Seduced by Story: The Use and Abuse of Narrative - Peter Brooks

ప్రముఖ అమెరికన్ సాహితీవేత్త, విమర్శకులూ అయిన పీటర్ బ్రూక్స్ రాసిన "Reading for the Plot"(1984) చదువుదామని చాలా కాలంగా అనుకుంటూనే వాయిదా వేస్తూ వచ్చాను. ఈలోగా ఇటీవలే ఆయన కొత్త పుస్తకాన్ని "Seduced by Story: The Use and Abuse of Narrative" పేరుతో న్యూయార్క్ రివ్యూ బుక్స్ వారు ప్రచురించారని తెలిసింది. ఈ పుస్తకం 2022 సంవత్సరానికి గాను న్యూయార్క్ మ్యాగజైన్ / వల్చర్ బెస్ట్ బుక్ ఆఫ్ ది ఇయర్ గా ఎంపికైంది. పుస్తకం పేరు  కుతూహలాన్ని రేకెత్తించగా, పాత పుస్తకం సంగతి వదిలేసి ఇది చదవడం మొదలుపెట్టాను. నిజానికి బ్రూక్స్ రాసిన ఈ రెండు పుస్తకాల మధ్య కాలంలో మన సంస్కృతిలో "కథనానికి" ఉన్న నిర్వచనం పూర్తిగా మారిపోయింది. ఒకప్పుడు కళారంగానికి మాత్రమే పరిమితమైన "కథనాలు" (నేరేటివ్స్) నేడు వాస్తవంపై పూర్తిగా కమ్ముకున్న చీకటి నీడల్లా రాజకీయ సామజిక అంశాలపై సైతం తమ ఆధిపత్యాన్ని చాటుకుంటున్నాయి. (Public civic discourse supposedly dedicated to reasoned analysis).

Image Courtesy Google

"గేమ్ ఆఫ్ థ్రోన్స్" సిరీస్లో నాకు ఇష్టమైన టిరియన్ పాత్రధారి “There’s nothing in the world more powerful than a good story. Nothing can stop it. No enemy can defeat it.” అన్న మాటల్ని ప్రారంభ వాక్యాలుగా ప్రస్తావిస్తూ ఈ పుస్తకం మొదలవుతుంది. క్లుప్తంగా చెప్పాలంటే, కథలూ, కథనాలూ మనపై ఎటువంటి ప్రభావాన్ని చూపిస్తాయన్న అంశంపై రాసిన పుస్తకం ఇది. "ప్రపంచంలోని కథనాలు అసంఖ్యాకమైనవి" అంటారు రోలన్ బార్త్. ఎక్కడైనా, ఎప్పుడైనా తనకంటూ ఒక ప్రత్యేకమైన కథ లేని మనిషంటూ ఉండడు. అంతర్జాతీయ, సాంస్కృతిక, చారిత్రక వైరుధ్యాలు ఎన్నున్నప్పటికీ జీవితమున్న ప్రతీ చోటా ఒక కథనం (నేరేటివ్) కూడా ఉంటుంది.

ఈ పుస్తకంలో సాహిత్యంలోని వివిధ నేరేటివ్స్ మనపై ఎటువంటి ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటాయో అంచనావేసే క్రమంలో రచయిత ప్రూస్ట్, సాకీ, బోర్హెస్, పౌలా హాకిన్స్, బల్జాక్, మొపాసా, హెన్రీ జేమ్స్ వంటి పలువురి రచనల్లోని కథనాల్ని విస్తృతంగా విశ్లేషించారు. సాహిత్యం చదివేటప్పుడు మనం వాస్తవం కాదని తెలిసి కూడా కాల్పనిక వ్యక్తులతో అనుబంధాన్ని పెంచుకుంటాం, మన భావోద్వేగాల్ని వెచ్చిస్తాం. ఎమ్మా బావరీ, అన్నా కరెనిన వంటి కల్పిత పాత్రల ఆశయాలూ, పొరబాట్లూ, అంతఃసంఘర్షణలూ మనకెంతో ముఖ్యమైనవిగా అనిపిస్తాయి. పేజీలు తెరుస్తూనే ఆ పుస్తకంలోని పాత్రలు నిజం కాదని తెలిసినప్పటికీ వాళ్ళతో పరిచయం పెంచుకోడానికి తహతహలాడతాం, వాళ్ళను ఆరాధిస్తాం, ప్రేమిస్తాం, ద్వేషిస్తాం, విమర్శిస్తాం. వాళ్ళ ఓటమి మనదైనంతగా బాధపడతాం, వాళ్ళ గెలుపుకి చప్పట్లు కొడతాం. Those unreal people and their dilemmas are deeply important to us. The psychologist Paul Harris confirms what we already know: fictions arouse emotions even when recognized to be fictional.

ఇక వాస్తవ ప్రపంచానికొస్తే, రోజువారీ జీవితంలో మనం అనేక కథనాలు వింటూ ఉంటాం. అనేక వివరాలతో కూడిన ప్రతీ కథనమూ కథకుడు (కథకుడంటే రచయితే కానఖ్ఖర్లేదు, ఎవరైనా కావచ్చు, కథకుడు అంటే ఇక్కడ కథగా విషయాన్ని చెప్పేవాడు) కథను చెప్పే విధానాన్ని బట్టి వాస్తవంగానే ధ్వనిస్తుంది. We know from literature as well as life that unreliable narrators can at times be charming and seductive, even that the non-truth they tell can have a certain value.  ఈ నేరేటివ్స్ లో వాస్తవమెంతో అభూత కల్పనెంతో  తెలియాలంటే ఇటువంటి పుస్తకాలు చదవడం అవసరం. ముఖ్యంగా ఈ కృత్రిమ మేథ కాలంలో మన జీవితాలను సామజిక మాధ్యమాలూ, మీడియా, రాజకీయాలూ, కార్పొరేట్ కంపెనీలూ తమ స్వార్ధప్రయోజనాల దృష్ట్యా తీవ్రంగా మానిప్యులేట్ చేస్తున్న తరుణంలో వారి కథనాల్లో వాస్తవానికీ, భ్రమకూ మధ్య గీతలు గీసుకోవడం గురించి విస్తృతంగా చర్చిస్తుందీ పుస్తకం. ఇందులో అనేక విశ్లేషణలు Ontological నేరేటివ్ కీ epistemological నేరేటివ్ కీ మధ్య భేదాన్ని గుర్తించడానికి సహాయపడతాయి. రాజకీయ పార్టీలూ, పాలక వ్యవస్థలూ భాషను తమకనుగుణంగా మలుచుకుని సమర్ధవంతమైన  కథనాల్ని తయారుచేసి ప్రజల్ని మభ్యపెడుతున్న ఈ కాలంలో మనం ఏ కథను నమ్మాలో, ఏ కథను నమ్మకూడదో ఈ పుస్తకం చదివితే ఒక ఖచ్చితమైన అవగాహన ఏర్పడుతుంది. 

