The World According to Itzik : Selected Poetry and Prose - Itzik Manger

ఆధునిక యాంటీ సెమిటిజం "జ్యూయిష్ ఎన్లైటెన్మెంట్ మూవ్మెంట్" కి పీడకలలా మారిన తరుణంలో జ్యూయిష్ మేధోవర్గం తమ మూలాల్ని తిరిగి వెతుక్కునే పనిలో పడింది. ఏ జాతికైనా తన మనుషుల్నీ, సంస్కృతినీ గుర్తుపట్టాలంటే వాళ్ళెలా ఆలోచిస్తారో, వాళ్ళు మాట్లాడే భాష ఏమిటో, వాళ్ళు పాడుకునే పల్లెపదాలేమిటో, వాళ్ళ కలలేమిటో తెలియాలి. నాజీలు తమ జాతినీ, సంస్కృతిని సమూలంగా తుడిచేసే ప్రయత్నంలో బయటకి పొమ్మంటే ప్రాణాలు అరచేతిలో పెట్టుకుని ఇల్లొదిలి భయంతో పారిపోయిన సగటు జ్యూ తనతో బాటు తనకు తెలీని సంకర భాషనీ, ఉనికినీ కూడా వెంటబెట్టుకుని తోడు తీసుకెళ్ళాడంటారు జ్యూయిష్ రచయిత ఇట్జిక్ మాంగర్. అవన్నీ వదిలించుకంటే తప్ప అతడు తన అసలుసిసలు జ్యూయిష్ అస్తిత్వాన్ని పొందలేడు. పురోగతిపేరిట వదిలేసుకున్న మూలాలవైపు అడుగు వెనక్కు వేసే క్రమంలో జ్యూయిష్ సంస్కృతిని పునర్జీవింపజేసే దిశగా వారి జానపదాలకు పూర్వవైభవం ఆపాదించే ప్రయత్నం మొదలైంది.

Image Courtesy Google

జ్యూయిష్ సాహిత్యంలో మతం కీలకపాత్ర పోషిస్తుంది. అందువల్ల సహజంగానే వారి జానపదాల్లో మతపరమైన అంశాలకు ప్రాధాన్యత ఎక్కువ. నిజానికి జానపదాల మీద ఆధారపడని సాహిత్యం ఉండే అవకాశమే లేదు. అన్ని సంస్కృతుల సాహిత్యమంతా వాళ్ళ జానపదాల నుండి వేళ్ళూనుకున్నదే. ఒకరకంగా జానపదాలు ఆయా జాతుల "ఆత్మ"ను ప్రతిబింబిస్తాయి. జ్యూయిష్ జానపదాల ఆత్మ వాళ్ళ మార్కు "హాస్యం ". వాళ్ళ కథల్లో వ్యంగ్యంతో కూడిన "జ్యూయిష్ జోక్" చాలా ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంటుంది. అందుకే ఇడ్డిష్ జానపదాలన్నీ హాస్యగాళ్ళతో, అవివేకులతో, కొంటె చేష్టలతో ప్రత్యేకమైన చతురతను కలిగి ఉంటాయి.

ఆ మధ్య జ్యూయిష్ కథల సంకలనం "A Treasury of Yiddish Stories" లో కొన్ని కథలు చదువుతుంటే జ్యూయిష్ రచయిత ఇట్జిక్ మాంగర్ గురించి తెలిసింది. తరువాత ఈయన గురించి జల్లెడపట్టగా అనేక వ్యాసాల్లో ఈయనను జ్యూయిష్ సాహిత్యంలో మంచి "Jokester" గా అభివర్ణించారు. బెల్జియం రచయిత  మచాడో డి అసిస్ తరహాలో ఈయన కూడా అంతర్జాతీయంగా పెద్దగా "గుర్తింపుకి నోచుకోని రచయిత" అనిపించింది. జ్యూయిష్ సాహిత్యంలో స్థానికంగా పేరుప్రఖ్యాతులార్జించిన ఈ "షెల్లీ ఆఫ్ ఇడ్డిష్" కథలు, కవిత్వం, వ్యాసాలూ అన్నీ కలిపి యేల్ యూనివర్సిటీ ప్రెస్ వారు "The World According to Itzik" పేరిట ఒక పుస్తకంగా తీసుకువచ్చారు. అందులో మాంగర్ రాసిన కథల్లో మూడు కథలు మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి.

మొదటి కథ "The Tales of Hershel Summerwind" : ఈ కథ ప్రారంభంలోనే "ఒక మధ్యాహ్నం వేళ జ్యూయిష్ కూలీలు, కార్మికులు, నీళ్ళ కావిళ్ళు  మోసేవాళ్ళు టీ తాగడానికి వచ్చి కూర్చునే చిన్న హోటల్లో హెర్షెల్ నాకు ఈ కథలన్నీ చెప్పాడు. హెర్షెల్ కథలన్నీ వింతగా, విపరీతంగా అనిపిస్తాయి గానీ అవన్నీ నిజాలే, ఎందుకంటే అవన్నీ అతని స్వానుభవాలు కాబట్టి. " అంటూ పాఠకుల ముందరి కాళ్ళకు బంధం వేస్తూ ఈ జానపదాలన్నీ నిజమని నమ్మించే ప్రయత్నం చేస్తారు ఇట్జిక్. మనం కూడా "అంత నమ్మకంగా చెబుతుంటే నమ్మేస్తే పోలా" అనుకుంటూ ఆయన కథలన్నీ చెవులప్పగించి వినడం మొదలుపెడతాం. హెర్షెల్ సవతి తల్లి తన మొదటి భర్త "మెండెల్" కోడిపుంజుగా పునర్జన్మించాడని నమ్ముతూ దాన్ని ప్రాణంకంటే మిన్నగా ప్రేమిస్తూ ఉంటుంది. అదంటే మన హెర్షెల్ కి ఒళ్ళుమంట, దాని వెంటపడి వేధిస్తూ ఉంటాడు.

