Michel Foucault on Freedom - Michel Foucault : Key Concepts by Dianna Taylor (Editor)

ఈ 'స్వేఛ్చ' అనే రెండక్షరాల పదం చూడ్డానికి కనిపించింత సరళంగా జీవితానికి అన్వయించుకునే సమయంలో అనిపించదు..అసలీ స్వేచ్ఛకు నిర్వచనం ఏమిటి ? స్వేఛ్చ శరీరానికి సంబంధించిందా లేదా మానసికమైనదా ? అనే ప్రశ్నలు అనేక సందర్భాల్లో తలెత్తుతాయి..సహజంగా మన దృష్టిలో స్వేచ్ఛ రెండు రకాలు..ఒకటి వ్యక్తిగతమైతే,రెండు సామజికమైనది..కానీ సంఘజీవిగా సమూహాల్లో కొనసాగడం అనివార్యమైన మనిషి యొక్క వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ,సామజిక స్వేచ్ఛ మీద ఆధారపడి నిరంతరం మార్పు చెందుతూ ఉంటుంది..ఫిలాసఫర్స్ సహజంగా ఈ స్వేచ్ఛను మెటాఫిజికల్,పొలిటికల్ అనే రెండు కోణాల్లో చూస్తారు..కానీ Michel Foucault దృష్టిలో స్వేఛ్చకు మరో మూడో పార్శ్వం కూడా ఉంది..ఆయన మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ ను సమర్ధించలేదు,అలాగే దాన్ని తిరస్కరించనూలేదంటారు..ఆయన స్వేఛ్ఛను నిర్వచించే క్రమంలో ఎన్నుకున్న కాన్వాస్ చాలా పెద్దదీ,చారిత్రకమైనదీను.."After all,what would be knowledgeable-ness and not,in one way or another and to the extent possible,in the knower's straying afield of himself "? అంటారు Foucault.

Image Courtesy Google

మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ విషయానికొస్తే మెదడు శరీరాన్ని అదుపు చేస్తుందన్న విషయం మనకందరికీ తెలిసిందే..ఆ విధంగా చూస్తే సోంటాగ్ అన్నట్లు మానసిక స్వేఛ్చ(ఫ్రీ విల్) శారీరక స్వేఛ్చకు దారితీస్తుంది..కానీ మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ అంటే ఏమిటి ? దీనిని లోతుగా అర్థం చేసుకోడానికి కొన్ని వాదాలను తెరపైకి తీసుకొచ్చారు రచయిత..వాటిల్లో మొదటిది 'డాక్ట్రిన్ ఆఫ్ డిటెర్మినేషన్'..మన ఆలోచనలూ,కర్మలూ మన అదుపాజ్ఞల్లో ఉండవని చెప్తుంది డిటెర్మినిజం (నిర్ణయాత్మకత)..మనం చేసే పనులన్నింటికీ మూలాలు వెతికితే అవి మన consciousness పరిథికి ఆవల వాస్తవిక ప్రపంచంలో వ్రేళ్ళూనుకుని ఉంటాయంటారు..అదే విధంగా 'జెనెటిక్ డిటెర్మినిస్టులు' మన వ్యవహారశైలి,విషయాల పట్ల మనం స్పందించే తీరు మన జీన్స్ లో ముందుగానే కోడింగ్ చెయ్యబడి ఉందని ప్రతిపాదిస్తారు..అదే కాల్వనిస్టులు (జాన్ కాల్విన్) దీనిని ఒక మతపరమైన కోణంలో చూస్తారు..దేవుని చేతిలో అంతా ముందే లిఖితమై విధి పేరిట ప్రతి కర్మా నిర్ణయింపబడిందని వీరి నమ్మకం..మనం దేవుని చేతిలో కేవలం కీలు బొమ్మలమని వీరి భావన..ఇక ప్రవర్తనావాదులు మన వ్యక్తిత్వం మనమున్న పరిసరాలను బట్టి రూపుదిద్దుకుంటుందని అంటారు..మన చుట్టూ ఉన్న సమాజంలో మంచి-చెడులు మనల్ని నిర్వచించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.

ఇక ఒకదానికొకటి పరస్పరం విరుద్ధమైన ఈ వాదాలన్నిటినీ జాగ్రత్తగా గమనిస్తే,జీవితంలో ఏ ఒక్క విషయం,సందర్భం మన అదుపులో లేదన్న చేదు నిజం ఈ వాదాలన్నిటిలోనూ ఉమ్మడిగా కనిపిస్తుంది..కానీ మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ ఉంటుందని (బాహ్య ప్రపంచంతో సంబంధంలేని అంతఃప్రపంచం ఉంటుందని) నమ్మేవాళ్ళు ఈ వాదనను ఖండిస్తారు..ఇకపోతే నిర్ణయాధికారం,జడ్జిమెంట్ లనేవి ఆరోగ్యకరమైన మానసిక స్థితికి కొలమానాలుగా ఆలివర్ సాక్స్ పరిగణించినట్లు,మానసిక సంతులనం కోల్పోయినవారు తప్ప మిగతా వాళ్ళకి తమ ఆలోచనల పట్ల,నిర్ణయాలపట్ల కాస్తో కూస్తో అదుపు ఉండే తీరుతుంది..అదే విధంగా పొలిటికల్ ఫ్రీడమ్ బాహ్యప్రపంచంలో మనిషి యొక్క జీవితాన్ని వేషభాషలు,కులమతాలు,హక్కులూ,అధికారాలు మొదలగు సాంస్కృతికపరమైన అన్ని అంశాలపై ఆధిపత్యం కలిగి ఉంటుంది..One could be metaphysically free without any type of political liberty అనుకుంటే సాధారణ వ్యక్తుల కంటే ఆర్టిస్టులకు ఈ మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ గురించిన అవగాహన కాస్త ఎక్కువేమో అనిపిస్తుంది.

