Thursday, March 14, 2019

Zucked : Waking Up to the Facebook Catastrophe - Roger McNamee

రెండేళ్ళ క్రితం అనుకుంటా జార్జ్ ఆర్వెల్ రాసిన 1984 చదివాను..అందులో Oceania అనే కల్పిత దేశాన్ని పాలించే పార్టీ అధినేత 'బిగ్ బ్రదర్' (మనకు కనిపించడు) 'Thought policing' ద్వారా జనాల ఆలోచనలపై సైతం నిఘా పెడతాడు..అలాగే తమ పార్టీ భావాలకు అనుకూలంగా ఆలోచనతో నిమిత్తం లేని,భావాలను స్వేచ్ఛగా ప్రకటించడానికి సాధ్యం కాని 'Newspeak' అనే కొత్త భాషను ప్రవేశపెడతాడు..వ్యవస్థను అభివృద్ధి దిశగా ప్రభావితం చెయ్యవలసిన శక్తిమంతమైన మీడియా ప్రభుత్వం చేతిలో ఆయుధంగా మారితే సామాన్య ప్రజానీకానికి కలిగే నష్టాలేమిటో ఈ రచనలో అద్భుతంగా చూపించారు ఆర్వెల్..ఈ నవలలో మనిషి స్వేచ్ఛను మొదలంటా హరించివేసిన ఆర్వెల్ సృష్టించిన అథారిటేరియన్ సమాజాన్ని ఫిక్షన్ అని భ్రమపడి ఏమంత సమయం  కాలేదు..మన ఇళ్ళల్లో చాలా మంది 'బిగ్ బ్రదర్లు' మనకు కనిపించకుండా రహస్యంగా మన కార్యకలాపాలను గమనిస్తున్నారు..వాళ్ళకి మనకి కోపం ఎప్పుడొస్తుందో తెలుసు..మనం ఎప్పుడు ఏడుస్తామో తెలుసు,ఎప్పుడు నవ్వుతామో తెలుసు...మన గురించి మనక్కూడా తెలీని అనేక విషయాలు ఈ బిగ్ బ్రదర్లకి తెలుసు..Roger McNamee రాసిన 'Zucked' చదవడం పూర్తి చేశాక,మనం అందరం ప్రస్తుతం 1949 సంవత్సరంలో జార్జ్ ఆర్వెల్ హెచ్చరించిన 1984 డిస్టోపియన్ సొసైటీలోనే బ్రతుకుతున్నామని తెలియడం నా వరకూ ఒక పెద్ద షాక్.
Image Courtesy Google
'ఫిల్టర్ బబుల్స్' లో మనిషి మేథను ఖైదు చేసి,అల్గోరిథమ్స్ ను తమ సంస్థ ఆర్ధికాభివృద్ధికి అనువుగా మార్చుకుంటూ,ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ ద్వారా మనిషి మెదడుని క్రమంగా తమ నియంత్రణలోకి తీసుకుంటూ,  ప్రపంచంలో శక్తిమంతమైన సోషల్ నెట్వర్కింగ్ సంస్థగా ఎదిగిన ఫేస్బుక్ వలన సమాజానికి జరుగుతున్న  నష్టాలనూ,భవిష్యత్తు తరాలకు పొంచి ఉన్న పెను ప్రమాదాలనూ రోజర్ ఈ పుస్తకంలో విస్తృతంగా చర్చించారు..మార్క్ జుకెర్బెర్గ్ కు ఒకప్పుడు ముఖ్య సలహాదారుగా వ్యవహరించడంతో పాటు,ఫేస్బుక్ CEO షెరిల్ సాండ్బర్గ్ నియామకం వరకూ,రోజర్ మెక్నమీ ఫేస్బుక్ ప్రస్థానంలో కీలకపాత్ర పోషించారు..ఈవిధంగా ఆయన మొదట్నుంచీ సిలికాన్ వాలీ అంతర్భాగంగా ఉంటూ వచ్చారు..అందువల్ల ఈ పుస్తకంలో రోజర్ చర్చించిన అంశాలన్నీ ఫేస్బుక్ పనితీరుకి ఒక ప్రత్యక్ష సాక్షి చేసిన పరిశీలనలుగా పరిగణించాలి.