What seems more important than choosing between ontology and epistemology is recognizing that telling and living are not the same thing. We may live the world as an unfurling narrative, but when we tell of it, whether anecdotally or analytically, that’s a different operation.

"చెప్పేవాడు వినేవాడికి లోకువ" అనే ఒకప్పటి నానుడి ఇప్పుడు పాతబడిపోయింది. ఇప్పటి పరిస్థితి "వినేవాడు చెప్పేవాడికి లోకువ" అన్న తీరుగా ఉంది. ఎందుకంటే ఒకప్పుడు చెప్పేవాడి కథలో ఎంతోకొంత ప్రామాణికత ఉండేది, కానీ నేటి పరిస్థితి పూర్తిగా భిన్నం. అనేక అజెండాల ప్రాతిపదికన కులమతవర్గ వైషమ్యాలను రెచ్చగొడుతూ, రాజకీయలబ్ది కోసం ప్రామాణికతకు తిలోదికాలిచ్చే సత్యదూరమైన కథనాలే నేడు అధికంగా ప్రాచుర్యంలో ఉంటున్నాయి. వాటిల్లో నిజానిజాల్ని నిగ్గుతేల్చుకోవాలంటే మనకు భిన్న కథనాల తీరుతెన్నులు తెలియాలి. ఈ రచన సాహిత్యం మొదలు మీడియా, రాజకీయాలూ, ఫిలాసఫీ, సైకాలజీ వంటి అనేక అంశాల ఆధారంగా కథనాలు (నేరేటివ్స్) మనల్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయో ఒక అవగాహన కలిగిస్తుంది.   

ఈ రోజుల్లో మీడియాలో ప్రతీ ఒక్క వార్తా ఒక కథనమే. అందులోనూ వీటిల్లో ఏ విధమైన ప్రామాణికతా లేని కథనాలే అధికం. ఏ వార్త గురించైనా చెప్పాలన్నా ఈ మధ్య "మీడియా కథనాలను అనుసరించి", "రాజకీయ కథనాల్ని బట్టి" వంటి వాక్యాలు తరచూ వింటున్నాం. "ఆవిడ కథ ఏమిటంటే", "అతడి కథ మనకి తెలియాలంటే", "ఫలానా కంపెనీ కథని చూస్తే", "దీని వెనుక ఉన్న కథేమిటంటే" అంటూ న్యూయార్క్ టైమ్స్  మొదలు గార్డియన్, బీబీసీ, టైమ్స్ వంటి అనేక ప్రముఖ పత్రికల వరకూ అనేక వ్యాసాలు ప్రచురింపబడుతున్నాయి. 

That continues, in more and more virulent form, as rulers judge that controlling the media narrative is what governing is all about. “The nation needs a better story about the drivers of economic growth,” I read in The New York Times. Writing to the corporate world in Whoever Tells the Best Story Wins, Annette Simmons claims: “The really important issues of this world are ultimately decided by the story that grabs the most attention and is repeated most often.”

Every person has a story to tell, and the corporate person has understood, with a vengeance, that it must stake its identity, persuasion, and profits on telling a story, however bizarre or banal. Corporate reports have turned from the statistical to the narrative mode. And in the wake of the corporation are political candidates and parties, the military, the tourism industry, universities, hospitals, bakeries—even accounting firms. Salmon, the sociologist, has identified what he calls a “nouvel ordre narratif,” or NON: a new narrative order that dominates in business and politics.

ఈ కారణంగా పాఠకులపైనా లేదా విన్నవారిపైనా సదరు కథనాలను గుడ్డిగా నమ్మడం కంటే తమకు తాముగా విశ్లేషించుకోవలసిన (French Structuralists dubbed “narratology.”) బాధ్యత మునుపెన్నడూ లేనంతగా ఉందని గ్రహించడం అందరికీ అవసరం.

Recall the claim of Annette Simmons: “Every problem in the world can be addressed—solved, made bearable, even eliminated—with better storytelling.” Do we really want to subscribe to that belief ? Doesn’t it mystify more than it solves? 

భవిష్యత్తులో "నేరేటివ్ పవర్" మనల్ని శాసించకుండా దాన్ని మనం అదుపు చెయ్యవలసిన అవసరాన్ని గుర్తుచేస్తూ పీటర్ బ్రూక్స్ ఈ సమస్యకు పరిష్కార మార్గాలు సూచించారు అనే కంటే, ఈ రచనలో అనేక ఉదాహరణల సహితంగా పలు కథనాల్లోని ప్రామాణికతను అంచనా వేసే మార్గాలను సూచించారనడం సబబు. రోలన్ బార్త్ "మైథాలజీస్" తరువాత మళ్ళీ అంతటి ప్రాముఖ్యత కలిగిన పుస్తకం ఇది. సాహితీప్రియులే కాకుండా ప్రతీ ఒక్కరూ తప్పకుండా చదవాల్సిన పుస్తకం. హాప్పీ రీడింగ్. :) 

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని నచ్చిన వాక్యాలు : 

Mortality can perhaps best be dealt with in story form. Whatever meanings life may have, or fail to have, develop through time.

Stories are regarded by law as suspiciously emotional, as making a kind of appeal to empathy—or prejudice—that legal rules must cabin and confine.

Story may be a necessary part of our cognitive interaction with the world because its mode of explaining takes place within time, and humans are time-bound in a way that they are not place-bound.

It’s quite true that we can’t ever find the proper repose, as Kierkegaard puts it, to see our lives in full retrospect. That view is denied to us. According to Walter Benjamin, this explains why we read fiction: we seek in the death of the fictional character the meaning of life that comes only with death. Death in fiction is the “flame” at which we warm “our shivering lives.”

Plato notes in his Phaedrus that the problem with written texts is that they roam around everywhere, promiscuously, and it’s impossible to know how they will be received, interpreted, acted upon. The oral storyteller, on the other hand, can gauge audience reaction, respond to questions or skeptical looks or bored body language. Many writers in the age of writing and print appear to look back upon the era of oral storytelling with nostalgia, as a less fallen age of communication and fellowship.

