Borges at Eighty - Jorge Luis Borges, Willis Barnstone (Editor)

సర్వేంద్రియాణాం నయనం ప్రధానం అంటారు,అందునా పుస్తకప్రియులకు కళ్ళు ఎంత అపురూపమో కదా ! ఊహ తెలిసినప్పటినుండీ దివారాత్రాలు జ్ఞానపిపాసతో సాహిత్యాన్ని విస్తృతంగా అధ్యయనం చేసిన జార్జ్ లూయి బోర్హెస్ లాంటి వాళ్ళకైతే మరీనూ..ప్రపంచ ప్రఖ్యాత రచనలెన్నో చేసినప్పటికీ ఆయన తనను తాను ఒక సాధారణ పాఠకుడిగానే చూసుకుంటారు..కానీ 'It came like a slow summer twilight' ,స్వర్గమంటే ఒక గ్రంథాలయం అని నిర్వచించిన వ్యక్తికి ఆ గ్రంథాలయం సొంతం చేసుకోగానే అంథత్వం సంక్రమించడం ఐరనీ కదా !యాభైల వయసులోనే అంధత్వం బారినపడి చేతికర్ర సాయంతో అడుగులో అడుగువేసుకుంటూ నడిచే ఆ కురువృద్ధుడు తనదైన ప్రపంచంలో తానుండే యోగిలా కనిపిస్తారు కానీ, మాట్లాడడం మొదలుపెట్టగానే ప్రముఖ వక్తలా వివిధ అంశాలకు సంబంధించి అనర్గళంగా ఉపన్యసించగలరు..సాక్ష్యం ఈ ఇంటర్వ్యూలే..అర్జెంటీనాకు చెందిన ఈ 81 ఏళ్ళ సాహితీవేత్తను చేసిన కొన్ని ఇంటర్వ్యూలను Borhes at Eighty : Conversations పేరిట పుస్తకంగా  ప్రచురించారు..రచయితగా బోర్హెస్ చాలామందికి సుపరిచితమే అయినప్పటికీ ఈ రచన, పాఠకులకు బోర్హెస్ అంతరంగాన్ని చదివే మహదావకాశం కల్పిస్తుంది.

Image Courtesy Google

ఈ పుస్తకం మొదటి భాగంలో ఆర్ట్,ఫిలాసఫీ,సైకాలజీ, ఆధ్యాత్మికత,ఆఫ్టర్ లైఫ్ వంటి అంశాలకు సంబంధించి బోర్హెస్ ను పలు వ్యక్తులు చేసిన ఇంటర్వ్యూలు ఉంటాయి..రెండో భాగంలో బోర్హెస్ రాసిన కొన్ని కవితలను గూర్చి సహేతుకమైన వివరణలతో పాటుగా ఆయనకు ఇష్టమైన కవులు వాల్ట్ విట్మన్,రాబర్ట్ ఫ్రాస్ట్, ఎడ్గర్ అలాన్ పో వంటివారి కవితా వస్తువు,శైలి మొదలగు అంశాలను గురించి అడిగిన ప్రశ్నలకు వారు రాసిన కొన్ని కవితలనుటంకిస్తూ బోర్హెస్ విస్తృతంగా చర్చించారు..కానీ తన ఇష్టమైన కవుల జాబితాలో బోర్హెస్ ఎమెర్సన్ బదులు ఫ్రాస్ట్ పేరు ప్రస్తావించడం విశేషం..ఈ పుస్తకమంతా ప్రశ్నలూ,సమాధానాలే కాబట్టి రచనలో మంచి చెడ్డలు విశ్లేషించాడనికేమీ లేదు..అందువల్ల బోర్హెస్ చెప్పిన సమాధానాల్లో నాకు నచ్చిన కొన్ని అంశాలను మాత్రం ప్రస్తావిస్తాను..ఈ రచనలో ఒక ప్రక్క చాలా లోతైన,విలువైన విషయాలు చర్చిస్తూనే బోర్హెస్ తన మార్కు హాస్యంతో విసిరిన ఛలోక్తులు ఈ సంభాషణలకు అదనపు ఆకర్షణగా నిలిచాయి..ఉదాహరణకు "మీ రాతల్లో మీరొకసారి,'నేను మా పూర్వీకుల్లా ధైర్యవంతుణ్ణి కాననీ ,శారీరకంగా పిరికివాణ్ణనీ' అన్నారు నిజమేనా ? " అనడిగితే, "అవును,My dentist knows all about it! "అన్న ఆయన మాటల్ని విని నవ్వుకోకుండా ఎలా ఉండగలం ! ఇలాంటి సరదా సమాధానాలు ఇందులో అడుగడుక్కీ ఎదురవుతాయి.