ఇందులో టెక్నాలజీ రంగంతో ప్రత్యక్ష సంబంధం లేని సామాన్యులకు సైతం విభ్రాంతిని కలిగించే అంశాలు చాలానే ఉన్నాయి..ఉదాహరణకు 2016 ఎన్నికల్లో అమెరికా ప్రెసిడెంట్ గా డోనాల్డ్ ట్రంప్ ఎన్నిక..రష్యన్లు ఫేస్బుక్ లొసుగుల్ని సమర్ధవంతంగా స్వప్రయోజనార్ధం వాడుకుని 2016 అమెరికా ఎన్నికల్లో పరోక్షంగా పావులు కదిపారు..దీనితో పాటు వినియోగదారుల అనుమతి లేకుండా కేంబ్రిడ్జి అనలిటికా అనే సంస్థ 87 మిలియన్ల ఫేస్బుక్ ప్రొఫైళ్లను హ్యాక్ చేసింది,ఇది Brexit మీద ఎటువంటి ప్రభావం చూపిందో అందరికీ తెలిసిందే..ఇవే కాకుండా ఫేస్బుక్ పోస్టుల ద్వారా మియన్మార్ లో ద్వేషాన్ని రగిలించిన రోహింగ్యా సంక్షోభం మరో వైపు..ఇలా అడుగడుగునా 'గోప్యత' విషయంలో ఫేస్బుక్ తమ అసమర్ధతను చాటుకుంటూనే ఉంది..ప్రజాస్వామ్యానికి శరాఘాతంలా ఇన్ని ఉదంతాలు జరిగినా ఫేస్బుక్ వ్యవహారంలో పెనుమార్పులేవీ చోటు చేసుకోలేదంటారు రోజర్..'యూజర్ డేటా ప్రైవసీ' విషయంలో ఫేస్బుక్ ఇప్పటికీ అదే నిర్లక్ష్యధోరణి చూపిస్తోంది..థర్డ్ పార్టీ అప్లికేషన్స్ కు తలుపులు తెరవడం ద్వారా మనిషి ఆన్లైన్ ఆక్టివిటీస్ పై నిరంతరం నిఘా పెడుతోంది..ఈ నిఘా ఫేస్బుక్ కి మాత్రమే పరిమితమైందనుకుంటే పొరపాటే,గూగుల్,అమెజాన్ లాంటి టెక్నాలజీ జెయింట్స్ కూడా ఇదే కోవలో పని చేస్తున్నాయి..ఉదాహరణకు అమెజాన్ అలెక్సాను మన దైనందిన కార్యకలాపాలపై కన్ను వేసి ఉంచే గూఢచారిగా అభివర్ణిస్తారు రోజర్..మనిషి మనస్తత్వాన్ని అల్గోరిథమ్స్ తో అంచనా వేస్తూ,దాన్ని ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటలిజెన్స్ కు మేతగా వేస్తూ,మనుషుల బలహీనతలను సొమ్ముచేసుకుంటున్న టెక్నాలజీ రంగం రానున్న కాలంలో మేథను పూర్తిగా నాశనం చేసి మనుషుల్ని పనికిరాని వాళ్ళుగా తయారు చేస్తుందని ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తారు రోజర్..నేటి తరానికి సోషల్ నెట్వర్కింగ్ ఒక వ్యసనంగా మారిన తరుణంలో దాని వల్ల లాభనష్టాలను బేరీజు వేసుకునేలా చేస్తుంది ఈ పుస్తకం.

కేవలం టెక్నాలజీ వల్ల కలిగే నష్టాల్ని ఏకరువు పెట్టడం కాకుండా ఈ పుస్తకంలో కంప్యూటర్స్ ఆవిర్భావం,టెక్నాలజీ,సోషల్ నెట్వర్కింగ్,ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటలిజెన్స్ మొదలు నేటి సెల్ ఫోన్స్ వరకూ సిలికాన్ వాలీ పురోగతికి సంబంధించిన ప్రతి చిన్న వివరాన్నీ పొందుపరిచారు..టెక్నాలజీ రంగంలో ఫేస్బుక్ తొలి అడుగులు వేస్తున్న సమయం నుండీ మొదలుపెట్టి మార్క్ జుకెర్బెర్గ్ వ్యూహాన్ని వివరంగా రాశారు..జుకెర్బెర్గ్ ఫేస్బుక్ మొదలుపెట్టినప్పుడు ప్రజలందర్నీ ఒకే చోటికి చేర్చాలనే మంచి ఆదర్శంతో మొదలుపెట్టినా,టెక్నాలజీ రంగంలో ఎదురులేని జైంట్ గా ఎదిగే క్రమంలో ఫేస్బుక్ నైతిక విలువలకు తిలోదకాలిచ్చింది..ముఖ్యంగా వినియోగదారుల వ్యక్తిగత సమాచారాన్ని అమ్ముకుని తన విజయానికి సోపానాలు వేసుకుంది..ప్రస్తుతం ఫేస్బుక్ కు అనుబంధంగా ఉన్న ఇంస్టాగ్రామ్,వాట్సాప్,Oculus లాంటి వాటి కొనుగోలు ద్వారా స్టార్ట్ అప్స్ కు అవకాశాలు ఇవ్వకుండా,మర్రి చెట్టులా మారి టెక్నాలజీ రంగాన్ని శాసించే స్థాయికి ఎదిగింది..కేవలం 33 ఏళ్ళ వయసులో అసంభవాన్ని సంభవం చేసిన మార్క్ బిజినెస్ స్ట్రాటజీని ఒక వ్యాపారాత్మక కోణం నుంచి చూస్తే మెచ్చుకోవచ్చు..కానీ మైక్రోసాఫ్ట్,ఆపిల్ లాంటి సంస్థల్లా ఫేస్బుక్ వ్యాపారంలో మానవీయ విలువలకు తావులేదు..“move fast and break things” సిద్ధాంతాన్ని పాటించే ఫేస్బుక్ తన దృష్టంతా విజయంవైపే పెడుతుంది తప్ప 'ప్రజాప్రయోజనం' గురించి ఇసుమంతైనా ఆలోచించదు..స్టీవ్ జాబ్స్ టెక్నాలజీని 'Bicycle for the mind' లా ఉండాలని అంటారు..టెక్నాలజీ మేథకు పదునుపెట్టి,అభివృద్ధి దిశగా నడిపించేదై ఉండాలి గానీ,నేటి సోషల్ మీడియాలా ప్రజల్ని అసమర్థుల్లా,వ్యసనపరులుగా మార్చేదిగా ఉండకూడదంటారు స్టీవ్.

ఈ పుస్తకంలో రోజర్ కేవలం సమస్యని చూపించి వదిలెయ్యకుండా దీనికి కొన్ని పరిష్కారాలు కూడా సూచించారు ..'human driven technology' ని ఈ సమస్యకు ప్రధాన పరిష్కారంగా చూపిస్తూ,ఫేస్బుక్ కి  చెక్ పెట్టాలంటే అది వినియోగదారునితోనే మొదలవ్వాలంటారు..వినియోగదారుడికి తన డేటా మీద సర్వ హక్కులూ ఉండేలా కట్టుదిట్టమైన చట్టాలు తీసుకురావాలని ప్రతిపాదిస్తారు..

