Tuesday, June 26, 2018

The Invention of Morel - Adolfo Bioy Casares

ఈ పుస్తకం చదవడం పూర్తి చేశాక కాసేపు నిశ్శబ్దంగా ఉండిపోయాను..మాములుగా అయితే ప్రోగు చేసుకున్న అనుభవాలను వెంటనే చేజారిపోకుండా,కొన్నిటినైనా పొదివి పట్టుకుని అక్షరాల్లో పెట్టడం అలవాటు,కానీ ఒక అద్భుతమైన దృశ్యాన్ని చూసిన వెంటనే బ్రెయిన్ లో చెదురుమదురుగా నిక్షిప్తమైన ఆ అద్భుతాన్ని మరోసారి అణువణువూ తడిమి చూసుకోవాలనే భావన కలుగుతుంది చూశారు,ఈ పుస్తకం చదివినప్పుడు సరిగ్గా అలాంటి భావనే కలిగింది..ఒకరకమైన Ecstasy తో కూడిన అనుభవాన్ని నిస్సందేహంగా ఒక 'మాస్టర్ పీస్' మాత్రమే ఇవ్వగలదు..

Image Courtesy Google
వాస్తవానికీ,ఊహకీ మధ్య పాఠకుల్ని ఊగిసలాడించే ఫెంటాస్టిక్ శైలి లో మరో అర్జెంటీనా రచయిత Adolfo Bioy Casares 1940 లో రాసిన 'ది ఇన్వెన్షన్ ఆఫ్ మోరెల్' (The invention of Morel) Buenos Aires prize for literature ను గెలుచుకుని,న్యూయార్క్ రివ్యూ క్లాసిక్స్ లో స్థానం సంపాదించుకుంది..బోర్హెస్ కు శిష్యుడే కాక,సన్నిహితుడూ,మిత్రుడూ కూడా అయిన కసారెస్ రచనను బోర్హెస్ 'పర్ఫెక్ట్' అని కొనియాడారట..బోర్హెస్ కూ,కసారెస్ కూ 'ఫెంటాస్టిక్' అంటే ఉన్న నిర్వచనాలు వేరు..వారి లెక్క ప్రకారం ఫెంటాస్టిక్ శైలి 19 వ శతాబ్దంలో వాడుకలో ఉన్న రియలిజం కంటే ఎన్నో మెట్లు ఉన్నత స్థానంలో ఉంటుంది..ఈ పుస్తకానికి బోర్హెస్ రాసిన ముందుమాటలో,అటువంటి సంక్లిష్టమైన genre కు ఈ 'మోరెల్' ను 'పర్ఫెక్ట్ మోడల్' అంటూ,ఈ రచన హెన్రీ జేమ్స్-'ది టర్న్ ఆఫ్ ది స్క్రూ' ,కాఫ్కా-'ది ట్రయల్' లతో సరిసమానమైనదని కొనియాడారు.