నేరేటివ్ పవర్ గురించి గై డి మొపాసా కథ " A Ruse" ను ఆధారంగా చేసుకుని  బ్రూక్స్ చేసిన విశ్లేషణ అద్భుతం. మీరు ఇప్పటికే ఈ కథ చదివున్నట్లైతే ఈ క్రింది విశ్లేషణ మరింత బాగా అర్థమవుతుంది. చదవని వాళ్ళు వీలైతే ఆ కథ చదివిన తరువాత ఈ వాక్యాలు చదవండి.  

This cynical, mocking—almost sneering—reply that ends the tale reverberates after we have closed the book. What has the doctor done to the young woman? The tale reads as a kind of verbal violation, really a kind of rape, destroying the young woman’s faith in marital fidelity, contaminating her mind with ideas it does not want, creating an unwholesome bond between her and her doctor. She has been changed by the story she has unwittingly and unwillingly listened to. She has gained a knowledge of good and evil of which she was innocent. She doesn’t want the story, its content, its lesson. But now she cannot get rid of them. They remain with her as a kind of poisonous residue. Maupassant’s story is trivial and bleak. But it demonstrates with a kind of fierceness the result of listening, of having to listen to, a story. In the words of T. S. Eliot: “After such knowledge, what forgiveness?” Some things we learn cannot be undone. We are forever changed by them.

Benjamin claims: “The flame that consumes this stranger’s fate warms us as our own fates cannot. What draws the reader to a novel is the hope of warming his shivering life at the flame of a life he reads about.”

As Freud said, much too simplistically but with much truth, fiction is all about “His Majesty, the ego.”

So what we think of as the teller’s tale can’t exist without it being the listener’s tale as well.

Language is an imperfect instrument of communication: “a cracked cauldron on which we beat out tunes for bears to dance to, while we would wish to move the stars to pity,” Flaubert claims in Madame Bovary.

But it’s what we have to hand to communicate with others, in the hope of hearing a response, of establishing a dialogue. When we fail to get a reponse, we try again, telling another story. We’re back to Scheherazade, telling one story after another to keep alive, knowing that in the long run we are condemned but believing that in the meanwhile we need to make others hear us out.

The Borges tale I mentioned earlier, “Tlön, Uqbar, Orbis Tertius,” offers a kind of parable: if you cease to recognize that fictions are the “discipline of men, not of angels,” if you start believing in them literally, they cease to be fictions and devolve into myth, which claims explanatory status and demands belief, whether it be in the “master race” or in the resurrection of the body. Fiction is playful precisely in its refusal to accept belief systems, its insistence on the “as if.”

“Let’s pretend” seems to be a statement and a state of mind that distinguishes humans from the so-called “higher apes.”

We live at a time when knowledge generated by the humanities in general and literary study in particular is often publicly devalued, or even derided. The only knowledge worth having is thought to be instrumental: that which gives you direct leverage on the world.

I Am God - Giacomo Sartori

సహనానికి కూడా హద్దులుంటాయంటారు. మనకి కోపం వస్తే ముందు ఎదుటివాళ్ళని తిడతాం, తరువాత మనల్ని మనం తిట్టుకుంటాం, ఇంకా కోపం తీరకపోతే, తిరిగి ఏమీ అనడు కాబట్టి ఆ పైవాణ్ణి నిందిస్తాం. కానీ దీనికి భిన్నంగా దేవుడికి మనమీద విసుగూ, కోపమూ వస్తే ! ఇంత అందమైన ప్రపంచాన్ని సృష్టించి ఇస్తే హాయిగా కలిసిమెలిసి బ్రతక్కుండా నిరంతరం విద్వేషాలతో, వైరాలతో ఈ భూమిని నరకంగా మారుస్తున్నారని అసహనం వెళ్ళగక్కితే ! సమస్త మానవాళి బాధ్యతారాహిత్యాన్నీ, హిపోక్రసీనీ, ద్వంద్వ వైఖరినీ, కుటిలత్వాన్నీ ఏకరువుపెడుతూ తిడితే ! అసలీ ఆలోచనే భలే ఉంది కదా ! దేవుడికి కోపం రావడం, చిరాకులూ పరాకులూ ప్రదర్శిస్తూ మనల్ని తిట్టడం. మనిషిని సృష్టించిన తొలి క్షణం నుండీ మానవజాతి వైఖరి పట్ల లోలోపలే దాచుకున్న అసహనాన్నీ, కోపాన్నీ ఉన్నపళంగా వెళ్ళగక్కుతూ తన ఫిర్యాదుల చిట్టా విప్పడం.

Image Courtesy Google

ఆలోచింపజేసే రచనలు అరుదుగా వస్తున్న ఈ కాలంలో ఇటాలియన్ రచయిత జియాకొమో సర్తోరి రచన "ఐయామ్ గాడ్" ఒక సరికొత్త ప్రయోగం. ఈ రచనకు మూలం ఆంగ్లమే అన్నంతగా Frederika Randall చేసిన అనువాదం ఒక ప్రవాహంలా సాగింది. మనం చేసే ప్రతీ పనికీ దేవుణ్ణి నిందించడమనే అలవాటైపోయిన ఎస్కేపిస్టు మెంటాలిటీ నుండి బయటపడి ఇకనైనా మనిషి తన కర్మలకు తానే బాధ్యత తీసుకోవలసిన అవసరం ఆసన్నమైందని గుర్తు చేస్తూ పాఠకుల్ని ఆలోచనలో పడేస్తుందీ రచన. 

"నేను దేవుణ్ణి, ఆలోచించవలసిన అవసరం నాకు లేదు. ఇప్పటివరకూ నేనెప్పుడూ ఆలోచించలేదు, నిజానికి నాకు ఆ అవసరమే ఉందనిపించలేదు. మనుషులు ఎప్పుడూ అంత దారుణమైన పరిస్థితుల్లో ఎందుకుంటారో తెలుసా ! ఎందుకంటే వాళ్ళు ఆలోచిస్తారు. నిర్వచనాలననుసరించి చూస్తే ఆలోచన అసంపూర్ణమైనదీ, లోపభూయిష్టమైనదీ, భ్రమలతో కూడి పెడత్రోవపట్టించేది. ప్రతీ ఒక్క ఆలోచననూ ఖండించే మరో ఆలోచన నిరంతరం పుడుతూనే ఉంటుంది. ఇది ఆదీ-అంతమూ లేని వ్యవహారం." 