There should be a version of social media that is human-driven. Facebook and Google seem to have discarded the bicycle for the mind metaphor. They advocate AI as a replacement for human activity, as described in a recent television ad for Google Home: “Make Google do it.

ఇప్పటికీ రోజర్ ఫేస్బుక్ వాడతారట,కానీ తన కంట్రోల్ ఫేస్బుక్ చేతికి ఇవ్వలేదంటారు..కుల మత రాజకీయ విషయాలపై వాదనలు,చర్చలు చెయ్యడం,అటువంటి పోస్ట్స్ రాసే 'Bad actors' ను ప్రోత్సహించడం,తమ ఐడియాలజీని సమర్ధించుకునే దిశగా 'hate speech', 'free speech' వంటివి కూడదంటారు..దానితో పాటు స్క్రీన్ టైమ్ తగ్గించుకోవడం,మొబైల్ నోటిఫికెషన్స్ ను అస్తమానం చెక్ చేసుకోకపోవడం లాంటివి మంచి ఫలితాలనిస్తాయంటూ,పిల్లలపై సోషల్ మీడియా ప్రభావం మరింత ప్రమాదకరంగా ఉందని హెచ్చరించారు..సోషల్ మీడియా కు బయట మానవసంబంధాలు కలిగి ఉండడం చాలా అవసరమంటారు..

There is a sufficiency in the world for man's need but not for man's greed. అంటారు మహాత్ముడు..
అటు వ్యాపారవేత్తలకే కాదు,ఇటు వినియోగదారులకి కూడా ఈ సూత్రం ఇంతవరకూ వంటబట్టినట్లు లేదు..హార్వార్డ్ యూనివర్సిటీ నుండీ మొదలుపెట్టి ఈరోజు వరకూ తన నిర్లక్ష్య ప్రవర్తనకు నిత్యం క్షమాపణలు చెప్పడం అలవాటైన మేధావి జుకెర్బెర్గ్ ఆసక్తికరమైన ప్రస్థానం ప్రక్కన పెడితే ఈ మొత్తం సమస్యకు అతణ్ణి మాత్రమే బాధ్యుణ్ణి చెయ్యడం సమంజసమేనా అని ఒక్క క్షణం నన్ను నేను ప్రశ్నించుకున్నాను..మరి బాధ్యత ఎవరిది ?? బహుశా సెల్ ఫోన్ కనిపెట్టినవాడు కూడా ఒక మంచి ఉద్దేశ్యంతోనే కనిపెట్టాడు..కానీ ఇక్కడ గంటలు గంటలు ఫోన్ సెన్స్ లేకుండా ఉపయోగిస్తూ,దానికి ఒక బానిసగా మారిన వినియోగదారుడి తప్పా ? లేక జీవంలేని సెల్ ఫోన్ తప్పా ? గ్లోబ్ మొత్తంలో వివిధ సంస్కృతులకు సంబంధించిన మనుషులందరూ కలిసి ఒక చోటికి చేరే అవకాశం వస్తే దాన్ని పండగలా మార్చుకోవడం చేతకాని మానవజాతి మనది..కుల,మత,భాష,జాతి వైషమ్యాలతో ఒకర్నొకరు నిరంతరం ద్వేషించుకుంటూ,ఏ పనీలేక కాలక్షేపానికి ఇంట్లో కూర్చుని సోషల్ మీడియాలో యుద్దాలు చేస్తున్న ఉత్తరకుమారులం మనం..ఫ్రీ స్పీచ్,లిబరల్ సొసైటీ ముసుగులో జనాల్ని రెచ్చగొట్టే రాతలు రాస్తూ విద్వేషాలను రెచ్చగొడుతున్న తీవ్రవాదులం మనం..కానీ మన తప్పులకు బాధ్యత తీసుకోవడం మానవ నైజం అస్సలు కాదు కాబట్టి మార్క్ జుకెర్బెర్గ్ నో ,పీటర్ థీల్ నో, ఎలోన్ మస్క్ నో, మరో అంబానీనో వేలెత్తి చూపిద్దాం..మన బలహీన మనస్తత్వాలపై మనకే అదుపాజ్ఞలు లేని మనం,వాటిని పెట్టుబడిగా పెట్టి సమర్ధవంతంగా సొమ్ము చేసుకుంటున్న వ్యాపారవేత్తలను బాధ్యుల్ని చేద్దాం..ఇది చదివాకా నేను ఫేస్బుక్ ను బహుశా మునుపటిలా వాడలేను..ఎందుకంటే నా ఎమోషన్స్ ని కాష్ చేసుకునే వారంటే నాకు అసహ్యం.. :) ఇంత మంచి పుస్తకాన్ని రికమెండ్  చేసిన నాగరాజు పప్పు గారికి కృతజ్ఞతలు.

పుస్తకం నుండి కొన్ని,
He asserted that Facebook was technically a platform, not a media company, which meant it was not responsible for the actions of third parties.

It never occurred to me that success would lead to anything but happiness.

Unfortunately, the pioneers of the internet made omissions that would later haunt us all. The one that mattered most was the choice not to require real identity. They never imagined that anonymity would lead to problems as the web grew.

You can imagine how attractive a philosophy that absolves practitioners of responsibility for the impact of their actions on others would be to entrepreneurs and investors in Silicon Valley. They embraced it. You could be a hacker, a rebel against authority, and people would reward you for it. Unstated was the leverage the philosophy conferred on those who started with advantages. The well-born and lucky could attribute their success to hard work and talent, while blaming the less advantaged for not working hard enough or being untalented. Many libertarian entrepreneurs brag about the “meritocracy” inside their companies.

Peter Thiel, Elon Musk, Reid Hoffman, Max Levchin, Jeremy Stoppleman, and their colleagues were collectively known as the PayPal Mafia, and their impact transformed Silicon Valley.Not only did they launch Tesla, Space-X, LinkedIn, and Yelp, they provided early funding to Facebook and many other successful players.

