రస్సెల్ తత్వాన్ని గురించి రాస్తూ ఒకచోట 'Among the ideas which Bertrand Russell embodies in his life, perhaps the first one to be mentioned is man’s right and duty to disobedience.' అంటారు ఎరిక్ ఫ్రోమ్.
జీవితపు ప్రాముఖ్యతలు మనిషి మనిషికీ మారుతుంటాయి.."ఉన్న ఒకే ఒక్క జీవితంలో నీకేం కావాలి ?" అని అడిగితే ఒక్కొక్కరూ ఒక్కో సమాధానం చెప్తారు..కొందరికి కీర్తి,కొందరికి సంపద,కొందరికి మంచి మానవ సంబంధాలు,కొందరికి ప్రేమ,కొందరికి అధికారం..ఇలా చెప్పుకుంటూపోతే కొండపల్లి చాంతాడంత లిస్టు తయారవుతుంది..ఈ ప్రశ్న నాకు యవ్వనంలో ఒకసారి ఎదురైనప్పుడు,మెజారిటీ సగటు మనుషుల్లాగే నేను కూడా సంతోషం కావాలనుకున్నాను..కంటికి కానని ప్రపంచపు లోతుల్ని కొలిచే పరిపక్వత లేని సమయంలో 'హ్యాపీనెస్' చాలా సింపుల్ పదం కదూ ! కానీ సంతోషానికి నిర్వచనం అంత సరళం కాదని త్వరలోనే జీవితం పాటలు నేర్పించడం మొదలుపెడుతుంది..దాన్ని నిర్వచించే క్రమంలో మళ్ళీ అనేకమైన సబ్ ఫాక్టర్స్ తెరపైకొస్తాయి..సంతోషం దిశగా ప్రయాణించాలంటే అవసరమైన మీన్స్ సాధించేందుకు కావాల్సింది 'స్వేఛ్చ' అని ఏ కాస్త సెన్సిబిలిటీ ఉన్నవారికైనా త్వరలోనే అర్ధమవుతుంది..ఆధునికత పేరిట స్వేచ్ఛకీ,విశృంఖలత్వానికీ/విచ్చలవిడితనానికీ మధ్యనున్న సన్నని గీతను చెరిపేసిన ఈరోజుల్లో ఫ్రోమ్ రాసిన 'ఆన్ డిసోబీడియన్స్' ప్రతి ఒక్కరూ తప్పకుండా చదవవలసిన పుస్తకం.
 |
Image Courtesy Google
|
ఇది స్వేచ్ఛను గురించిన పుస్తకం కాదే ! మరి దాని ప్రస్తావన ఎందుకు అంటే స్వేచ్చకు పునాదులు పడేది అవిధేయత వద్దనుండే..నియమాలను అతిక్రమించడం వద్దే మానవ చరిత్రకు బీజాలు పడ్డాయి..హీబ్రూ బైబిల్ ప్రకారం ఆడమ్ ఈవ్ లు దైవాజ్ఞను ధిక్కరించించడంతోనే మానవచరిత్రకు అంకురార్పణ జరిగింది..అదే విధంగా గ్రీకు పురాణాల ఆధారంగా చూస్తే ప్రొమేథియస్ దైవనిర్ణయానికి ఎదురెళ్ళి నిప్పును మానవాళికి కానుకగా ఇవ్వకపోతే మనిషి ఇంకా రాతి యుగంలోనే ఉండిపోయి ఉండేవాడు..చరిత్రకారులు ఏ పురోగతికైనా అవిధేయతను మొదటిమెట్టుగా చూస్తారు..(కానీ ఆలోచిస్తే మన హిందూ పురాణాల్లో ఇటువంటి దాఖలాలు కనిపించలేదు,దీనికి భిన్నంగా మన చరిత్ర విధేయతతో మొదలయ్యిందంటారు (?) ) ఆడమ్ ఈవ్ ల వలెనే,ప్రొమేథియస్ కూడా నియమోల్లంఘన చేసినందుకు శిక్షింపబడతాడు,కానీ అతడు తాను చేసిన పనికి పశ్చాత్తాపపడి క్షమాపణ కోరడు సరికదా,పైపెచ్చు “I would rather be chained to this rock than be the obedient servant of the gods." అంటాడు.