వంటి దేవుడి స్వగతాలు మానవ జీవితంలోని పలు హేతువాద, తాత్విక కోణాలను స్పృశిస్తూ సాగుతాయి. పుస్తకం పేరుకి తగ్గట్టే "అయామ్ గాడ్" అంటూ కథంతా దేవుడి గళంలోనే ఉత్తమపురుషలో చెబుతారు. ముఖ్యంగా ఈ రచన దైవత్వమంటే మనందరిలో ఏళ్ళతరబడి వ్రేళ్ళూనుకుపోయిన దృక్పథాలను కూకటివేళ్ళతో సహా పెకలించి పారేస్తుంది. 

ఒక సందర్భంలో "వాళ్ళెవరో నా కుమారుడు అంటూ ఎవరో ఊరూ-పేరూ లేని ఒక కుర్రవాడిని తెచ్చి కూర్చోబెట్టారు, నిజానికి అతడెవరో నాకు తెలీదు." అంటాడు.

మరొకచోట "ఈ మనుషులకు ఏదైనా నిందారోపణలు చెయ్యడానికో , ఏదైనా బాధ కలిగితేనో, లేదా వాళ్ళ అవసరం తీర్చడానికో మాత్రమే నేను గుర్తొస్తాను." అంటూ వాపోతాడు. 

ఇంకోచోట "మానవుడు శాస్త్ర సాంకేతికాభివృద్ధి పేరిట క్లోనింగ్ అనీ, ట్రాన్స్ హ్యూమనిజం అనీ, డిఎన్ఏ మోడిఫికేషన్ అనీ నేను సృష్టించిన ప్రపంచాన్ని ఇష్టం వచ్చినట్లు ప్రకృతి విరుద్ధమైన పద్ధతుల్లో మార్చివేస్తున్నాడు. జంతుజాలంతో కలిసి పంచుకోవలసిన పర్యావరణాన్ని మితిమీరిన స్వార్థంతో తానొక్కడే అనుభవిస్తున్నాడు. మనం ఎవరింటికైనా వెళ్ళి వాళ్ళింట్లో వస్తువులన్నీ మనకు ఇష్టం వచ్చినట్లు మార్చేసే ఎలా ఉంటుంది ? నాకూ అలాగే అనిపిస్తుంది." అంటాడు దేవుడు. ఈ క్రింది వాక్యాలు చదివి దేవుడి సెన్స్ ఆఫ్ హ్యూమర్ కు ఎంతసేపు నవ్వుకున్నానో.

Cows are made to copulate with bulls, it’s all been foreseen right down to the minutest details, and instead today humans masturbate the bulls, and once they’ve obtained the seminal fluid, they dilute it and dilute it again to reduce the unit cost of each fertilization. Then they freeze it, like you freeze peas, or fish. Everything is rationalized and optimized (their terms) so as to get the best results and highest profits; they don’t give a hoot about how yours truly has organized things. Now I am not one who has to decide everything (contrary to what you may have heard) and in fact I’m open to any and all proposals for change. Yet it irks me to think they want to systematically alter everything I’ve done. How would they like it if I came to their house and moved all the living-room furniture around or used the toilet brush to stir a truffle-scented béchamel? I mean, a little respect.

Even so, the heifers are fortunate. Most of the junior bulls end up in the frying pan (with that system of theirs one bull is enough to impregnate thousands of females). I’d like to see their reaction if someone organized the same method for them, if the normal sexual act were replaced by a plastic syringe to the uterus guided via anal penetration, and there was just one male to every thousand females (the remaining nine hundred ninety-nine destined for steakhood). Not to mention that out on the street you’d see mobs of children all looking familiar: thousands of half-sibs, or at best cousins. And the widows, if we may call them that, all sleeping solo.

ఇటువంటి డార్క్ సెన్స్ ఆఫ్ హ్యూమర్ ఉన్న దేవుడు డాఫ్నే అనే ఒక  నాస్తికురాలితో ప్రేమలో పడతాడు. "My eye could surely find many more interesting human specimens out there, with less repellent occupations. And instead my gaze falls on her, precisely as a laser beam." మైక్రో బయాలజిస్ట్ అయిన డాఫ్నే బాక్టీరియాపై పరిశోధనలు చేస్తుంటే ఆమెను వెన్నంటి అనుక్షణం గమనిస్తూ ఉంటాడు. కొన్ని చోట్ల డాఫ్నే బై సెక్సువాలిటీ గురించీ, నాస్తికత్వం గురించీ, ప్రేమ గురించీ, ఆమె స్నేహితుల గురించీ దేవుడి హాస్యం, వ్యంగ్యం కలబోసిన వర్ణనలు భలే గమ్మత్తుగా ఉంటాయి. ఈ కథ దేవుడు చెబుతున్నప్పటికీ ఆయన స్వరం నేటి తరం పాఠకులు కనెక్ట్ అయ్యేలా చాలా సులభంగా, సంప్రదాయ వర్ణనలకు సుదూరంగా ఉంటుంది. 

ఈ రచనలో కాంట్రవర్సీకి తెరతీసే అంశాలు కూడా అనేకం ఉన్నాయి. దైవం ఉనికి గురించి దోబూచులాడుతూ చెప్పీచెప్పకుండా వదిలేసిన అభిప్రాయలు కొన్ని సందర్భాల్లో తేటతెల్లమైపోతాయి. ఉదాహరణకు, ఒక సందర్భంలో దేవుడికి విసుగేసి, "అసలీ మనుషుల్ని ఎందుకు తయారుచేసాన్రా బాబూ !" అనుకుంటాడు.  "Let me emphasize that it didn’t happen as the Bible asserts (one of the most unreliable and delusional storybooks ever written)." అన్నప్పుడు ఆస్తికత్వంపై, మతగ్రంథాలపై  రచయిత స్టాండ్ స్పష్టమవుతుంది.

"True, a father doesn’t enjoy seeing images of his son (especially an only son, and deceased young) set on fire, but there’s no point in making a tragedy out of it. There are hundreds of millions of crucifixes around; a dozen more, a dozen less, mean nothing. Anyway, I never much liked the pose in which the poor kid was immortalized: too bombastic, too melodramatic, too human."

"Even supposing that madman really is my son. Truth is, I knew nothing about it until he burst onto the scene and began proclaiming to the four winds of Palestine that he was the Son of God."

"If there’s one thing the theologians have always been good at, it’s smoke and mirrors: according to some religions he existed, for others, no; for some his nature is more human than divine, for others more divine than human—in short, a tremendous muddle."