Too many in Silicon Valley missed the lesson that treating others as equals is what good people do.

Zuck and his executive team did not anticipate that people would use Facebook differently than Zuck had envisioned, that putting more than two billion people on the same network would lead to tribalism, that Facebook Groups would amplify that tribalism, that bad actors would take advantage to harm innocent people. They failed to imagine unintended consequences from an advertising business based on behavior modification. They ignored critics. They missed the opportunity to take responsibility when the reputational cost would have been low.

Like most successful entrepreneurs and executives, Zuck is brilliant (and ruthless) about upgrading his closest advisors as he goes along. In the earliest days of Facebook, Sean Parker played an essential role as president,but his skills stopped matching the company’s needs, so Zuck moved on from him. He also dropped the chief operating officer who followed Parker and replaced him with Sheryl. The process is Darwinian in every sense. It is natural and necessary.

What I did not grasp was that Zuck’s ambition had no limit. I did not appreciate that his focus on code as the solution to every problem would blind him to the human cost of Facebook’s outsized success. And I never imagined that Zuck would craft a culture in which criticism and disagreement apparently had no place.

Algorithms would not act in a socially responsible way on their own. Users would think they were seeing a balance of content when in fact they were trapped in what Eli called a “filter bubble” created and enforced by algorithms. He hypothesized that giving algorithms gatekeeping power without also requiring civic responsibility would lead to unexpected, negative consequences. Other publishers were jumping on board the personalization bandwagon. There might be no way for users to escape from filter bubbles. Eli’s conclusion? If platforms are going to be gatekeepers, they need to program a sense of civic responsibility into their algorithms. They need to be transparent about the rules that determine what gets through the filter. And they need to give users control of their bubble.

Google realized that its data set of purchase intent would have greater value if it could be tied to customer identity. I call this McNamee’s 7th Law: data sets become geometrically more valuable when you combine them.

It's not because anyone is evil or has bad intentions. It’s because the game is getting attention at all costs. —TRISTAN HARRIS

Adults get locked into filter bubbles, which Wikipedia defines as “a state of intellectual isolation that can result from personalized searches when a website algorithm selectively guesses what information a user would like to see based on information about the user, such as location, past click-behavior and search history.” Filter bubbles promote engagement, which makes them central to the business models of Facebook and Google.

It turns out that connecting 2.2 billion people on a single network does not naturally produce happiness for all. It puts pressure on users, first to present a desirable image, then to command attention in the form of Likes or shares from others. In such an environment, the loudest voices dominate,which can be intimidating. As a result, we follow the human instinct to organize ourselves into clusters or tribes. This starts with people who share our beliefs, most often family, friends, and Facebook Groups to which we belong. Facebook’s News Feed enables every user to surround him- or herself with like-minded people. While Facebook notionally allows us to extend our friend network to include a highly diverse community, in practice, many users stop following people with whom they disagree. When someone provokes us, it feels
good to cut them off, so lots of people do that. The result is that friends lists become more homogeneous over time, an effect that Facebook amplifies with its approach to curating News Feed. When content is coming from like-minded family, friends, or Groups, we tend to relax our vigilance, which is one of the reasons why disinformation spreads so effectively on Facebook.

Facebook’s terms of service have one goal and one goal only: to protect the company from legal liability. By using the platform, we give Facebook permission to do just about anything it wants.

At a time when technology could do practically anything, entrepreneurs chose to exploit weaknesses in human psychology. We’re just beginning to understand the implications of that.

ఒకే రకమైన నమ్మకాలను కలిగి ఉన్న గ్రూపుల్లో (ఫిల్టర్ బబుల్స్) ఉండడం 'intellectual isolation' కు దారితీస్తుందంటారు.
What differentiates filter bubbles from normal group activity is intellectual isolation. Filter bubbles exist wherever people are surrounded by people who share the same beliefs and where there is a way to keep out ideas that are inconsistent with those beliefs. They prey on trust and amplify it.

Thanks to Facebook’s extraordinary success, Zuck’s brand combines elements of rock star and cult leader.

ఫేస్బుక్ నిర్ణయాల విషయంలో జుక్,షెరిల్ ల తిరుగులేని ఆధిపత్య ధోరణిని వర్ణిస్తూ,
If you wanted to draw a Facebook organizational chart to scale, it would look like a large loaf of bread with a giant antenna pointing straight up. Zuck and Sheryl are at the top of the antenna, supported by Schrage until he departed, the company’s chief financial officer David Wehner, product boss Chris Cox, and a handful of others. Everyone else is down in the loaf of bread. It is the most centralized decision-making structure I have ever encountered in a large company, and it is possible only because the business itself is not complicated.

Instead, Facebook defied its critics without even acknowledging their existence. The company’s message to the world—“nothing to see here, move along”

Everybody gets so much information all day long that they lose their common sense. —GERTRUDE STEIN.

Monday, March 4, 2019

Here - Wisława Szymborska

"బడుగు జీవితాలకు అద్దం పట్టలేని సాహిత్యానికి ప్రయోజనం శూన్యమని వాస్తవికవాదులంటే, సాహిత్యమంటే కష్టజీవుల స్వేదమే కాదోయ్,గులాబీ పరిమళాలు కూడానోయ్ అని  కాల్పనికవాదులంటారు..సాహిత్యంలో హేతువాదులకీ,భావుకులకీ ఎప్పుడూ చుక్కెదురే..అసలు సాహితీ ప్రపంచంలోజరిగిన/జరుగుతున్న యుద్ధాలన్నిటికీ ఇదే ప్రధాన కారణమని చరిత్ర చెబుతోంది :)
Image Courtesy Google