బోర్హెస్ ను ఇంటర్వ్యూ చేసిన బార్న్ స్టోన్, రాబర్ట్ ఫ్రాస్ట్ కవిత The Road Not Taken  ను గుర్తుచేసి,మీరు తప్పుడు మార్గంలో ప్రయాణించిన సందర్భాలున్నాయా ? అటువంటి ప్రయాణంలో మీకు సత్ఫలితాలు ఎదురయ్యాయా ? లేదా దుష్ఫలితాలు ఎదురయ్యాయా ? అని ప్రశ్నిస్తారు..దానికి సమాధానంగా బోర్హెస్" నేను రాసిన చెడ్డ పుస్తకాల గురించా ?" అనడుగుతారు..బార్న్ స్టోన్ అవునంటూ, "మీరు రాసిన చెడ్డ పుస్తకాల గురించీ,ప్రేమించిన రాంగ్ వుమన్ గురించీ,గడిపిన చెడ్డ రోజుల గురించీ చెప్పమంటారు..అప్పుడు బోర్హెస్ : 

"ఈ విషయంలో నేను చెయ్యగలిగింది ఏముంది ? నా జీవితంలో నేను ప్రేమించిన నాకు సరిపడని స్త్రీలూ, చేసిన చెడ్డ పనులూ, ఎదురైన చెడు సందర్భాలూ,ఇవన్నీ కవికి సాధనాలు..దొరికింది దురదృష్టమైనా సరే,కవి ఇవన్నీ తనకు సాధనాలుగా దొరికాయనుకోవాలి..దురదృష్టం,ఓటమి,అవమానం, వైఫల్యం, ఇవన్నీ మా కళాకారులకు  పనిముట్లు..సంతోషంగా ఉన్నప్పుడు ఏదైనా సృజించగలం అనుకోవడం పొరపాటు..మన తప్పటడుగులూ,పీడకలలు వీటన్నిటినీ కవిత్వంగా మలచడమే కవి చెయ్యగలిగిన పని..ఒకవేళ నేను నిజంగా కవినే అయితే నా జీవితంలో ప్రతి సందర్భంలోనూ కవిత్వముందని భావిస్తాను, ప్రతీ  క్షణాన్నీ కవిత్వంగా మలచగలిగే ఒక విధమైన మట్టిముద్దగా అనుకుంటాను..ఈ కారణంగా నా తప్పులకు నేను క్షమించమని అడగవలసిన అవసరం ఉందనుకోవడంలేదు..Those mistakes were given me by that very complex chain of causes and effects, or rather, unending effects and causes—we may not begin by the cause—in order that I might turn them into poetry."  అంటారు. 