“Mendel, may your growth be stunted, 

I hope you’ll be forever hunted!”

“Mendel munches stars like mutton, 

He has no rival as a glutton.”

అని పాటలు కడుతూ దాని వెంటపడతాడు. మరో సందర్భంలో హెర్షెల్ తండ్రి  వేరే ఊళ్ళో ఉన్న మిత్రుడి వద్ద నుండి తనకోసం ఏళ్ళ తరబడి దాచిపెట్టిన సారాయి పీపా తెమ్మని పురమాయిస్తే, కొన్ని కొంటెపనులు చేసి పర్యవసానంగా పక్షుల గుంపులు పైకి తీసుకుపోగా వాటితో పాటు అమాంతంగా ఆకాశంలోకి ఎగిరిపోతాడు. ఈ సరదా కథ చివర్లో ఒక మంచి నీతి కూడా జత చేస్తారు రచయిత. Irving Howe అనువాదం మూలకథ చదువుతున్నంత సహజంగా అనిపిస్తుంది. ఈ సరళమైన కథలో సందర్భానుసారంగా జ్యూయిష్ మతానికి సంబంధించిన ఆచారవ్యవహారాలు, సంప్రదాయాలు, నమ్మకాలూ కనిపిస్తాయి.  

From this story you can see what a great and good God we have. For if He helped such an idler as Hershel Summerwind, He will certainly help all faithful and God-fearing Jews, who follow His commandment and live by His word. 

రెండో కథ  "The Story of the Nobleman's moustaches" : ఈ కథ పోలిష్ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే కథ. పోలిష్ ఉన్నత వర్గీయుల్లో గుబురైన కోర  మీసాలకు చాలా ప్రాముఖ్యత ఉండేదట. వాళ్ళ గౌరవమంతా ఆ మీసంలోనే ఉంటుందని వాళ్ళ నమ్మకం. ఆ మీసం చుట్టూ ఒక చక్కని కథను అల్లుతూ పాపభీతి లేకుండా జీవించని వారి దుస్థితి ఎలా ఉంటుందో తెలియజెప్పే ప్రయత్నం చేస్తారు ఇట్జిక్. ఈ కథ కూడా అంతర్లీనంగా హాస్యాన్ని పండిస్తూ చివరకు ఒక నీతితో ముగుస్తుంది. ఈ కథలో అలనాటి జ్యూయిష్ సమాజంలోని నమ్మకాలూ, పాపభీతి, శాపనార్థాలు నిజమవుతాయని నమ్మే మూఢవిశ్వాసాల్లాంటివి అనేకం కనిపిస్తాయి.

From this tale, one should draw the following moral: that one has to avoid being cursed. It’s true that this time, the nobleman well and truly deserved his curse. May the Lord preserve us from such noblemen, now and forever. Amen, selah.

మూడో కథ "The Rabbi of Chelm: May his memory be blessed": ఈ కథను అసలుసిసలు జ్యూయిష్ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే కథగా చూడవచ్చు. తనను మహా జ్ఞానిగా భావించే పరమ అవివేకి రబ్బీ (మతగురువు) కథ ఇది. మూర్ఖులైన ప్రజలు ఆయన ప్రతి పిచ్చి మాటనూ శిరసావహిస్తూ చేసే పనులు చదువుతుంటే నవ్వురాక మానదు. ఏ సంస్కృతిలోనైనా సామెతలూ, వాడుక పదాలు ఎలా పుడతాయో తెలియాలంటే ఈ కథ ఒక మంచి ఉదాహరణ. ఈ మూడు కథల్లోనూ ఏది నచ్చిందంటే చెప్పడం కష్టం. జ్యూయిష్ జానపదాల గురించి తెలుసుకోవాలంటే ఇట్జిక్ మాంగర్ ని చదివితీరాల్సిందే.

The rabbi of Chelm called out for everyone to hear, “People, go home. Wash your hands. Say the asher-yotser prayer* and remember that Justice is—ugh.”

The crowd dispersed, everyone repeating to himself the phrase, “Justice is—ugh.”

To this day if you say the word “Justice” to a Chelmite, he will spit and, with a wave of his hand, he’ll say, looking directly at you, “Justice is—ugh.”

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని అంశాలు :

For us, Goethe, in his ripest work, Faust, is an example of the highest artistic perfection and organic rootedness in the creation of his people.

The Faust motif, as is well known, is a German folk motif. It was in the Middle Ages that the German folk began to whisper the tale about the wonderful magician, Doctor Johannes Faust, who sold his soul to the devil. In Goethe’s work that motif received its highest expressive formulation.

You may be sure the barrel is waiting. With the years it’s become better.” Sighing, he said, “Ah, if only man were like a barrel of wine.”

Hershel knew that Zalman’s wife, Ziessel, never missed a funeral.

Coming home from a funeral she would always say, “May all Jewish children enjoy such a funeral.” That’s why she was nicknamed “Ziessel- may-all-Jewish-children.”

And, in general, where income is lacking, do-mestic peace is lacking, too.

The rabbi of Chelm, his high forehead furrowed, sat bent over a book.

He stroked his snow-white beard and sighed frequently. Each of the rabbi’s sighs nearly extinguished the tallow lamp burning on the table. And there was plenty to sigh about.