సాహిత్యమంటే ఏమిటనే తార్కికవాదాన్ని తర్కానికొదిలేస్తే,కొందరు కవులు తమ చుట్టూ,తమ ఉనికిని నిరంతరం ప్రభావితం చేసే రాజకీయ,సామజికాంశాలను కవితా వస్తువుగా చేసుకుంటే,వాటికి సుదూరమైన రచనలు చేసి లోకాన్ని మెప్పించినవాళ్ళూ ఉన్నారు..కవిత్వానికి మూల వస్తువు ఏమిటన్నది,కవి అనుభూతి చెందే విషయాలను బట్టి ఉంటుంది,ఆ అనుభూతి వ్యక్తిగతమైనది కావచ్చు లేదా సామాజికపరమైనదీ కావచ్చు..నిజానికి బాహ్య ప్రపంచపు ప్రభావాలకు లోనుకాకపోవడమే మనిషికి అసలు సిసలైన వ్యక్తిగత విజయమని అన్ని ఫిలాసఫీలూ ఏక కంఠంతో తీర్మానిస్తాయి..ఇదే నిజమైతే నోబెల్ గ్రహీత అయిన పోలిష్ రచయిత్రి, Wisława Szymborska కవిత్వాన్ని ఒక కవయిత్రిగా ఆమె సాధించిన విజయంగా చూడవచ్చేమో !! ఎందుకంటే ఆమె కవిత్వం పూర్తి వ్యక్తిగతమైనదీ,అంతః ప్రపంచపు అనుభూతులతో నిండి ఉన్నదీను..

ఒకప్పుడు కవిత్వం అంటే అదేదో దేవభాష అనుకునే నాలాంటి వాళ్ళకి కవిత్వాన్ని అనుభూతి చెంది,ఆనందించేలా చేసిన వారిలో గుల్జార్ ప్రప్రథములు..ఆ తరువాత జావేద్ అఖ్తర్,సాహిర్ లుధియాన్వీ లాంటివారు ఆ అనుభూతిని మరింత చేరువ చేస్తే ఠాగోర్,రూమీ,హఫీజ్ లాంటివారు తమ కవితాపథాల్లో తడబడకుండా నా చేయి పట్టుకు నడిపించారు..కొన్నేళ్ళ క్రిందట రూపీ కౌర్ లాంటి వారిని చదివి,కవిత్వమంటే ఇదేననుకున్న నా భ్రమల్ని దూరం చేస్తూ,తుఫానులా చుట్టుముట్టిన పెస్సోవా కవిత,అంతవరకూ అందని చందమామను తెచ్చి నా అరచేతిలో పెట్టింది..తొలిసారి పాశ్చాత్య కవిత్వం చేరువదనాన్ని చవిచూపించింది..మళ్ళీ ఇప్పుడు Wisława Szymborska ను చదువుతున్నప్పుడు అదే చేరువతనం అనుభవించాను..అంతకుమునుపు చదివిన కవుల సంగతి చూస్తే,దురదృష్టవశాత్తూ నెరుడా ప్రేమను ఆస్వాదించలేక,తిరస్కరించిన నా హేతువాదపు తత్వం,మేరీ అలీవర్ కవితలోని ఆకుపచ్చని జీవధారకు మాత్రం ఆత్మీయంగా తలవంచింది..పెస్సోవా తన కవిత్వం మాటున దాక్కుని దోబూచులాడే పసివాణ్ణి తలపిస్తే,మేరీ ఆలీవర్ తన కవితల్లోని సమస్త జీవజాలంలో,ఆకుపచ్చని ప్రకృతిలో తనను వెతుక్కోమంటారు.

పాశ్చాత్య కవితతో అంతగా సాన్నిహిత్యంలేని నా లాంటి పామరుల్ని కూడా తొలి పరిచయంలో దగ్గర చేసుకున్న వీరికీ మిగతా కవులకీ ఉన్న తేడా ఏంటా అని ఆలోచించగా,వీళ్ళెవరూ నిర్వచనాల దరిదాపుల్లోకి కూడా పోరనీ,సౌకర్యవంతమైన సంప్రదాయ చట్రాల్లో ఇమిడే వర్గం కాదని అర్ధం అయ్యింది..వీరి వచనానికి దేశపు సరిహద్దులు అడ్డం రావు..వీరి కవిత్వానికి కుల,మత,వర్గ,జాతి,లింగ వైరుధ్యపు జాడ్యాల జాడలతో కూడిన సిరా మరకలంటవు..'ఈ విశ్వంలో నాదొక  పరమాణువంత ఉనికి' అని తప్ప వీరి కవిత్వానికి మరో స్పృహ ఉండదు..ఈ కారణాల వల్ల సింబోర్స్కా ను చదువుతున్నప్పుడు అది పాశ్చాత్య కవిత్వమనే భావన పాఠకులకు కలగదు.

సింబోర్స్కా కవితా నేపథ్యం సార్వత్రికమూ,సార్వజనీనమైనదీనూ..మనిషిలో సమస్త విశ్వమంతా నిబిడీకృతమై ఉంటుందంటే ఏమో అనుకున్నాను..కానీ ఈ కవిత్వం చదువుతుంటే బాహ్య ప్రపంచంలోకి తెరుచుకునే ద్వారాలన్నిటికీ మూలాలు మన అంతరంగిక స్మృతిపథాల గుండానే పయనిస్తాయి అనిపిస్తుంది.."To be yourself in a world that is constantly trying to make you something else is the greatest accomplishment." అని ఎమెర్సన్ మహాశయుడన్న జీవిత పరమార్ధాన్ని నిరూపించడానికి ఈ కవిత్వం శాయశక్తులా ప్రయత్నిస్తుంది..సింబోర్స్కా తన ఆంతరంగిక కవితా ప్రపంచం చుట్టూ బాహ్య ప్రపంచపు ప్రభావాలకు దూరంగా అభేద్యమైన కోటగోడను నిర్మించుకున్నారనిపిస్తుంది,

ఆమె కవిత్వం,మన ఇష్ట సఖితో మాత్రమే చెప్పుకునే రహస్యం..
జ్ఞాపకాల తీరాల్ని సున్నితంగా తాకి వచ్చే కెరటం..
అద్భుతాలు చూడాలంటే మన ఆంతరంగిక ప్రపంచాన్నితరచిచూసుకోమని చేతికందించిన అద్దం..
నిర్వచనాల్నొద్దు పొమ్మన్న స్వచ్ఛమైన అస్తిత్వం..