ఆధ్యాత్మికతను కేవలం మత గ్రంథాలకూ, విగ్రహాలకూ పరిమితం చేసి  భోగవిలాసాల మధ్య యథేచ్ఛగా స్వార్థపూరితమైన జీవితం గడిపేస్తున్న మనిషి తనకు మాత్రమే అనుకూలంగా మార్చేసుకున్న "దేవుడి" ఉనికిని గురించి ఈ కథలో దేవుడు సంధించే అనేక ప్రశ్నలకు మన దగ్గర సమాధానాలు ఉండవు. మధ్య మధ్యలో  "If you’ll forgive me for weighing in where a professional novelist would hesitate to tread."  / "forgive me if I turn up the hype, a story shouldn’t be boring" అంటూ తన శృతిమించిన వర్ణనలకు పాఠకుల్ని క్షమించమని వేడుకుంటూ సాగే దేవుడి మోనోలాగ్స్ భాష, మానవీయ  విలువలూ, శాస్త్ర సాంకేతికత, పర్యావరణం మొదలు సెక్స్ వరకూ అన్ని ప్రాముఖ్యత కలిగిన అంశాలపైనా దృష్టిసారిస్తూ మానవ నాగరికత ప్రస్థానాన్నీ సింహావలోకనం చేసే ప్రయత్నం చేస్తాయి.  

ఇందులో రచయిత ఎంచుకున్న అంశం చాలా వినూత్నంగా ఉన్నప్పటికీ పదాల్లో పొదుపు లేదు. సులభంగా 100 పేజీల్లో చెప్పగలిగే కథను 220 పేజీలకు సాగదీశారనిపించింది. కొన్ని చోట్ల అవసరంలేని శృంగార వర్ణనలు పంటిక్రింద రాయిలా తగుల్తాయి. ఈ రచనలో అనేక సమకాలీన శాస్త్ర సాంకేతిక పరిశోధనల్నీ, తత్పరిణామాలనూ చర్చకు పెట్టడం వల్ల ఇందులో కాల్పనికతతో బాటుగా  వాస్తవికమైన అంశాలు కూడా చోటుచేసుకున్నాయి. ఇది కాలక్షేపం కోసమో, జ్ఞానాన్ని బోధించడం కోసమో, నీతులు వల్లించడం కోసమో, సమస్యల్ని ఏకరువుపెట్టడమో చేసిన రచన కాదు. పాఠకుల్ని ఆలోచనలో పడేస్తూ, చదివిన చాలా కాలంపాటు దేవుడి మాటలు మర్చిపోనివ్వని రచన. మానవ జీవితానికి అన్ని లోటుపాట్లతో సహా సంపూర్ణంగా అద్దంపట్టిన రచన.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని నచ్చిన అంశాలు : 

Don’t ask me how I came to be God, because I myself have no idea. Or rather I do know, just as I know everything, but it would take eons to put into words, and quite frankly, I don’t think it’s worth it. My rank (let’s call it that) alone guarantees a certain degree of credibility.

When you are a god, you see what’s taking place both inside and out, that’s your fundamental prerogative.

Let me repeat, and certainly not to boast (that would be absurd for a god): the cosmos is absolutely the most unbelievable work of art imaginable, and also the most tragic, most comic, most fabled.

For tens of thousands of years men worshiped river spirits, fish spirits, tree spirits, stag spirits, the spirits of hares, mountains, clouds, and rain: every type of spirit apart from that of yours truly. Some raving tramps had the gift (they thought) of communicating with this mob of spirits, and so were held in the highest esteem (like rock stars and athletes today). They would leap and spin around, waving their matted hair until they lost their senses, then, eyes rolled back in their heads and foaming at the mouth, intercede for their clients (or so they thought) hoping to obtain heaps of game, cures for diseases, assistance with various everyday problems. A pathetic spectacle. And meanwhile there I was, just waiting for them to notice I existed.

There are many other more recent liturgical customs that irritate me. If there’s a class of buildings I never liked (for example), it’s churches. I find them dark and gloomy, too tall, too truculently monumental. Depressing, macabre. Full of chilly marble, ghoulish statues, sanctimonious paintings, furnishings and symbols in bad taste. And I could never bear the smell of incense; it gives me a headache (as it were) even to think of it.

Or worse, they think of me only when things turn really awful, the way you call the fire department in an emergency. They praise me, pay me compliments, flatter me, but in fact their only concern is to cover their asses (apologies, but that is the most appropriate term), and of course to improve their material situation. They’d like to be able to acquire larger quantities of shares and real estate, they’d like to have access to more liquidity, they imagine this will make them happier. Above all, they don’t ever want to die.

I observe her every move, weigh her every sigh. You could call it a maniacal interest if it made any sense in the case of a god to speak of interest, let alone maniacal. You could call it a fixation, which suits me even less. If not an obsession. What’s certain is that nothing like this has happened to me in many billions of years; that’s what floors me. I’ve never felt less divine.

Atheists think they can do away with me by despising religious froufrou. They don’t realize that the more they go at it, the more they sink into the quicksand of their own faith in reverse, fall back on surrogates destined to leave them in the lurch (look what became of communism!).

Don’t get me wrong, I have nothing against homosexuals, but if I created men and women it was for some purpose, if you know what I mean.

However, if they think they can get at me by disparaging the church, they’ve got the wrong man (so to speak). I’ve never granted the slightest indulgence to the institution, nor to that kid they call my son (and who probably isn’t). If there’s an institution that has always caused me trouble, it’s the church.

If you want to gauge how discerning they are, just look at how well they understand one another. From scraps of information, misunderstandings and misinterpretations, they stitch up a crazy quilt of inferences, enhancing the picture with bits of their own unrelated experience, void of logic, far from the facts, often quite contradictory and even perfectly antithetical. Wrapped up in this Harlequin’s coat they spin mad plots and fairy-tale fantasies that explain little more than their own obsessions and failures.

And yet, most things (wo)men do are peculiarly in accord with the way they’d like to be seen. They spend most of their time misleading, pretending, feigning, and dissimulating. Truth is, every human being is a shrewd professional liar, a seasoned actor capable of great performances. Faking it is one of their native talents—also necessary and characteristic—just as nightingales are born to sing and kangaroos to hop. Every species has a specialty; theirs is charlatanism. In short, they were created defective, and things have only gone downhill with time. My self-appointed son, I mean the emaciated hippie who claims he came forth from third-party insemination, tried to sort them out, but he seems to have done more harm than good.