ఈ తరహా రచనల్లో ప్రత్యేకించి ప్లాట్ అంటూ ఏదీ ఉండదు..పూర్తిగా థీమ్ బేస్డ్ గా సాగే ఈ రచనలో కథ ఇదీ అంటూ చెప్పడం కష్టం..కానీ దీన్నొక కథగా చెప్పాలంటే,ఒకానొక చోట ఒక దీవి..ఆ దీవిలో తన నేరశిక్షను తప్పించుకుని పారిపోయి తలదాచుకున్న ఒక వ్యక్తి (పేరు తెలియదు)..ఆ వ్యక్తి తన అనుభవాలను మనకు వివరిస్తూ ఉంటాడు..ఒకరోజు ఉన్నట్లుండి రాళ్ళపై కూర్చుని సూర్యాస్తమయాన్ని చూస్తున్న Faustine అనే అమ్మాయిని చూడగానే ఒంటరిగా మిగిలిపోయిన అతనిలో నిరాశా నిస్పృహల స్థానంలో జీవితం పట్ల ఆశ చిగురిస్తుంది..మానవ సంచారం లేని ఆ దీవిలో ఆ అమ్మాయిని చూడగానే మన ప్రొటొగోనిస్ట్ మనసులో అలజడి చెలరేగుతుంది..మెల్లిగా ఆ అమ్మాయితో ఎలా అయినా మాట కలపాలని ప్రయత్నిస్తూ ఉంటాడు,కానీ రోజూ అతను ఎదురైనా,అతన్ని గమనించనట్లు,అతని ఉనికినే గుర్తించినట్లు  నిశ్శబ్దంగా వెళ్ళిపోతుంటుంది Faustine..ఇదిలా ఉండగా ఒక సాయంత్రం రాళ్ళ దగ్గర,ఆ అమ్మాయిని మరో వ్యక్తి మోరెల్ తో (టెన్నిస్ ప్లేయర్)  కలిసి చూస్తాడు..వారి మాటలు రహస్యంగా వింటూ ఉంటాడు..వారిద్దరే కాకుండా ఆ దీవికి ఒక పర్యాటక బృందం వచ్చిందని నిర్ధారించుకుని,ఇదంతా పోలీసులు తనను పట్టుకోడానికి పన్నిన పన్నాగంలా భావించి,వారిని రహస్యంగా అనుసరిస్తూ ఉంటాడు..అంతేకాకుండా Faustine తో సన్నిహితంగా మెలిగే మోరెల్ పై అకారణ ద్వేషం పెంచుకుంటూ,వారి మధ్య సంబంధం ఏమిటో రహస్యంగా వారి కంటబడకుండా ఆరా తీస్తుంటాడు..ఆ తరువాత కథ ఒక విచిత్రమైన మలుపు తిరుగుతుంది..అది కాస్తా నేనే చెప్పేస్తే మీరిక పుస్తకం చదవక్కర్లేదు :)

And when I see a bird in flight I realize the vastness of the open spaces all around me.

Last night, for the hundredth time, I slept in this deserted place. As I looked at the buildings, I thought of what a laborious task it must have been to bring so many stones here. It would have been easy enough—and far more practical—to build an outdoor oven.

The island vegetation is abundant. Spring, summer, autumn, and winter plants, grasses, and flowers overtake each other with urgency, with more urgency to be born than to die, each one invading the time and the place of the others in a tangled mass.

చివరి వరకూ ప్రొటొగోనిస్ట్ గురించిన వివరాలేవీ చెప్పకుండా దీన్నొక డిటెక్టివ్ నవలలాగా నడిపిస్తారు రచయిత..ఆ దీవిలో ఏదో అంతుపట్టని వ్యాధి ప్రబలి ఉండడం,ప్రొటొగోనిస్ట్ వింత ప్రవర్తన,వసంతంలో ఎండలు కాయడం,ప్రొటొగోనిస్ట్ కు రెండు సూర్యుళ్లు కనిపించడం లాంటి అంశాలను నెరేషన్ కు జోడించి,అసలు ఆ దీవిలో ఏం జరుగుతోందా అనే ఆసక్తి పాఠకుల్లో రేకెత్తిస్తారు..మెదడులో రచయిత సృష్టించిన illusions,ఇమేజెస్ ఒకదాని మీద ఒకటి overlap అవుతూ,ఒక సమయంలో వాస్తవమేదో,భ్రమ ఏదో తెలీకుండా మనం కూడా ప్రొటొగోనిస్ట్ లాగే గందరగోళానికి గురవుతాము..కానీ చివరకి వచ్చే సరికి ముందు జరిగిన సంఘటనలన్నిటికీ సహేతుకమైన వివరణాలిచ్చి కథను ముగిస్తారు..కసారెస్ నేరేషన్ లో తీవ్రత,మనల్ని కూడా ప్రొటొగోనిస్ట్ ఒంటరితనం దగ్గరగా అనుభవించేలా చేస్తుంది..అసలీ తరహా రచనల్ని అనువదించడం చాలా కష్టంతో కూడుకున్న పని అనిపిస్తుంది..ఒక సందర్భంలో నాగరాజు పప్పు గారు అన్నట్లు ఈ థీమ్ బేస్డ్ రచనల్లో 'టోన్ 'ని పట్టుకోవడం చాలా కష్టం..ఆ కారణంగానే దీన్ని ఫిల్మ్ adaptations ఎన్ని ఉన్నా,అసలు రచనకు న్యాయం చెయ్యడంలో అన్నీ ఘోరంగా విఫలమయ్యాయంటారు..కాస్మిక్ ఎలిమెంట్స్ కంటే మెటాఫిజికల్ ఎలిమెంట్స్ కసారెస్ కథల్లో ఎక్కువ కావడంతో ఆయన్ని ఫెంటాస్టిక్ రైటర్ గా వర్గీకరించడం సరికాదనే ఆక్టావియో పాజ్ వాదన సరైనదే అని ఈ పుస్తకం చదివాకా,నాక్కూడా అనిపించింది..