'Here' కవిత ఈ భూమి మీద పరమాణువంత మన ఉనికికి సెలెబ్రేషన్ లాంటిది..
'భూమి మీద జీవితం మంచి చవక బేరం,కొసరుగా,ఈ భూగ్రహమనే రంగులరాట్నంలో పైసా ఖర్చు లేకుండానక్షత్ర మండలపు మంచుతుఫానులో షికారు కెళ్ళొచ్చు'
అంటూ ఈ కవితలో పాఠకులకు టెలీస్కోప్ చేతికిచ్చి కుతూహలంగా నక్షత్రాలను వెతికే పసివాళ్ళను చేస్తారు..సింబోర్స్కా కవిత్వం వర్తమానాన్ని కేంద్రంగా చేసుకుని భూత భవిష్యద్ వర్తమానాల నడుమ ఊగిసలాడుతుంది,కానీ ఏ పరిస్థితుల్లోనూ ఆ క్షణాన్ని మాత్రం దాటి వెళ్ళదు..
"నేను వేరే చోటునుండి మాట్లాడలేను..అన్నీ సమృద్ధిగా ఉన్న ఇక్కడ నుండే మాట్లాడతాను"మనకు తెలీని సుదూర తీరాలు అందమైనవే కావచ్చు గానీ..ఎందుకో తెలీదు అక్కడపెయింటింగ్స్ ఉండవు,కన్నీళ్ళు,హ్యాండ్ కర్చీఫులు అసలే ఉండవు"
అంటూ ఈ కవితలో ఈ భూమ్మీద అందమైన జీవితపు వైరుధ్యాన్నీ,అవకాశాల వైశాల్యాన్నీ చూపిస్తారు.
The Day After-Without Us అనే మరో కవితలో ఒక పొగమంచు నిండిన వర్షాకాలపు ఉదయాన్నీ,రాత్రినీ వరుసగా వర్ణించి చివర్లో
"రేపు ఎండకాసే అవకాశం ఉండొచ్చట,ఇంకా జీవించి ఉన్నవాళ్ళు మాత్రం బహుశా గొడుగులు తీసుకెళ్ళాలేమో"
అంటారు..అంతవరకూ వర్షపు చినుకుల ఆహ్లాదంలో తడిసి ముద్దైపోతున్న పాఠకుల్ని,ఒక్క కుదుపుతో స్వప్నావస్థనుండి బయటకు లాగి,చిన్న వాక్యంతో అలవోకగా గుండెను మెలిపెట్టి తిప్పుతారు..జీవితపు సౌందర్యాన్నీ,అస్థిరత్వాన్నీ ఏకకాలంలో పట్టిచ్చిన కవిత ఇది.ఇదే కోవకు చెందిన మరో కవిత 'Highway Accident',
ఎవరో మాకరోనీని వడగడుతున్నారు..
ఎవరో రాలిన చెట్ల ఆకుల్ని చీపురుతో తుడుస్తున్నారు..
చిన్నపిల్లలు కేరింతలు కొడుతూ టేబుల్ చుట్టూ తిరుగుతున్నారు..
ఎవరింట్లోనో టెలిమార్కెటింగ్ ఫోన్ రింగ్ అవుతోంది..
అంటూ ఆక్సిడెంట్ అయిన స్థలంలో దైనందిన జీవన చిత్రాన్ని వర్ణిస్తూ,
ఆ క్షణంలో కిటికీ దగ్గర ఎవరైనా నిలబడి చూస్తే,వారికి తునాతునకలైపోయిన దేహం పైన ఆకాశంలో కమ్ముకున్న నీలి మేఘాలు కనబడతాయేమో,కానీ వారికది దైనందిన వ్యవహారమే..
అన్నప్పుడు జీవితపు కర్కశత్వాన్ని నిర్లిప్తంగా గమనించిన నిస్సహాయ క్షణాలు పరిచయంలేని పాఠకులుండరు.

'The Milkmaid' by Vermeer 
Rijks museum లోని వెర్మీర్ పెయింటింగ్  'ది మిల్క్ మెయిడ్' పై సింబోర్స్కా ఒక అద్భుతమైన వ్యాఖ్యానం చేశారు..  "ఈ చిత్రపటంలోని  స్త్రీ 
చెంబులో నుండి పాలను నిశ్శబ్దంగా,తదేకమైన ఏకాగ్రతతో గిన్నెలోకి వంపుతున్నంత వరకూ 
ఈ ప్రపంచం తన ముగింపుని ఆర్జించలేదంటారు." 
ఇది చదివినప్పుడు ఆ పెయింటింగ్ ని సింబోర్స్కా దృష్టితో మళ్ళీ చూశాను..ఇందులో 'దైనందిన జీవితంలో తన పాత్రను ప్రశాంతంగా,అత్యంత శ్రద్ధాభక్తులతో నిర్వర్తిస్తున్న మిల్క్ మైడ్' ని నిత్యజీవితంలో తన పాత్రను అంతే బాధ్యతాయుతంగా,శాంతిగా  నిర్వర్తించాల్సిన మనిషికి ప్రతీకగా చూపించారామె..ఈ కవితలో అతి సాధారణమైన పదాలతో అసాధారణమైన విషయాన్ని చెప్పిన విధానం అబ్బురపరిచింది.