బోర్హెస్ జన్మించిన బ్యూనోస్ ఐరిస్ జ్ఞాపకాల గురించి చెప్పమని అడిగినప్పుడు,

"నేను బ్యూనోస్ ఐరిస్ ని చూసింది చాలా తక్కువ..పలేర్మో మురికివాడల దగ్గర పుట్టాను..కానీ నాకు 29 ఏళ్ళు వచ్చేవరకూ ఆ ప్రాంతం నచ్చనేలేదు..ఒక పిల్లవాడిగా నాకున్న జ్ఞాపకాలల్లా నేను చదివిన పుస్తకాల జ్ఞాపకాలు మాత్రమే..నాకు ఆ జ్ఞాపకాలు నేనున్న పరిసరాలకంటే మిక్కిలి వాస్తవంగా తోస్తాయి..అందువల్ల నా జ్ఞాపకాలన్నీ స్టీవెన్సన్ జ్ఞాపకాలు,కిప్లింగ్ వి,అరేబియన్ నైట్స్ వి,డాన్ క్విక్సోట్ వి ('డాన్ క్విక్సోట్' నేను చిన్నపిల్లవాడిగా చదివాను,చదువుతూనే ఉన్నాను,ముఖ్యంగా  రెండవ భాగం అద్భుతం,మొదటి భాగంలో  మొదటి అధ్యాయం మినహా మిగతాదంతా హాయిగా వదిలెయ్యచ్చు.) ఇక నా బాల్యాన్ని గురించి ఏమని చెప్పాలి ! అతి కొద్ది జ్ఞాపకాలు మినహా  చెప్పడానికేముంది ! మా పూర్వీకుల ఫోటోలు గుర్తున్నాయి,వాళ్ళు యుద్ధాలలో ఉపయోగించిన ఖడ్గాలు గుర్తున్నాయి..ఇలా అతి కొద్ది వ్యక్తిగత జ్ఞాపకాలు మాత్రమే మిగిలాయి..నా జ్ఞాపకాలన్నీ ముఖ్యంగా పుస్తకాలకు సంబంధించినవే..నిజానికి నాకు నాదైన సొంత జీవితమే జ్ఞాపకం లేదు,మీకు తారీఖులూ,సంవత్సరాలూ లాంటి వివరాలు చెప్పలేను..నాకు గుర్తున్నంత వరకూ నేను 17,18 దేశాల్లో పర్యటించాను, కానీ ఇప్పుడా ప్రయాణాల క్రమం చెప్పమంటే చెప్పలేను..ఎక్కడ ఎంతకాలం ఉన్నానన్న గణాంకాలు కూడా చెప్పలేను..ఇదంతా నాకొక 'jumble of division, of images'.అందుకనే నేను పుస్తకాలను ఆశ్రయిస్తాను..ముఖ్యంగా నాతో ఎవరైనా మాటామంతీ కలిపినప్పుడు సంభాషణను పుస్తకాలవైపు మళ్ళిస్తాను, పుస్తకాల్లో చదివిన కొటేషన్స్ ను ఆశ్రయిస్తాను." అంటారు.

ఈ పుస్తకంలో స్వర్గనరకాలను గురించి బోర్హెస్ చెప్పిన విషయాలు చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంటాయి..ఇక్కడ బోర్హెస్ స్వరంలో ఒకవిధమైన అలసట,జీవితం పట్ల నిర్లిప్తత,నిరాసక్తతా ధ్వనిస్తాయి.

"డాంటే ని చదివి అందరూ భ్రమపడినట్లు నరకమనేది ఒక స్థలం కాదు, నేను దాన్నొక 'స్థితి' గా భావిస్తాను..మిల్టన్ 'పారడైజ్ లాస్ట్' లో సాతాను 'Myself am Hell' అనడం గుర్తుకొచ్చింది.."

"నేను చదివిన ఒక ఆంగ్ల మతప్రవక్త రాసిన పుస్తకంలో 'స్వర్గం అంతా దుఃఖ్ఖమయం' అంటారు..నేనది నమ్ముతాను..నిజానికి మితిమీరిన సంతోషాన్ని భరించలేము..సంతోషం ఎప్పుడూ కొన్ని క్షణాలో, కొద్దిసేపో మితంగా ఉంటే బావుంటుంది గానీ శాశ్వతమైన ఆనందం ఆలోచనలకందనిది..వ్యక్తిగతంగా నాకు మరణానంతర జీవితంపై నమ్మకం లేదు, నా ఉనికి శాశ్వతంగా అంతమైపోతుందనుకుంటాను..నేను దుఃఖ్ఖంతో ఉన్నప్పుడో, దేనికైనా చింతిస్తూ ఉన్నప్పుడో  (నిజానికి నేను ఎప్పుడూ ఏదో విషయమై చింతపడుతూనే ఉంటాను) నాకు నేను ఇలా చెప్పుకుంటాను : "ఏదో ఒక క్షణంలో మృత్యురూపంలోనో,మరో వినాశనం రూపంలోనో మోక్షం ప్రాప్తించే పాటికి ఇలా చింతించడం ఎందుకు ? మృత్యువు తథ్యం, ఏ క్షణంలోనైనా సాధ్యం,అటువంటప్పుడు అనవసర విషయాల గురించి వ్యథ పడటం ఎందుకు ?"..నేను చీకటి కోసం ఎదురుచూడడంలేదు..నాకు కావాల్సింది నన్ను అందరూ మరచిపోవడం..నిజానికి నేను ఏదో ఒక సమయంలో మనుషుల జ్ఞాపకాలనుండి చెరిగిపోతాను..కాలక్రమేణా ప్రతిదీ చెరిగిపోతుంది."