I have to admit, though, at times they’re entertaining. Not that a god needs amusement, God forbid, but these clowns are so full of themselves, they’re such hucksters, so reliably unpredictable, immoral, and nuts that anyone observing them is soon transfixed. They’re devious, like television: you end up glued to the screen even if you’re not interested, even when you know it’s just an indiscriminate ploy to grab your attention. Lucky for them they have no competition. There’s not a single form of organic matter in the entire universe that even faintly matches their sly industriousness, ubiquitous meddling, clumsy-but-cunning illogic, their skill at getting something out of every new situation.

Humans, rather than simply mate and be done with it like other animals, make a huge drama of so-called love. They suffer and sigh, they get all sentimental, become inebriated in a sea of noble aspirations, make crazy promises.

Humans throw themselves into their tiny scientific breakthroughs to distract themselves from their finite condition, the way elderly women sew cross-stitch patterns on table linen to keep the aches and the pains and the approaching end at bay.

Humans, incapable of being happy, spend their entire existence fantasizing they will be happy in the future. Five minutes later, half an hour later, that afternoon, next year, ten years hence, all the hitches and the problems will vanish, the desired state will materialize out of nothing and as if by magic everything will be easy, jolly. Unlike the other animals they are born premature, and no matter how hard they try they can never catch up; something about them always remains infantile, unfinished.* They try to make up for this by telling a million stories, twisting the facts, philosophizing, drowning in their own words. All vain efforts; unhappy they are, unhappy they remain. They even project this shortcoming of theirs on yours truly; it’s just impossible to have a mature relationship with them.

Maybe I should have inverted the life cycle, putting death at the beginning of their existence and birth at the end. And then they’d re-enter their mothers’ wombs without suffering and without regret, the way you park a car in the garage at night, to enjoy life’s one period of genuine tranquility and fusion with the universe. Eight to nine months and they’d be back to the embryonic stage, then just a rowdy spermatozoon or an ovum, and then nothing.

Other animals don’t get into trouble because they don’t speak and never have done, that’s the sole reason.* Divine language is silence; words are superfluous to express harmony and love, or even anger of the just variety. It’s enough to look one another in the face, or merely stare straight ahead; everyone will know who’s in agreement or that there’s a certain problem.

First Love / My Phantoms - Gwendoline Riley

ఆధునిక సమాజంలో మనిషి ఒక సంఘజీవిగా ప్రపంచంతో చేసే యుద్ధాలకంటే  తనతో తాను చేసే యుద్ధాలే ఎక్కువ. ఈ యుద్ధంలో  గెలుపోటముల్లో ఏది దక్కినా వాటి తాలూకూ గాయాలు మాత్రం అతడి మనసుపై శాశ్వతమైన చిహ్నాలుగా మిగిలిపోతాయి. ఇక్కడ వార్ హీరో అయినా, విక్టిమ్ అయినా, క్యాజువాలిటీ అయినా అన్నీ తానే. వ్యక్తి కేంద్రంగా రూపాంతరం చెందుతున్న సంస్కృతిలో ఆధ్యాత్మికత, తాత్వికతలు సమూలంగా అంతరించిపోతుండగా మనిషిని అన్నివిధాలా పట్టి ఉంచే కేంద్రం పూర్తిగా కనుమరుగైపోయింది. పర్యవసానంగా మనిషి తన శారీరక, మానసిక సంతులనం కోల్పోయి తనను తాను రక్షించుకునే ప్రయత్నాలు మొదలుపెట్టాడు. ఒకనాడు సత్యాన్వేషణలోనో, ఆత్మసాక్షాత్కారం దిశగానో గడిపే జీవితాలు నేడు కనీసపు నైతిక విలువలకు కట్టుబడడానికే తడబడుతూ సర్వైవల్ దిశగా ప్రయాణిస్తున్నాయి.

Image Courtesy Google

పిల్లలకు ఆదర్శంగా ఉంటూ, మార్గదర్శకత్వం చెయ్యవలసిన పెద్దలే తెగిన గాలిపటాల్లా జీవితాంతం తప్పటడుగులు వేస్తూనో, వేసిన అడుగులను సరిదిద్దుకుంటూనో గడిపేస్తూ తర్వాతి తరంపై నిర్దాక్షిణ్యంగా ఆ భారాన్ని మోపుతున్నారు. తత్ఫలితంగా తరువాతి తరం ట్రామాల బారిన పడుతోంది. అందుచేత ఇది ట్రామా కథల కాలం. సాహిత్యపు దారులు పునరుజ్జీవన కాలం నుండీ, రొమాంటిక్, విక్టోరియన్, జార్జియన్ దశల మీదుగా ప్రపంచ యుద్ధాలూ, అస్తిత్వవాదాలూ, ఐడెంటిటీ నిర్వచించుకోడాలూ అయిపోయాక, మోడరనిస్ట్, పోస్ట్ మోడరనిస్టు సాహిత్యాన్ని కూడా దాటుకుని ట్రామా కథల కాలానికి చేరుకున్నాయి. 

బ్రిటిష్ రచయిత్రి గ్వెండోలిన్ రిలే రచనలు 'ఫస్ట్ లవ్', 'మై ఫాంటమ్స్' , ఈ రెండూ ఈ కోవకి చెందిన [ ట్రామాలను ఆధారంగా చేసుకున్న] రచనలే. ఈ మధ్య సమకాలీన సాహిత్యానికి సాధ్యమైనంత దూరంగా ఉంటున్న నాకు ఇటీవల NYRB ప్రచురించిన గ్వెండోలిన్ రిలే పుస్తకాల కవర్లు ఆకర్షణీయంగా కనిపించాయి. అదేంటో ఇంతకాలమైనా కొన్నిసార్లు కవర్లు చూసి కథలు చదివే అలవాటు ఇంకా పోవడంలేదు. :) అసలు ఎవరీ రచయిత్రి అని రిలే గురించిన వివరాల కోసం చూడగా న్యూయార్క్ రివ్యూస్ తో పాటు అనేక ప్రముఖ పత్రికల్లో ఆమె రచనల పై అనేక రివ్యూలు కనిపించాయి. సమీక్షలూ, విమర్శలూ చదివి పుస్తకాలు చదివే అలవాటెటూ లేదు గనుక నేరుగా ఆవిడ రచనలే చదవడం మొదలుపెట్టాను. మందకొడి వచనాన్ని బట్టి రిలే శైలి నేను మునుపు చదివిన హెలెన్ మాక్ డోనాల్డ్, ఒట్టెస్సా మోష్ఫెగ్, శాలీ రూనీ, ఆన్ ప్రాట్చెట్ వంటి రచయిత్రుల శైలిని గుర్తుకు తెచ్చింది. 