మరో కవితలో తన బాల్యానికి మరో రూపునిచ్చి,రెండు రూపాల్ని ప్రక్క ప్రక్కనే నిల్చోబెట్టి,ఒకరినొకరితో పోల్చి చూస్తే,మరో కవితలో గతకాలపు జ్ఞాపకాల శిథిలాల్లో ఎక్కడో ఒక చోట తనను వీడిపోయిన నీడల్ని అన్వేషిస్తారు..జ్ఞాపకాలూ,స్వప్నాలూ సింబోర్స్కా తన కవితల్లో పదే పదే  ప్రస్తావించే అంశాలు..'Hard life with memory' అనే కవితలో జ్ఞాపకాల భారాన్ని తూచే ప్రయత్నం చేస్తూ,జ్ఞాపకానికి ఒక రూపమిచ్చి ఆమెను గురించి ఈ విధంగా రాస్తారు..
ఒక్కోసారి నేను ఆమె వ్యవహారంతో విసిగిపోతాను..
మనం శాశ్వతంగా విడిపోదామని ప్రతిపాదిస్తాను..
తను నన్ను చూసి జాలిగా నవ్వుతుంది..
ఎందుకంటే తనకి తెలుసు,అది నా అంతం కూడానని..
ఇది ఒక్కసారి చదివి ప్రక్కన పెట్టేసే పుస్తకం కాదు..ఇందులో కవితలు,చదివిన ప్రతిసారీ కొత్త కొత్త అర్ధాలను స్ఫూరింపజేస్తాయి.

Friday, March 1, 2019

The Death of the Author - Roland Barthes

Everything is already said...
And everything is already done..
We all are mere translators..
We all are mere followers..

నిశ్చలంగా ఉన్న మనసులో ఉన్నట్లుండి మెరుపులా ఏదో ఆలోచన వస్తే దాన్ని పేపర్ మీద పెట్టబోయాను..ఉహూ,అక్షరాలు అల్లరిగా అటూ ఇటూ పరుగులుపెడుతూ చేతికందలేదు,ప్రాధేయపడినా నా మాట విననూలేదు..వాటి వెనుక పరుగు పెట్టలేక అలసిపోయిన మనసుతో ఉసూరంటూ పెన్ను ప్రక్కన పడేసి,'అయినా కొత్తగా రాయడానికేముందీ ! అన్నీ ఎప్పుడో ఒకప్పుడు,ఎవరో ఒకరు రాసేసినవే కదా' అనిపించింది..వెంటనే పెదాల మీదకు పిలవకుండానే చిరునవ్వు వచ్చి కూర్చుంది..ఇదే మాట మిత్రులతో అంటే నాకు వేదాంతం వంటబట్టిందంటూ ముసిముసిగా నవ్వారు.
Image Courtesy Google
ఇంతకూ ఇదంతా ఎందుకు గుర్తొచ్చిందంటే,రోలన్ బార్త్  రాసిన 'The Death of the Author' అనే వ్యాసం చదివాను..రచయితకు తన రచన మీద అన్ని హక్కులూ ఉంటాయంటారు..కానీ బార్త్ ఈ వ్యాసంలో దీనికి పూర్తి విరుద్ధమైన ప్రతిపాదన చేశారు..ఇందులో రచయిత బల్జాక్ రాసిన Sarrasine అనే కథలో ఒక స్త్రీ వర్ణన గురించిన వాక్యాలు ప్రస్తావిస్తారు.."This was woman herself, with her sudden fears, her irrational whims,her instinctive worries, her impetuou s boldness, her fussings and her delicious sensibility.'

అసలీ వాక్యాల్ని ఎవరు అంటున్నారు ? రచయిత బల్జాక్ స్త్రీవాదాన్ని సాహితీ విలువలతో వర్ణిస్తున్నారా ? లేక బల్జాక్ అనే వ్యక్తి,స్త్రీ గురించి తన వ్యక్తిగత అనుభవాల సారాంశం వెల్లడించారా ? లేక ఆ వేషధారణ మాటున ఏముందో తెలీని బాల్జాక్ సృష్టించిన పాత్ర అజ్ఞానమా ? లేదా సార్వత్రిక వివేకమా ? లేక రొమాంటిక్ సైకాలజీనా ? అని ప్రశ్నిస్తూ ,We shall never know, for the good reason that writing is the destruction of every voice, of every point of origin. Writing is that neutral, composite,oblique space where our subject slips away, the negative where all identity is lost, starting with the very identity of the body writing. అంటారు.

బార్త్ అభిప్రాయం ప్రకారం,ఏదైనా విషయాన్ని అక్షరాల్లో పెట్టగానే అంతవరకూ రచయిత మనసులో ఉన్న ఆ భావన అతని స్పృహను వీడి బయటకి వచ్చేస్తుంది..ఇక్కడ రచయితను కర్తగా చూస్తే,అతని కలం నుండి జాలువారిన పదాలు క్రియాత్మక మండలానికి దూరంగా జరిగి రచయిత నుండి వేరుపడతాయి..వెనువెంటనే వెల్లడైన ఆ అభిప్రాయం తాలూకూ రచయిత గళం దాని మూలాన్ని కోల్పోతుంది..సరిగ్గా రచయిత తన మరణాన్ని చేరుకునే ఆ బిందువు వద్ద 'రచన' మొదలవుతుందని బార్త్ వాదన...ఇదంతా కొత్త విషయమేమీ కాదంటూ Ethnographic సమాజాలను ఉదహరిస్తారు బార్త్..ఈ సమాజాల్లో 'కథనానికి' ప్రత్యేకం ఒక వ్యక్తిని బాధ్యుడుగా చెసేవారు కాదట..ఒక ఆలోచనను ఒకరినుండి మరొకరికి అందచేసే వారిని మధ్యవర్తిగానో,షమన్ గానో మాత్రమే వ్యవహరించేవారు..ఈ కారణంగా ఆ వ్యక్తి యొక్క ఆలోచన పట్ల ఉండే ఆరాధనా భావం ఆ వ్యక్తి 'మేథ' మీద ఉండేది కాదు..కానీ మధ్య యుగంలోని ఇంగ్లీషు అనుభవవాదానికీ,ఫ్రెంచి హేతువాదానికీ ఫలితంగా ఈ 'రచయిత' అనే వ్యక్తి ఆవిర్భవించాడంటారు..మరికాస్త ముందుకి వెళ్ళి,భాష కూడా అనునిత్యం  రూపాంతరం చెందే ప్రాచీన భావాల,అనేక భాష-యాసల,సంస్కృతుల,చిహ్నాల మేళవింపనీ,ఒక వ్యక్తిని (రచయితను) దానికి ఏకైక హక్కుదారునిగా చూడడం సరికాదంటారు