 కథలు రాస్తారు గానీ నవలలు ఎందుకు రాయరన్న ప్రశ్నకు సమాధానమిస్తూ : 

బహుశా నేను నవలా పాఠకుణ్ణి కాదు కాబట్టి నవలా రచయితను కూడా కాలేకపోయాను..ఎందుకంటే ఎంతో ఉత్తమమైన నవలలకు సైతం 'padding' అవసరమవుతుంది.. దీనికి భిన్నంగా కథలకు ఆ అవసరం ఉండదు..కథలు అవసరమైన విషయాలతో సత్తువ కలిగి ఉంటాయి..ఉదాహరణకు రుడ్యార్డ్ కిప్లింగ్, హెన్రీ జేమ్స్ రాసిన చివరి కథలూ, కాన్రాడ్ రాసిన కథలూ నా దృష్టిలో సారవంతమైనవి.ఆ మాటకొస్తే అరేబియన్ నైట్స్ కూడా,ఆ కథల్లో padding కనపడదు..సాధారణంగా నవలారూపంలో రచయిత యొక్క అలసట నా దృష్టికి వస్తుంది.

కళాకారుడిగా కళపట్ల తప్ప కీర్తి గురించి వెంపర్లాట లేని ఆ తరం రచయితలను గురించి బోర్హెస్ మాటలు చదివినప్పుడు ఒక పుస్తకం రాయగానే సన్మానాలు,గజారోహణలు అంటున్న నేటితరం రచయితలు గుర్తొచ్చారు..

"నేనెప్పుడూ కీర్తి గురించి ఆలోచించలేదు.అది నాకు పరాయి భావన..ప్రచురణ రచయిత ఉపాధిలో గానీ,రచనావ్యాసంగంలో గానీ భాగం కాదని ఎమిలీ డికిన్సన్ అంటారు..ఆమె ఎప్పుడూ తన రచనల్ని పబ్లిష్ చెయ్యలేదు..మా అందరి అభిప్రాయం కూడా అదే..మేము మైనారిటీ కోసమో,మెజారిటీ కోసమో,పబ్లిక్ కోసమో రాయడం లేదు..మమల్ని మేము సంతోషపెట్టుకోవడానికి రాసుకుంటాం,బహుశా మా స్నేహితుల్ని సంతోషపెట్టడానికి కూడా రాస్తాం..అదీ కాదూ,బహుశా మాకొచ్చిన కొన్ని ఆలోచనల్ని వదిలించుకోవాలని రాస్తాము..గొప్ప మెక్సికన్ రైటర్ అల్ఫోన్సో రెయిస్ నాతో ఏమన్నారంటే : "మనం రఫ్ డ్రాఫ్ట్స్ ని తప్పులు సరిదిద్ది మెరుగుపరుచుకోడానికి పబ్లిష్ చేస్తాం." ఆయనన్నది నిజమని నాకు తెలుసు..ఒక పుస్తకాన్ని రాశాక దాన్ని వదిలించుకోడానికీ,మర్చిపోడానికీ మేము పబ్లిష్ చేస్తాం..మేము రాసినవి పుస్తక రూపంలో కనపడగానే మాకు దానిపై ఆసక్తి పూర్తిగా పోతుంది..I’m sorry to say that people have written fifty or sixty books about me. I haven’t read a single one of them, since I know too much of the subject, and I’m sick and tired of it.

