఆధునికత పేరిట అమలులో ఉన్న అనేక సాంఘిక వైకల్యాలను సూటిగా వేలెత్తి చూపిస్తుంది..జీవ పరిణామ క్రమంలో మనిషి గర్వపడే మానవాళి ప్రస్థానాన్ని పునః సమీక్షించి చూసుకోమంటుంది...వస్తువుల్నే కాదు మనుషుల్ని కూడా 'use and throw' అనే సింపుల్ ఫార్ములాతో విసిరిపడేసి,'Being practical' అని గర్వంగా చెప్పుకుంటున్న నేటి సమాజానికి సంస్కృతి,చరిత్ర,నైతిక విలువల ఆవశ్యకతను తెలియజేస్తుంది..మళ్ళీ మొదటి ప్రశ్నకు వస్తే, 'నిజమే! ఈ పుస్తకాలు చదివి ఏం చెయ్యాలి ? లెక్చర్లు ఇవ్వాలా ? లిటరరీ కాన్ఫరెన్సుల్లో స్పీచ్ లు చెప్పాలా ? సాహితీ సృష్టి చెయ్యాలా ? మరి ఎందుకు ? ప్రయోజం అంటూ ఉండాలి కదా ! అసలు సాహితీ ప్రయోజనం ఏమిటి ? '..'ఇంటెలెక్చువల్' అనే పదం సైతం వ్యంగ్యార్థంలో,ఒక తిట్టులా ఉపయోగిస్తున్న నేటి తరంలో రే బ్రాడ్బరీ 'ఫారెన్ హైట్ 451' ఈ ప్రశ్నలన్నిటికీ సూటైన,ధీటైన సమాధానం.

పుస్తకం నుండి కొన్ని నచ్చిన వాక్యాలు,

“Now let's take up the minorities in our civilization, shall we? Bigger the population, the more minorities. Don't step on the toes of the dog-lovers, the cat-lovers, doctors, lawyers, merchants, chiefs, Mormons, Baptists, Unitarians, second-generation Chinese, Swedes, Italians, Germans, Texans, Brooklynites, Irishmen, people from Oregon or Mexico. The people in this book, this play, this TV serial are not meant to represent any actual painters, cartographers, mechanics anywhere. The bigger your market, Montag, the less you handle controversy, remember that! All the minor minor minorities with their navels to be kept clean. Authors, full of evil thoughts, lock up your typewriters. They did. Magazines became a nice blend of vanilla tapioca. Books, so the damned snobbish critics said, were dishwater. No wonder books stopped selling, the critics said. But the public, knowing what it wanted, spinning happily, let the comic books survive. And the three-dimensional sex-magazines, of course. There you have it, Montag. It didn't come from the Government down. There was no dictum, no declaration, no censorship, to start with, no! Technology, mass exploitation, and minority pressure carried the trick, thank God. Today, thanks to them, you can stay happy all the time, you are allowed to read comics, the good old confessions, or trade journals.”

“Well, after all, this is the age of the disposable tissue. Blow your nose on a person, wad them, flush them away, reach for another, blow, wad, flush. Everyone using everyone else's coattails.

Technology, mass exploitation, and minority pressure carried the trick, thank God.

Books were only one type of receptacle where we stored a lot of things we were afraid we might forget. There is nothing magical in them at all. The magic is only in what books say, how they stitched the patches of the universe together into one garment for us.

With school turning out more runners, jumpers, racers, tinkerers, grabbers, snatchers, fliers, and swimmers instead of examiners, critics, knowers, and imaginative creators, the word 'intellectual,' of course, became the swear word it deserved to be. You always dread the unfamiliar. Surely you remember the boy in your own school class who was exceptionally 'bright,' did most of the reciting and answering while the others sat like so many leaden idols, hating him. And wasn't it this bright boy you selected for beatings and tortures after hours? Of course it was. We must all be alike.

Not everyone born free and equal, as the Constitution says, but everyone made equal. Each man the image of every other; then all are happy, for there are no mountains to make them cower, to judge themselves against. So! A book is a loaded gun in the house next door. Burn it. Take the shot from the weapon. Breach man's mind. Who knows who might be the target of the well-read man?

But remember that the Captain belongs to the most dangerous enemy of truth and freedom, the solid unmoving cattle of the majority. Oh, God, the terrible tyranny of the majority.

The books leapt and danced like roasted birds, their wings ablaze with red and yellow feathers.

“Everyone must leave something behind when he dies, my grandfather said. A child or a book or a painting or a house or a wall built or a pair of shoes made. Or a garden planted. Something your hand touched some way so your soul has somewhere to go when you die, and when people look at that tree or that flower you planted, you're there. It doesn't matter what you do, he said, so long as you change something from the way it was before you touched it into something that's like you after you take your hands away.

'I hate a Roman named Status Quo!' he said to me. 'Stuff your eyes with wonder,' he said, 'live as if you'd drop dead in ten seconds. See the world. It's more fantastic than any dream made or paid for in factories. Ask no guarantees, ask for no security, there never was such an animal. And if there were, it would be related to the great sloth which hangs upside down in a tree all day every day, sleeping its life away. To hell with that,' he said, 'shake the tree and knock the great sloth down on his ass.'”

But even when we had the books on hand, a long time ago, we didn't use what we got out of them. We went right on insulting the dead. We went right on spitting in the graves of all the poor ones who died before us.