అలా అన్న ప్రొమేథియస్ ను కార్ల్ మార్క్స్ 'Patron Saint of all Philosophers' గా అభివర్ణించారట..మార్క్స్ అన్న ఈ మాటలు ఫిలాసఫీకీ, అవిధేయతకూ గల సంబంధాన్ని చెప్పకనే చెబుతాయి..అవిధేయత స్వభావంగా గల అనేకమంది తత్వవేత్తల జీవితాలను చూస్తే వారెవరూ నిజానికి దానిని తమ జీవితానికి అన్వయించుకున్నట్టు కనిపించదు..Socrates obeyed by dying, Spinoza declined the position of a professor rather than to find himself in conflict with authority, Kant was a loyal citizen, Hegel exchanged his youthful revolutionary sympathies for the glorification of the State in his later years. Yet, in spite of this, Prometheus was their patron saint. అంటారు ఫ్రోమ్.
నిజానికి నియమోల్లంఘన చేసే వ్యక్తి కళ్ళేలు లేని గుర్రంతో సమానం కదా ! మరి అన్ని రకాల అవిధేయతా మంచిదేనా ? అవిధేయత ఏ రకంగా మానవాళి అభివృద్ధికి ఉపయోగపడుతుంది ? అనే దిశగా జర్మన్ సైకో అనలిస్ట్,ఫిలాసఫర్ ఎరిక్ ఫ్రొమ్ విశ్లేషణలు సాగుతాయి..మనిషి అథారిటేరియన్ కన్సైన్స్ ,హ్యూమనిస్టిక్ కన్సైన్స్ లకు అనుగుణంగా సమాజానికి విధేయుడుగా ఉంటాడని ఫ్రోమ్ అభిప్రాయపడతారు (ఈ అథారిటేరియన్ కన్సైన్స్ నే ఫ్రాయిడ్ 'సూపర్ ఇగో' అంటారు )..మొదటిదానికి తండ్రికి భయపడే కొడుకు ఉదాహరణైతే,రెండవ దానికి గట్ ఫీలింగ్ ని (ఆత్మవిమర్శ/అంతర్దృష్టి) ని ఆధారంగా చేసుకుని మానవీయతకూ,అమానవీయతకూ భేదాలెఱిగి విధేయతతో వర్తించడం ఉదాహరణగా చూపిస్తారు.
మునుపటి తరాలు కలలో కూడా ఉహించని సౌకర్యవంతమైన జీవన విధానం నేటి మనిషి సొంతం..మెషీన్ల రాకతో శారీరక శ్రమ తగ్గింది,తీరిక వేళలు పెరిగాయి (?) కానీ మనిషి మునుపటిలా ఆరోగ్యంగా,ఆనందంగా లేడు..ఇంకా సక్సెస్ (?) సాధించలేదని బాధ,మరిన్ని విలాసవంతమైన వస్తువులు కొనలేకపోతున్నానే అసంతృప్తి, ఉన్న జీవితం కాకుండా మరింకేదో ఉత్కృష్టమైన జీవితం గడపలేకపోతున్నాననే దిగులు, ఎప్పుడు ఏ టెర్రరిస్ట్ దాడి జరుగుతుందో,ఏ దేశం అణుబాంబు దాడి చేస్తుందో,సంపాదించిన ఆస్తులు చేజారిపోతాయేమో ఇలా అనేక భయాల మధ్య కొట్టుమిట్టాడుతున్నాడు నేటి మానవుడు..మనిషి నిజంగానే స్వేచ్ఛగా ఉన్నాడా ? లేదా వైల్డ్ 'The Soul of Man Under Socialism' లో అన్నట్లు మనిషి ఒక అథారిటీ క్రిందనుండి బయటపడి మరో అథారిటీ క్రిందకి ఆల్రెడీ చేరిపోయాడా ?? The Western democracies, on the other hand, feel proud at having overcome nineteenth-century authoritarianism. But have they—or has only the character of the authority changed. అని కనుబొమ్మలెగరేస్తారు ఫ్రోమ్.