పుస్తకపఠనం గురించి మాట్లాడుతూ ,

పుస్తక పఠనం ఒక అనుభవం.ఎటువంటి అనుభవమంటే ఒక స్త్రీ వైపు దృష్టి సారించడం,ప్రేమలో పడడం,వీధి వెంబడి విలాసంగా నడవడంలాంటిదన్నమాట..వాటన్నిటిలాగే చదవడం ఒక అనుభవం,చాలా వాస్తవమైన అనుభవం.

రచనా వ్యాసంగం గురించి మాట్లాడుతూ, 

"నా అభిప్రాయంలో రచయితలు తమ జీవితకాలంలో ఒకే పుస్తకాన్ని మళ్ళీ మళ్ళీ రాస్తుంటారు.కొద్దిపాటి మార్పులతో,వైవిధ్యంతో ప్రతీ తరం ముందు తరాలు రాసినదాన్ని తిరగరాస్తూ ఉంటుంది..ఈ విషయంలో మనిషి తనంతట తానుగా స్వతంత్రించి ఏమీ చెయ్యలేడు అనుకుంటాను.ఎందుకంటే అతడు భాషను ఉపయోగించాలి,కానీ భాష అనేది ఒక సంప్రదాయం..రచయిత సంప్రదాయాల్ని మార్చగలిగినా దాన్ని అంటిపెట్టుకున్న భూతకాలన్ని విస్మరించలేడు..అందుకే మనం కొద్దిపాటి కొత్తదనంతో సాహిత్యాన్ని పునరుద్ధరించుకోవడానికి ప్రయత్నించాలి అంటారు ఎలియట్ ..ఇక బెర్నార్డ్ షా అయితే Eugene O’Neill నుద్దేశించి అవమానకరంగా  “There is nothing new about him except his novelties,” అన్నట్లు గుర్తు..meaning that novelties are trivial."

 బోర్హెస్ గురించి బోర్హెస్ మాటల్లోనే :

"నాకు విముఖత ఉన్న అన్నిటికీ ప్రతీకగా నిలుస్తాడు బోర్హెస్..అతడు పబ్లిసిటీకి నిలబడతాడు ,ఫొటోగ్రాఫులకు పోజులిస్తాడు, ఇంటర్వ్యూలు ఇస్తాడు, రాజకీయాలకూ,అభిప్రాయాలకూ ప్రతినిధిగా ఉంటాడు,నన్నడిగితే అభిప్రాయాలన్నీ హేయమైనవంటాను..అతడు విలువలేని జయాపజయాలకు కూడా ప్రతినిధిగా నిలుస్తాడు..or, as he called them: where we can meet with triumph and disaster and treat those two imposters just the same. He deals in those things. While I, let us say, since the name of the paper is “Borges and I,” I stands not for the public man but for the private self, for reality, since these other things are unreal to me. The real things are feeling, dreaming, writing—as to publishing, that belongs, I think, to Borges, not to the I. Those things should be avoided. Of course I know that the ego has been denied by many philosophers. 

ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే ఒక్క వ్యాసంలో ఎన్ని కబుర్లని చెప్పగలను ! ఈ పుస్తకంలో బోర్హెస్ ప్రేమనూ,స్నేహాన్నీ ఒకదానితోనొకటి పోలుస్తూ చేసిన విశ్లేషణ ఎంత నచ్చిందంటే దాని గురించి విడిగా మరో వ్యాసం రాయాలనిపించింది..ఎంత రాసినా ఇంకా రాయకుండా ఏదో మిగిలిపోయిందన్న భావన కలిగించే పుస్తకం ఇది.ఇందులో మరి కొన్ని నచ్చిన అంశాలను గురించి మరో వ్యాసంలో మరెప్పుడైనా..అంత వరకూ హ్యాపీ రీడింగ్. :) 

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని వాక్యాలు :

Dante Gabriel Rossetti Poem :

I have been here before,

But when or how I cannot tell:

I know the grass beyond the door,

The sweet keen smell,

The sighing sound, the lights around the shore.