ఫస్ట్ లవ్ : 

ఒక మనిషి బాల్యం వారు పెరిగి పెద్దయ్యాక వారి మానవ సంబంధాలపై, ముఖ్యంగా సన్నిహిత సంబంధాలపై తీవ్రమైన ప్రభావాన్ని చూపిస్తుందంటారు. తల్లిదండ్రుల విచ్ఛిన్నమైన వివాహానికి తండ్రి హింసాత్మక ప్రవృత్తి తోడై  ప్రేమ, ఆదరణ కరువైన నెవ్ బాల్యం చైల్డ్ అబ్యూజ్  బారినపడి నలిగిపోతుంది. వదిలించుకోవడం వీలుకాని చేదు బాల్యం తాలూకూ నీడలు నెవ్ వ్యక్తిగత జీవితంలో అనేక సందర్భాల్లో మళ్ళీ మళ్ళీ మేమున్నామంటూ ఉపరితలంపైకి వస్తూనే ఉంటాయి. అవి ఆమె సన్నిహిత సంబంధాలను ప్రభావితం చెయ్యడం ఈ కథలో ప్రతిచోటా కనిపిస్తుంది. కథలో నెవ్ బాల్యాన్నీ, వర్తమానాన్నీ, తల్లితో ఆమెకున్న సంక్లిష్టమైన సంబంధాన్నీ బ్యాక్ టు బ్యాక్ చెప్పుకుంటూ రావడం వల్ల, ఈ సారూప్యతలు మరింత స్పష్టంగా కనిపిస్తాయి. ఉదాహరణకు ఆమె భర్త ఎడ్విన్ లోనూ, ఆమె తండ్రిలోనూ స్వాభావికమైన పొంతనలు అనేకం చూస్తాం. భర్త ఎడ్విన్ లో తండ్రి ఛాయలు ఇలాంటి వాక్యాల్లో తేటతెల్లంగా కనిపిస్తాయి. "But I would have been devalued whatever I’d said. That’s what I felt then. That he had a picture of me that he needed to deface. This was how he’d always proceeded, after all: reaching my periphery, meanly maundering there."

నిజానికి ఇటువంటి బాల్యం పెరిగి పెద్దయ్యాకా వారు జీవిత భాగస్వాముల్ని ఎన్నుకోవడంలో కూడా కీలక పాత్ర పోషిస్తుందంటారు. నెవ్ బాల్యం పెద్దయ్యాక ఆమె రొమాంటిక్ రిలేషన్షిప్స్ ని ఏ విధంగా ప్రభావితం చేసిందో తెలియాలంటే ఈ కథ చదవాలి. 

"I find I’ve never given much thought to the future. Beyond that sense of getting away. Derelictions, you see, left and right. Yet here I am." నెవ్ గతం నుండి దూరంగా పారిపోదామని ప్రయత్నిస్తూ మళ్ళీ అదే చోటికి మళ్ళీ మళ్ళీ వెనక్కు వెడుతుంది. ఆమె ఈ క్రమాన్ని దాటుకుని తన అస్తిత్వాన్ని నిలబెట్టుకుంటుందా, లేదా ఆ ప్రవాహంలో పడి తనను తాను కోల్పోతుందా అన్నది మిగతా కథ.

‘I was asking for reassurance. I’m not your father. He’s the one who belittled you, all right? That’s what I’m saying, I don’t exist, you don’t hear what I say, what you hear is your father.’

నెవ్ అబ్యూజివ్  తండ్రి గురించి రాస్తూ : 

He was ‘Just a big kid, really,’ Christine said. Well, quite. Somehow he was. A greedy child. A tyrant child. And for fifteen years, every Saturday, my brother and I were laid on to service him. To listen to him. To be frightened by him, should he feel like it. As a child with his toys, he exercised a capricious rule, and as with any little imperator, his rage was hellish were his schemes not reverenced. One wrong word unlatched a sort of chaos. The look in his eyes then! Licensed hatred. The keenest hunger. As the plates were swept off the counter, kicked around the floor. As the sofa was upended, pictures torn from the walls. He had to triumph.

'ఫస్ట్ లవ్' పేరు చూసి ఇదేదో రొమాంటిక్ ప్రేమకథనుకుంటే పప్పులో కాలేసినట్లే. ఈ నవలలో కథానాయకురాలు 'నెవ్' తో బాటు ఆమె తల్లిదండ్రులూ, నెవ్ భర్త ఎడ్విన్, ఆమె మాజీ ప్రియుడు లాంటి మరికొన్ని పాత్రలున్నా కథ ప్రధానంగా పెళ్ళైన జంట నెవ్, ఎడ్విన్ ల చుట్టూనే తిరుగుతుంది. కథంతా నెవ్ గళంలో వారి మధ్య జరిగే సంభాషణల ఆధారంగానే చెప్తారు. ఈ కథ విషయంలో పాత్రల మంచిచెడ్డలను విశ్లేషించేపని రచయిత్రి తన భుజస్కంధాల మీదకెత్తుకోకపోవడం నాకు బాగా నచ్చింది. కథకు ఒక నిర్ధిష్టమైన కేంద్ర బిందువు గానీ, సన్నివేశాలకు స్పష్టమైన మొదలూ-తుదా గానీ లేకుండా లివింగ్ రూమ్ బుక్ షెల్ఫ్ దగ్గరో, బెడ్ రూమ్ కిటికీ ప్రక్కనో మొదలయ్యే సన్నివేశాలు రేమండ్ కార్వర్ కథ చెప్పే విధానాన్ని పలుమార్లు గుర్తుకు తెచ్చాయి.

పుస్తకం నుండి కొన్ని వాక్యాలు : 

Edwyn likes to say that ‘When people are done with each other, they’re done with each other.’ ‘People are a lot less interested in each other than you seem to think,’ he says.

It wasn’t that I imagined myself the only one being ‘reached out’ to, incidentally. There was a vacancy, that’s what I had to assume, and I knew him: he’d want to feel he was being fair.

People we’ve loved, or tried to: how to characterize the forms they assume? Michael sounded like a teenage girl, here, I thought—the queenish self-regard, the untroubled belief in his ability to coax, to blandish. That said, he didn’t seem insincere, so I tried to be honest, too.

I couldn’t blame him, and that’s what I’d lived with. Shame. Consequences. I believed—I believe, strongly—in both of those things. To what end, I wondered, did he think I’d want to buy in to his fiction? To a rewrite from Mr Reaching Out, Mr Reconnect? Some people will assume that we’re all up for a flattering fantasy. I didn’t like him, when I thought of that. 