The organization man has lost the capacity to disobey, he is not even aware of the fact that he obeys. At this point in history the capacity to doubt, to criticize and to disobey may be all that stands between a future for mankind and the end of civilization.
సరిగ్గా ఇక్కడే మనమందరం బిగ్ పిక్చర్ చూడడంలో విఫలమవుతున్నామంటారు ఫ్రొమ్..నేటిసమాజం ఉత్పత్తిని ఒక మాధ్యమంగా చూడడానికి బదులు లక్ష్యంగా చూస్తోంది..మనిషి వ్యక్తిగతంగా స్వతంత్రుడైనా వ్యవస్థాగతంగా కట్టు బానిసగా మారాడు..నేడు అధిక శాతం పిల్లలు చదువుకోగలుగుతున్నారు,ఒకప్పటికంటే ఎన్నోరెట్లు అధికంగా జీతభత్యాలు పెరిగాయి,క్వాలిటీ ఆఫ్ లైఫ్ పెరిగింది..మనిషి తనకు నచ్చిన విలాసవంతమైన జీవితం గడుపుతున్నాడు..కానీ ఇదంతా 'ఇండస్ట్రియల్ బ్యూరోక్రసీ' పరిధిలో,అది శాసించినట్లు నడుస్తున్న వ్యవహారం..క్యాపిటలిజం మనిషిని వస్తువుగా మార్చేసింది..మనిషి అవసరాల్ని నిరంతరం రూపాంతరంచెందే విలాసాలుగా,మనిషిని కేవలం ఒక కన్స్యూమర్ గా మార్చేసిన ఈ వ్యవస్థలో అందరికీ సమన్యాయం జరగడం లేదు..When man is transformed into a thing and managed like a thing, his managers themselves become things; and things have no will, no vision, no plan. నిరుపేదలు కనీసావసరాలు కూడా తీరకుండా జీవిస్తుంటే సంపన్నులు పాలరాతిసౌథాల్లో అస్తిత్వవాదాల నడుమ కొట్టుమిట్టాడుతున్నారు.
People confuse excitement with joy, thrill with love of life. They are “without joy in the midst of plenty.” The fact is that all the virtues for which capitalism is praised—individual initiative, the readiness to take risks, independence—have long disappeared from industrial society and are to be found mainly in westerns and among gangsters. In bureaucratized, centralized industrialism, regardless of political ideology, there is an increasing number of people who are fed up with life and willing to die in order to get over their boredom. They are the ones who say “better dead than red,” but deep down their motto is “better dead than alive.”
Obedience to a person, institution or power (heteronomous obedience) is submission; it implies the abdication of my autonomy and the acceptance of a foreign will or judgment in place of my own. Obedience to my own reason or conviction (autonomous obedience) is not an act of submission but one of affirmation. My conviction and my judgment, if authentically mine, are part of me. If I follow them rather than the judgment of others, I am being myself; hence the word obey can be applied only in a metaphorical sense and with a meaning which is fundamentally different from the one in the case of “heteronomous obedience.