You have been mine before..

I think that one is dying all the time. Every time we are not feeling something, discovering something, when we are merely repeating something mechanically. At that moment you are dead. Life may come at any moment also. If you take a single day, therein you find many deaths, I suppose, and many births also. But I try not to be dead. I try to be curious concerning things, and now I am receiving experiences all the time, and those experiences will be changed into poems, into short stories, into fables. I am receiving them all the time, though I know that many of the things I do and things I say are mechanical, that is to say, they belong to death rather than to life.

Frost poem :

I have been one acquainted with the night. 

I have walked out in rain—and back in rain.

I have outwalked the furthest city light.

One luminary clock against the sky

Proclaimed the time was neither wrong nor right.

I have been one acquainted with the night.

Stevenson poem :

Under the wide and starry sky,

Dig the grave and let me lie.

Glad did I live and gladly die,

And I laid me down with a will.

Tennyson wrote when he was fifteen: “Time flowing through the middle of the night.”

COLEMAN: What do you mean when you say you’ve known violent men ?

BORGES: Well, a friend of mine was a murderer. A very likable fellow.

బోర్హెస్ కొన్ని కథలూ,వ్యాసాలూ,కొంత కవిత్వంతో బాటు నేను ఆయన 'బుక్ ఆఫ్ సాండ్' చదివాను..ఇందులో బోర్హెస్ "మీకు నా పుస్తకాలూ తెలిసి ఉండకపోతే రెండే రెండు పుస్తకాలు చదవమని చెబుతాను,మీరవి ఒక గంటలో పూర్తి చెయ్యచ్చు" అంటారు. అందులో ఒకటి బుక్ ఆఫ్ సాండ్.. One, a book of poems, called Historia de la luna, History of the Moon,* and the other, El libro de arena, The Book of Sand. As for the rest, you can very easily forget them, and I will be very grateful to you if you do, since I have forgotten them.

BARNSTONE: I know you don’t go in for high-sounding words because you’re a literary man.

BORGES: No, because I am too skeptical about words. A literary man hardly believes in words.

Well, I think Hume said, when I’ve looked for myself I have never found anybody at home. That’s the way the world is.

ఇందులో ప్రస్తావనకొచ్చిన బోర్హెస్ 'Remorse' అనే కవిత ఎంత నచ్చిందో చెప్పలేను..దేవుడిచ్చిన వరంలాంటి జీవితాన్ని అనవసరమైన విషయాలను గురించి బాధపడుతూ వ్యర్థం చెయ్యడం ఎంత పాపమో కదా !

I have committed the worst sin of all

That a man can commit. 

I have not been Happy.

Let the glaciers of oblivion

Drag me and mercilessly let me fall.

My parents bred and bore me for a higher

Faith.

BORGES: No, I am sorry to say I have no aesthetics. I can only write poetry and tales. I have no theory. I don’t think theories are any good, really.

BARNSTONE: You could devastate half a university with that last comment.

I think I can say that writing poetry or writing fables—it all boils down to the same thing—is a process beyond one’s will. I have never attempted a subject. I have never looked for a subject. I allow subjects to look for me, and then walking down the street, going from one room to another of my house, the small house of a blind man, I feel that something is about to happen, and that something may be a line or it may be some kind of shape. We may take the metaphor of an island. I see two tips. And those tips are the beginning of a poem, the beginning of a fable, and the end. And that’s that. And I have to invent, I have to manufacture, what comes in between. That is left to me. What the muse, or the Holy Ghost, to use a finer and a darker name, gives me is the end and the beginning of a story or of a poem. And then I have to fill it in. I may take the wrong path and have to retrace my steps. I have to invent something else. But I always know the beginning and the end. That is my personal experience.

I suppose that every poet has his own method, and there are writers, I am told, who know only the beginning, and they go on, and near the end they discover or they invent—the two words mean the same thing—the ending. But in my case I must know the beginning and the end. And I do my best not to allow my opinions to intrude on what I write. I am not thinking of the moral of the fable but of the fable. Opinions come and go, politics come and go, my personal opinions are changing all the time. But when I write I try to be faithful to the dream, to be true to the dream. That’s all I can say.