I believe we lose immortality because we have not conquered our opposition to death; we keep insisting on the primary, rudimentary idea: that the whole body should be kept alive. We should seek to preserve only the part that has to do with consciousness.

I had nothing to hope for. That was not so horrible—and the acceptance of that fact brought me peace of mind. But now the woman has changed all that. And hope is the one thing I must fear.

ఫిజికల్ రియాలిటీని,ఇమాజినరీ ఫాంటసీని ఒకటేనని భ్రమింప జేస్తూ,రెండింటినీ సమాంతరమైన దారుల్లో నడిపించిన ఇలాంటి రచన చెయ్యడం నిజంగా కత్తిమీద సామే..బోర్హెస్,Krzhizhanovsky లలాగే కసారెస్ కూడా తన అబ్స్ట్రాక్ట్ కాన్సెప్ట్స్ ను జాగ్రత్తగా పదాలమాటున దాచేసి తాళాలు వేసేస్తారు..ఈ పుస్తకాన్ని చదువుతుంటే ఏదో డీకోడింగ్ చేసినట్లు ఉంటుంది..కసారెస్ పదాల్లో దాచిపెట్టిన చిక్కుముడుల్ని జాగ్రత్తగా ఒక్కొక్కటిగా విప్పుతూ వెళ్ళవలసిన బాధ్యత పాఠకులదే..మొదట్లో యేవో ప్రకృతి వర్ణనలు,సముద్రపు ఆటుపోట్లు,చిన్న చిన్న ధ్వనులు లాంటి విషయాలే కదా,వీటికి కథతో పనేముంటుందని వాటిని ఉపేక్షించడానికి వీల్లేదు..పుస్తకం పూర్తయ్యాక మనం పునఃసమీక్షించుకుంటే ఒక్క అప్రస్తుతమైన అంశం కూడా కనపడదు..బోర్హెస్ శిష్యుడు అయినప్పటికీ,సుదీర్ఘమైన నెరేషన్స్ కు భిన్నంగా కసారెస్ పదాల్ని చాలా పొదుపుగా వాడతారు..తక్కువ పదాల్లో ఎక్కువ విషయాన్ని చెప్పే రచయిత కావడంతో,పాఠకులకు రీడింగ్ బిట్వీన్ ది లైన్స్ తెలియడం తప్పనిసరి..కసారెస్ కు మొదట్నుంచీ 'రొమాంటిక్ లవ్' అంటే ఉన్న అబ్సెషన్ కారణంగా ఆయన కథావస్తువులు ఎప్పుడూ ప్రేమ చుట్టూనే పరిభ్రమిస్తాయి..ఈ రచనకు కూడా ఆయనకు నటి Louise Brooks పట్ల ఉన్న ఆరాధనే స్ఫూర్తి అంటారు..