దీనికి ఏకైక పరిష్కారం 'అవిధేయత' మాత్రమే అంటారు ఫ్రోమ్..17,18 శతాబ్దాలలో మానవమేథ కొత్తపుంతలు తొక్కుతున్న సమయంలో తత్వవేత్తలు మతపరమైన విధివిధానాలకు ఎదురుతిరిగారు..వారి విధేయత తార్కికత,మానవశ్రేయస్సు కు మాత్రమే పరిమితం..మనిషి ఎవరికి జవాబుదారీ అయినా కాకపోయినా తన అంతరాత్మకు (నైతికత/మనస్సాక్షి) సమాధానం చెప్పుకుతీరాలి..ఒకతరంలో అమరవీరులు తమ తాము నమ్మిన సిద్ధాంతాలపట్ల విధేయతతో మతవిశ్వాసాలకు ఎదురుతిరిగారు..'దేనికీ ఎదురు తిరగకుండా అన్నిటికీ విధేయుడిగా ఉన్న మనిషి బానిస' ,అదే విధంగా 'దేనికీ విధేయుడిగా ఉండకుండా అన్నిటికీ ఎదురుతిరిగేవాడు రెబెల్ ' అంటారు ఫ్రోమ్..ఇక్కడ అవిధేయత విషయంలో నేటితరం దృష్టిని దాటిపోయిన ఒక అతి ముఖ్యమైన విషయాన్ని గమనింపులోకి తీసుకొస్తారు..అదేమిటంటే ఒక రెబెల్ కీ,రెవల్యూషనరీకీ ఉన్నతేడా..రెబెల్ అవిధేయతలో సమాజంపట్ల కసి,అసంతృప్తి,కోపం మాత్రమే ఉంటుంది..అతడి తిరుగుబాటు సైద్ధాంతిక ప్రాతిపదికతా,లక్ష్యమూ లేని చర్య..కానీ విప్లవకారుడి (రెవల్యూషనరీ) తిరుగుబాటు సమాజ శ్రేయస్సు కోరుతూ,మానవీయవిలువలను పరిరక్షించేదిగా ఉంటుంది..ప్రాచీన,సనాతనమైన ప్రతిదాన్నీ కాదంటూ,మూలాల్ని కాలరాసి ముందుకుపోవడం అభివృద్ధి,తిరుగుబాటు,అవిధేయత క్రిందకు రాదని ఫ్రోమ్ ఘంటాపధంగా చెప్తారు.
By disobedience I do not refer to the disobedience of the “rebel without cause” who disobeys because he has no commitment to life except the one to say “no.” This kind of rebellious disobedience is as blind and impotent as its opposite, the conformist obedience which is incapable of saying “no.” I am speaking of the man who can say “no” because he can affirm, who can disobey precisely because he can obey his conscience and the principles which he has chosen; I am speaking of the revolutionary, not the rebel.
ఫ్రోమ్ అథారిటీని రేషనల్,ఇర్రేషనల్ అథారిటీలంటూ రెండు రకాలుగా విభజించారు..స్కూలు పిల్లవాడిని కంట్రోల్ చేసే టీచర్,షిప్ కెప్టెన్ ల రేషనల్ అథారిటీ ని మరో ఆలోచన లేకుండా శిరసావహించవచ్చు (ఎస్ ఎక్సెప్షన్స్ అన్ని చోట్లా ఉంటాయి)..కానీ ఒక మనిషిపై వత్తిడి తీసుకు వస్తూ,తమ సిద్ధాంతాలకూ,ఆలోచనలకూ అనుగుణంగా మనిషిని శాసించే ఇర్రేషనల్ అథారిటీనుండి మనిషి స్వతఃసిద్ధంగా బయటపడాలనుకుంటే తప్ప కుదరదు.He/She must disobey.