I’d always had to affect such cool around his girlfriends, fiancées, when he’d brought them up, artlessly, full of carefree, saccharine sympathy for a hurt which I never expressed. He felt no such compunction, clearly. I have thought, sometimes, that there should be more to getting along with people than negotiating with this jumpy primordial goo. But no—there often isn’t. I back-pedalled a little.

Considering one’s life requires a horribly delicate determination, doesn’t it? To get to the truth, to the heart of the trouble. You wake and your dreams disband, in a mid-brain void. At the sink, in the street, other shadows crowd in: dim thugs (they are everywhere) who’d like you never to work anything out.

You read constantly, don’t you? Has none of this ever made you consider, or allow, or admit, that people can represent something other than an opponent to you? That people can operate from motives other than wanting to harm you or laugh at you or belittle you?’

I like the affection between us, but don’t kid me that it’s about love. It’s about need for love. If you love someone, you don’t want to frighten them or make them more worried than they have to be.’

-----------------------------------------------------------------------------------------------

My Phantoms :

'మై ఫాంటమ్స్' కథ కూడా చైల్డ్హుడ్ అబ్యూజ్ తో బాటు తల్లిదండ్రులతో పిల్లలకుండే సంక్లిష్టమైన సంబంధాల ఆధారంగా రాసిన కథ. పిల్లలు పెరిగి పెద్దయినా వాళ్ళను వదలక వెన్నంటే ఉండే బాల్యపు చీకటి నీడల్ని చర్చిస్తుందీ కథ. ఎమోషనల్ ఇంటిమసీకి పిల్లలకు సైతం అవకాశం ఇవ్వని వ్యక్తిత్వంతో బాటు రెండు విచ్ఛిన్న వివాహాలు హెలెన్ (హెన్) ను సంక్లిష్టమైన వ్యక్తిగా నిలబెడతాయి. చివరి దశలో క్యాన్సర్ బారినపడిన పడ్డ తల్లి హెలెన్ తో వివిధ దశల్లో తన సంబంధాన్ని గుర్తుచేసుకుంటూ ఆమె కూతురు బ్రిడ్జెట్ చెప్పే అనుభవాల సమాహారమే ఈ పుస్తకం. ‘My mother’s had two terrible husbands, yes. She’s on the lookout for a third.’ అనే బ్రిడ్జెట్ మాటలు ఆమె తల్లిని గురించి పలు విషయాలు చెప్పకనే చెబుతాయి.

"My mother loved rules. She loved rules and codes and fixed expectations. I want to say – as a dog loves an airborne stick. Here was unleashed purpose. Freedom, of a sort. Here too was the comfort of the crowd, and of joining in. Of not feeling alone and in the wrong." 

"In conversation – or attempted conversation – her sights seemed set on a similar prize. She enjoyed answering questions when she felt that she had the right answer, an approved answer. I understood that when I was very small, and could provide the prompts accordingly. Then talking to her was like a game, or a rhyme we were saying together."

అంటూ తల్లి హెలెన్ వ్యక్తిత్వాన్ని గురించి చెబుతుంది బ్రిడ్జెట్. ఈ కథ చదువుతున్నంతసేపూ పిల్లలకు జన్మనివ్వడం మాత్రమే వారిని తల్లిదండ్రులను చెయ్యదనే సత్యం పదే పదే గుర్తుకొస్తూనే ఉంటుంది. ఈ కథలో వివాహ వైఫల్యాలూ, వ్యక్తిగతంగా కూడా ఎటువంటి క్రమశిక్షణా, సెల్ఫ్ కంట్రోల్  లేని గాలివాటు జీవితాలూ భవిష్యత్తులో పిల్లలపై ఎటువంటి ప్రభావాన్ని చూపిస్తాయో పలు సంభాషణల ద్వారా చూపించే ప్రయత్నం చేస్తారు రచయిత్రి. ఆధునిక జీవనంలో మారుతున్న ప్రాధాన్యతలతో కుటుంబ వ్యవస్థ మెల్లిగా కనుమరుగైపోతుండగా నేడు పలు మానసిక, శారీరక సమస్యలకు మూలాలు అస్తవ్యస్తమైన కుటుంబ వ్యవస్థ నుండి వ్రేళ్ళూనుకుని ఉన్నాయన్న వాస్తవాన్ని మరోసారి రుజువు చేస్తుందీ కథ.

"సమకాలీన సాహిత్యం మనకెందుకూ హాయిగా క్లాసిక్స్ చదువుకోకా" అనుకున్న ప్రతీసారీ ఏదో ఒక కొత్త పుస్తకమో, కొత్త రచయిత్రో తారసపడతారు. మళ్ళీ ఒకసారి ప్రయత్నించి చూద్దామనే ఆశ చివురిస్తుంది. అందులోనూ న్యూయార్క్ రివ్యూ బుక్స్ వాళ్ళు ఆకాశానికి ఎత్తుతున్నారంటే, ఇందులో ఖచ్చితంగా ఏదో విషయం ఉండే ఉంటుంది అని మరో గుడ్డి నమ్మకం. ఈ రెండు పుస్తకాల్లో క్రాఫ్ట్ గురించి మాట్లాడుకోడానికి పెద్దగా నాకేమీ కనపడలేదు. నిత్యం జరిగే సంభాషణల్లో కథను చాలా సాధారణంగా చెప్పుకొచ్చారు రచయిత్రి. ఏదేమైనా వాస్తవానికి అద్దంపట్టడమే సాహిత్యం యొక్క లక్ష్యం అనుకుంటే రచయిత్రి లక్ష్యం నెరవేరినట్టేననిపించింది.

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని వాక్యాలు : 

My mother left my father before I was two. My mother had no friends when I was small. There were no phone calls or evenings out; no visitors to the house except my grandmother, who came every couple of weeks to tidy up and clean.

I also thought my mother might enjoy the ‘joining in’ aspect of reading them; I knew she’d seen newspaper articles – Guardian articles – about the phenomenon; about ‘Ferrante fever’. When I was reading them, she’d asked me, ‘Have you got “Ferrante fever”?’ ‘And how!’ I’d replied. She would like, I thought, to be part of a phenomenon.

It just quickly became obvious that she wasn’t going to engage with anything that was actually being said. She had a stance, she was sticking to that, and that precluded reacting to what was actually happening. Or experiencing what was actually happening … There was an absolute refusal to do that. It was disorienting. I see what you mean about that. When she appeared to react, these weren’t reactions at all, were they? But her performing what she thinks she is. Or what she has decided she is. So the performance was desperately committed but gratingly false.’