ఈ కథలో,కొన్ని వస్తువులను ఉపయోగించి,లేనిదాన్ని ఉన్నట్లు భ్రమింపజేసే ఒక మెజీషియన్ కి మాత్రమే సాధ్యమైన ప్రయోగాన్ని,కేవలం తన పదాలనుపయోగించి చేసి చూపించారు కసారెస్..ఫోటోగ్రఫీ,మోషన్ పిక్చర్స్ లో మానవ జీవితాన్ని ఇమేజెస్ లో బంధించడం సాధ్యమేనని ఋజువైంది..మరి ఆ ఇమేజెస్ కి ఆత్మ కూడా ఉండటం సాధ్యమేనా అనే దిశగా కాస్త ఫాంటసీ, మరి కాస్త డిస్టోపియాన్ ఎలిమెంట్స్ జోడించి కథను నడుపుతారు !! మోరెల్ సృష్టి  హ్యూమన్ మోర్టాలిటీని సవాలు చేస్తుంది..ఈ కథలో భౌతికతత్వాన్ని కూడా ఒక ఇమాజినరీ ఎలిమెంట్ గా చూపించే ప్రయత్నం చేశారు కసారెస్..దురదృష్టవశాత్తూ మనమా ఊహ తాలూకా నీడనే శాశ్వతమని నమ్మి దాని ముందు మోకరిల్లుతాము..అదేవిధంగా ఈ ఫిజికల్ రియాలిటీకి అనుబంధంగా ఉండే 'ప్రేమ' కూడా మనిషి శరీరంలాగే ఒక భ్రమ అంటూ,(Consciousness) ఆత్మ మాత్రమే శాశ్వతమని తీర్మానిస్తారు..ఉహు,పాఠకులే తీర్మానించుకునేలా చేస్తారు..కథ ముగిసే సమయానికి మోరెల్ సృష్టి ప్రొటొగోనిస్ట్ దృష్టికోణం నుంచి చూస్తే అందంగా,ఒక అద్భుతంగా ఆవిర్భవించినా,మానవజీవితపు పరిధుల్ని కూడా చేదుగా గుర్తు చెయ్యడం ఒక ఐరనీ..ఈ రచన పాఠకుల్ని ఫాంటసికీ,రియాలిటీకి మధ్య పరిధుల్ని మరోసారి ప్రశ్నించుకునేలా చేస్తుంది.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని,

Now I spend my days trying to distinguish the edible roots. I have come to manage my life so well that I do all my work and still have time to rest. This makes me feel free, happy.

You have awakened me from a living death on this island.

The habits of our lives make us presume that things will happen in a certain foreseeable way, that there will be a vague coherence in the world. Now reality appears to be changed, unreal. When a man awakens, or dies, he is slow to free himself from the terrors of the dream, from the worries and manias of life. Now it will be hard for me to break the habit of being afraid of these people.

Now that I have grown accustomed to seeing a life that is repeated, I find my own irreparably haphazard. My plans to alter the situation are useless: I have no next time, each moment is unique, different from every other moment, and many are wasted by my own indolence. Of course, there is no next time for the images either—each moment follows the pattern set when the eternal week was first recorded.      Our life may be thought of as a week of these images—one that may be repeated in adjoining worlds.

The horrors of the day are written down in my diary. I have filled many pages: now it seems futile to try to find inevitable analogies with dying men who make plans for long futures or who see, at the instant of drowning, a detailed picture of their whole life before them. The final moment must be rapid, confused; we are always so far removed from death that we cannot imagine the shadows that must becloud it.

‘To be on an island inhabited by artificial ghosts was the most unbearable of nightmares—to be in love with one of those images was worse than being in love with a ghost (perhaps we always want the person we love to have the existence of a ghost).

Finally my fear of death freed me from the irrational belief that I was incompetent.

A poem by Dante Gabriel Rossetti:
      I have been here before,
      But when or how I cannot tell:
      I know the grass beyond the door,
     The sweet keen smell,
     The sighing sound, the lights around the shore

No comments:

Post a Comment