ఫ్రోమ్ ఈ వ్యాసంలో క్యాపిటలిజం,కమ్యూనిజం చట్రాలమధ్యలో పడి అస్తవ్యస్తంగా తయారైన ప్రపంచాన్ని రక్షించే దిశగా సూచించిన కొన్ని సిద్ధాంతాల్లో బెర్ట్రాండ్ రస్సెల్ ఫిలాసఫీని ఆదర్శంగా చూపిస్తూ ఆయన్ను పలుమార్లు కోట్ చేశారు..నియమాలవద్దే నిలిచిపోయి,అమలువిషయంలో చతికిలబడి,నేటి క్యాపిటలిస్టు వ్యవస్థకు సామంతరాజు హోదాలో మాత్రమే మిగిలిపోయిన సోషలిజాన్ని నేటి ప్రపంచ శాంతికి వెలికి తియ్యాలంటూ,సోషలిజానికి కూడా నేటి సమాజానికి అనుగుణంగా అవసరమైన పలు ఆచరణాత్మక మార్పులు సూచించారు..ఫ్రోమ్ అటువంటి సోషలిజాన్ని 'హ్యూమనిస్టిక్ సోషలిజం' అంటూ "When the laws of the country contradict the laws of humanity, a true man must choose the laws of humanity" అన్న రస్సెల్ మాటల్ని గుర్తుచేసినప్పుడు నేటి వ్యవస్థలో చట్టాల సంస్కరణలు,ముఖ్యంగా రాజకీయాల్లో ఆధునిక విధివిధానాల అమలు ఎంత అవసరమో అనిపిస్తుంది..ఈ మధ్య చదువుతున్న Guy Debord రాసిన మరో పుస్తకం, 'The Society of the Spectacle', మునుపు చదివిన వైల్డ్ 'The Soul of Man Under Socialism' లో దాదాపు ఇవే అంశాలు ప్రస్తావనకొచ్చినప్పటికీ వారిలా సమస్యను చూపించి వదిలెయ్యకుండా ఫ్రోమ్ ఆచరణ యోగ్యమైన పరిష్కారమార్గాల్ని కూడా సూచించారు.
ఈ పుస్తకం పూర్తి సారాన్ని బెర్ట్రాండ్ రస్సెల్ చెప్పిన ఈ మాటల్లో పొందుపరిచినట్లనిపించింది..
Nobody has expressed the revolutionary nature of thought more brilliantly than Bertrand Russell. In Principles of Social Reconstruction (1916), he wrote:
Men fear thought more than they fear anything else on earth—more than ruin, more even than death. Thought is subversive and revolutionary, destructive and terrible; thought is merciless to privilege, established institutions, and comfortable habits; thought is anarchic and lawless, indifferent to authority, careless of the well-tried wisdom of the ages. Thought looks into the pit of hell and is not afraid. It sees man, a feeble speck, surrounded by unfathomable depths of silence; yet bears itself proudly, as unmoved as if it were lord of the universe. Thought is great and swift and free, the light of the world, and the chief glory of man. But if thought is to become the possession of many, not the privilege of the few, we must have done with fear. It is fear that holds men back—fear lest their cherished beliefs should prove delusions, fear lest the institutions by which they live should prove harmful, fear lest they themselves should prove less worthy of respect than they have supposed themselves to be. “Should the working man think freely about property? Then what will become of us, the rich? Should young men and young women think freely about sex? Then what will become of morality? Should soldiers think freely about war? Then what will become of military discipline? Away with thought! Back into the shades of prejudice, lest property, morals, and war should be endangered! Better men should be stupid, slothful, and oppressive than that their thoughts should be free. For if their thoughts were free they might not think as we do. And at all costs this disaster must be averted.” So the opponents of thought argue in the unconscious depths of their souls. And so they act in their churches, their schools, and their universities.
పుస్తకంనుండి మరికొన్ని వాక్యాలు :
Those who announce ideas—and not necessarily new ones—and at the same time live them we may call prophets. The Old Testament prophets did precisely that: they announced the idea that man had to find an answer to his existence, and that this answer was the development of his reason, of his love; and they taught that humility and justice were inseparably connected with love and reason. They lived what they preached. They did not seek power, but avoided it. Not even the power of being a prophet. They were not impressed by might, and they spoke the truth even if this led them to imprisonment, ostracism or death. They were not men who set themselves apart and waited to see what would happen. They responded to their fellow man because they felt responsible. What happened to others happened to them. Humanity was not outside, but within them.