BORGES: I suppose life, I suppose the world, is a nightmare, but I can’t escape from it and am still dreaming it. And I cannot reach salvation. It’s shielded from us. Yet I do my best and I find my salvation to be the act of writing, of going in for writing in a rather hopeless way. What can I do? I’m over eighty. I am blind. I am very often lonely. What else can I do but go on dreaming, then writing, then, in spite of what my father told me, rushing into print. That’s my fate. My fate is to think of all things, of all experiences, as having been given me for the purpose of making beauty out of them. I know that I have failed, I’ll keep on failing, but still that is the only justification of my life. To go on experiencing things, to go on being happy, being sad, being perplexed, being puzzled—I am always puzzled by things and then I try to make poetry out of those experiences. And of the many experiences, the happiest is reading. Ah, there is something far better than reading, and that is rereading, going deeper into it because you have read it, enriching it. I should advise people to read little but to reread much.

BORGES: I think I am concerned with images rather than with ideas. I am not capable of abstract thinking. Even of what the Greeks did and what the Hebrews did, I tend to think not in terms of reason but of fables and metaphors. That’s my stock in trade.

BORGES: I wonder if I can answer that very complex question. Personally, I think that free will is an illusion, but a necessary illusion. For example, if I am told my past has been given me, I accept it. Whereas if I am told that I am not a free agent now, I can’t believe in it. So that free will is a necessary illusion. Of course Spinoza knew all about that when he said a stone falling could think “I want to fall.” I think that if I want to go on writing I am made to think so, not by any god, but by that long chain of causes and effects, branching out into infinity.

AUDIENCE: What should the role of the artist be in a society as threatened as ours? Can beauty survive in the ambience in which we find ourselves?

BORGES: I think that poetry and beauty will prevail. I have no use for politics. I am not politically minded. I am aesthetically minded, philosophically perhaps. I don’t belong to any party. In fact, I disbelieve in politics and in nations. I disbelieve also in richness, in poverty. Those things are illusions. But I believe in my own destiny as a good or bad or indifferent writer.

I think of myself primarily as being a man of letters. I have acquired, at long last, some skill in the writing of Spanish, not too much, but I can more or less express what I want to, and I can say it in fairly melodious language. But then people read my stories and read many things into them that I have not intended, which means that I am a writer of stories. A writer who wrote only the things he intended would be a very poor writer. A writer should write with a certain innocence. He shouldn’t think about what he is doing. If not, what he does is not at all his own poetry.

BARNSTONE: And the basis of your ethics?

BORGES: I suppose at every moment of our lives we have to choose. We have to act one way or another. As Dr. Johnson had it, we are moralists all the time, not astronomers or botanists.

JORGE LUIS BORGES: Yes. I think that that statement is true, though I said it. For example, the works of Edgar Allan Poe are read by children. I read them when I was a child. The Arabian Nights are read by children. But maybe that’s all to the good, since, after all, children read as we should read. They are simply enjoying what they read. And that is the only kind of reading that I permit. One should think of reading as a form of happiness, as a form of joy, and I think that compulsory reading is wrong. You might as well talk of compulsory love or compulsory happiness. One should be reading for the pleasure of the book. I was a teacher of English literature for some twenty years and I always said to my students: if a book bores you, lay it aside. It hasn’t been written for you. But if you read and feel passion, then go on reading. Compulsory reading is a superstition.

బ్రిటిషర్లు ఇంగ్లీష్ ని ఇండియాలో వ్యాపింపజేసి ప్రాంతీయ భాషలకు ఏదో ద్రోహం చేశారని అనుకుంటాం గానీ,వాళ్ళే ఆ పని చెయ్యకపోతే మనకి ఈ దేశవిదేశీ సాహిత్యం చదివే అవకాశం దొరికేదా అనిపిస్తుంది..బోర్హెస్ ఏమన్నారో చూడండి.  

BORGES: I suppose that Ortega had read very few novels, no?

COFFA: I wouldn’t know.

BORGES: Well, he had no English, so he missed the best novels in the world.