ఆలోచించగా మనిషి అస్తిత్వం లేదా స్వభావంలోని అనిశ్చితి బార్త్ వాదనకు బలం చేకూరుస్తుంది..క్షణక్షణం మారే రచయిత భావనా ప్రపంచం రచయితను సృజనకు కేవలం ఒక కారణభూతునిగా చూపిస్తుంది తప్ప,అతను తన రచనతో ప్రత్యక్ష సంబంధం కలిగి ఉంటాడని చెప్పడానికి అవరోధంగా నిలుస్తుంది...ఒక రచయితను పురిటినెప్పుల బాధనంతా ఓర్చుకుని బిడ్డకు జన్మనిచ్చే తల్లిగా చూస్తే,తల్లి ప్రేగునుండి విడివడ్డ బిడ్డ పూర్తి స్వతంత్రుడూ,స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన మరో జీవే కదా ! అలాగే రచయిత నుండి వేరుపడిన రచన,పాఠకుని ద్వారా తన ఉనికిని వెతుక్కుంటూ రూపాంతరం చెందుతుంది..ఈ కోణంలో చూస్తే ఆ రచనను చదివే పాఠకుని ఊహాశక్తిని బట్టి ప్రతి రచనా అసంఖ్యాకమైన కొత్త రూపాల్ని సంతరించుకుంటుంది..ఆ మధ్య పీటర్ మెండెల్సండ్ రాసిన 'What we see when we read' ను చదివినప్పుడు,అందులో రచయిత బార్త్ వాదనను ఒక పాఠకుని కోణంలో చూపించే ప్రయత్నం చేశారు.
The birth o f the reader must be at the cost of the death of the Author.

Linguistically, the author is never more than the instance writing, just as I is nothing other than the instance saying I: language knows a 'subject', not a 'person', and
this subject, empty outside of the very enunciation which defines it, suffices to make language 'hold together', suffices,that is to say, to exhaust it.

దీనితో పాటుగా ఒక టెక్స్ట్ ను కేవలం ఒక పదాల వరుసగా కాకుండా,ఒక మల్టీ డైమెన్షనల్ స్పేస్ లో అమరిన వివిధ పదాల సమ్మేళనంగా అభివర్ణిస్తారు..మళ్ళీ ఈ పదాల్లో ఒక్కటి కూడా 'ఒరిజినల్' పదం కాదంటూ,టెక్స్ట్ అనే మల్టీడైమెన్షనల్ స్పేస్ లో అనేక పదాలు ఒకదానినొకటి ఢీకొని,ఒకదానిలోనొకటి కలిసిపోయి,అంతిమంగా ఒక మిశ్రమ రూపాన్ని సంతరించుకుంటాయి అంటారు..

The text is a tissue of quotations drawn from the innumerable centres of culture. Similar to Bouvard and Pecuchet, those eternal copyists, at once sublime and comic and whose profound ridiculousness indicates precisely the truth of writing,the writer can only imitate a gesture that is always anterior, never original.His only power is to mix writings, to counter the ones with the others, in such a way as never to rest on any one of them.

చివరగా తనను తాను వ్యక్తపరుచుకోవాలనుకునే రైటర్ కు,కేవలం తానొక అనువాదకుడిననీ,తన లోపలి 'విషయం' ఒక 'రెడీమేడ్ డిక్షనరీ' లోనుండి ఏర్చి కూర్చిన అభిప్రాయమనీ స్పృహ కలిగి ఉండడం అవసరమనీ బార్త్ అంటారు..ఇదంతా చదివాకా రాయడం,చదవడం ఇవన్నీ వ్యర్థమేనా అనిపిస్తుంది..కానీ మనమంతా కూడా ఒక రకంగా కాలచక్రంలో చిక్కుకుని ఈ లైఫ్ సైకిల్ లో చేసిన పనినే మళ్ళీ మళ్ళీ చేస్తున్నాం-చెయ్యడంలో భేదం ఉండొచ్చు గాక,చూసినదే మళ్ళీ మళ్ళీ చూస్తున్నాం -వర్ణచిత్రంలో/ఇమేజ్ లో  రంగులు మారొచ్చు,విన్నదే మళ్ళీ మళ్ళీ వింటున్నాం-శబ్ద తరంగాల ఫ్రీక్వెన్సీ మారుతుందేమో,అలాగే రచయిత కూడా రాసిందే మళ్ళీ మళ్ళీ రాస్తున్నారేమో (మార్పు వ్యక్తీకరణలో మాత్రమే)..ఇదేదో బావుంది అనుకుంటున్నపుడు చివరగా అర్ధం అయ్యింది,మనం పాఠకులం కూడా చదివిందే చదువుతున్నాము,మన ఊహా ప్రపంచాలు వేరంతే :)