His views on the alleged evilness of man, Russell expressed brilliantly in the Unpopular Essays (1950): “Children, after being limbs of Satan in traditional theology and mystically illuminated angels in the minds of educational reformers, have reverted to being little devils—not theological demons inspired by the Evil One, but scientific Freudian abominations inspired by the Unconscious. They are, it must be said, far more wicked than they were in the diatribes of the monks; they display, in modern textbooks, an ingenuity and persistence in sinful imaginings to which in the past there was nothing comparable except St. Anthony.
The world is divided into two camps, the capitalist and the communist camp. Both camps believe that they have the key to the fulfillment of the human hopes of generations past; both maintain that, while they must coexist, their systems are incompatible. Are they right? Are they not both in the process of converging into a new industrial neo-feudalism, into industrial societies, led and manipulated by big, powerful bureaucracies—societies in which the individual becomes a well-fed and well-entertained automaton who loses his individuality, his independence and his humanity? Have we to resign ourselves to the fact that we can master nature and produce goods in an ever-increasing degree, but that we must give up the hope for a new world of solidarity and justice; that this ideal will be lost in an empty technological concept of “progress”
Are economic wealth and human fulfillment really incompatible?
We have affluence, but we do not have amenity. We are wealthier, but we have less freedom. We consume more, but we are emptier. We have more atomic weapons, but we are more defenseless. We have more education, but we have less critical judgment and convictions. We have more religion, but we become more materialistic. We speak of the American tradition which, in fact, is the spiritual tradition of radical humanism, and we call “un-American” those who want to apply the tradition to present-day society.
They are the soil in which the American tradition is rooted and from which it draws its strength and vitality. What has happened to the idea of the perfectability of man and of society? It has deteriorated into a flat concept of “progress,” into a vision of the production of more and better things, rather than standing for the birth of the fully alive and productive man. Our political concepts have today lost their spiritual roots. They have become matters of expediency, judged by the criterion of whether they help us to a higher standard of living and to a more effective form of political administration.
The individual is managed and manipulated not only in the sphere of production, but also in the sphere of consumption, which allegedly is the one in which the individual expresses his free choice. Whether it is the consumption of food, clothing, liquor, cigarettes, movies, or television programs, a powerful suggestion apparatus is employed with two purposes: first, to constantly increase the individual’s appetite for new commodities, and second, to direct these appetites into the channels most profitable for industry.
Education, from primary to higher education, has reached a peak. Yet, while people get more education, they have less reason, judgment, and conviction. At best their intelligence is improved, but their reason—that is, their capacity to penetrate through the surface and to understand the underlying forces in individual and social life—is impoverished more and more. Thinking is increasingly split from feeling, and the very fact that people tolerate the threat of an atomic war hovering over all mankind, shows that modern man has come to a point where his sanity must be questioned.
Socialists found that in capitalism things direct life; that having is superior to being; that the past directs the present—and they wanted to reverse this relation.
The aim of socialism was individuality, not uniformity; liberation from economic bonds, not making material aims the main concern of life; the experience of full solidarity of all men, not the manipulation and domination of one man by another. The principle of socialism was that each man is an end in himself and must never be the means of another man. Socialists wanted to create a society in which each citizen actively and responsibly participated in all decisions, and in which a citizen could participate because he was a person and not a thing, because he had convictions and not synthetic opinions.
Where do we stand today? Capitalism and a vulgarized, distorted socialism have brought man to the point where he is in danger of becoming a dehumanized automaton; he is losing his sanity and stands at the point of total self-destruction. Only full awareness of his situation and its dangers and a new vision of a life which can realize the aims of human freedom, dignity, creativity, reason, justice, and solidarity can save us from almost certain decay, loss of freedom, or destruction. We are not forced to choose between a managerial free-enterprise system and a managerial communist system. There is a third solution, that of democratic, humanistic socialism which, based on the original principles of socialism, offers the vision of a new, truly human society.
In relations between people, every man is an end in himself and must never be made into a means to another man’s ends. From this principle it follows that nobody must personally be subject to anyone because he owns capital.