నిజానికి పొలిటికల్ ఫ్రీడమ్ లా కాకుండా మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ అందరికీ ఉంటుంది,కానీ ఈ తరహా స్వేచ్ఛ ఉంటుందనే గ్రహింపు మాత్రం అందరికీ ఉండకపోవచ్చు..ఇదంతా చదువుతున్నప్పుడు కొన్ని ప్రశ్నలు తలెత్తాయి.

* పొలిటికల్ ఫ్రీడమ్ తో సంబంధం లేని పక్షంలో,బాహ్య ప్రపంచపు హద్దులు,వత్తిళ్ళు,నియమాలూ లేని మనుషులు మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ తో సర్వస్వతంత్రులు అవుతారా అంటే పూర్తి స్వేఛ్ఛను అనుభవించగలరా ?
* స్వేఛ్చ విషయంలో మనిషి ఎవరితో సంఘర్షిస్తాడు ?
* మనం చెయ్యాలనుకున్నది చెయ్యగలగడం స్వేఛ్ఛా ? లేక చెయ్యాలనుకున్నది చెయ్యకుండా ఉండడం స్వేఛ్ఛా ? వీటిపై మొరాలిటీ ప్రభావం ఏమిటి ?

అన్ని అడ్డంకులూ దాటుకుంటూ,బంధాలు తెంచుకుని తనకు నచ్చిన విధంగా జీవితాన్ని స్వేఛ్ఛగా బ్రతకాలనుకునే క్రమంలో మనిషి చేసే తొలి యుధ్ధం బహుశా తనతోనే..ఒక్కోసారి మెదడు చెయ్యమని ప్రోత్సహించిన పనిని consciousness (స్పృహ ? లేక ఆత్మ ?) వద్దని వారిస్తుంది..మెదడు జడ్జిమెంట్ తప్పైనా మానవ సహజమైన నైతిక విలువలతో కూడిన స్పృహ జడ్జిమెంట్ ఎప్పుడూ కరక్టే..పొలిటికల్ ఫ్రీడమ్ ఉన్నా లేకపోయినా మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ అనుభవించడానికి కూడా అడుగడుక్కీ ఎంతో కొంత సంఘర్షణ తప్పనిసరి..ముఖ్యంగా ఆ సంఘర్షణ మనతోనే మొదలయినప్పుడు,ఆలోచనా మాత్రంగానే అయినప్పటికీ పూర్తి స్థాయి స్వేఛ్చను అనుభవించడం అసంభవమనిపిస్తుంది.

Todd May : Image Courtesy Google

ఇక Foucault సిద్ధాంతానికొస్తే ఆయన ప్రశ్న ఎప్పుడూ "మనం స్వేఛ్ఛా జీవులమా ?" అని కాకుండా "చరిత్ర మన స్వేఛ్ఛను ఏ విధంగా శాసిస్తోంది ? ఈ విషయమై మనం ఏ చర్యలు తీసుకోగలం ?" అనే దిశగానే సాగాయంటారు ఈ వ్యాసాన్ని రాసిన రచయిత Todd May..మనకి ఏం ఆలోచించాలో,ఎలా ఆలోచించాలో చెప్పకుండా ఈ రెండవ ప్రశ్నకు సంబంధించి అన్ని చారిత్రక కోణాల్లోనూ విశ్లేషణలు మాత్రం చేశారు Foucault...ఈ విషయమై
There is an optimism that consists in saying that things couldn’t be better. My optimism would consist in saying that so many things can be changed, fragile as they are, more arbitrary than self-evident, more a matter of complex, but temporary, historical circumstances than with inevitable anthropological constraints.అని రాస్తారు.

ఈ విషయమై Foucault రచన 'డిసిప్లిన్ అండ్ పనిష్' ను ప్రస్తావించారు Todd ..ఆ పుస్తకంలో,క్యాపిటలిజం సమాజాన్ని శాసిస్తున్న తరుణంలో పాలకవర్గాలు మన స్వేఛ్ఛను హరిస్తున్నాయి అనేకంటే,అవి మనల్ని కొన్ని నిర్ణీత వర్గాలుగా విభజించి నిరంతరం మన ఆలోచనల్ని అదుపు చేస్తున్నాయని  (psychological monitoring and intervention) అంటారు Foucault..ఇలా తయారైన సమాజంలో ప్రజల్ని Docile Bodies (Foucault argues that individuals are under constant surveillance and regulation in ways that are often subtle and thereby seemingly invisible, leading to normalization and acceptance of such systems) గా అభివర్ణిస్తారు..ఈ విధంగా రూపుదిద్దుకున్న సమాజంలో ప్రజలు తమను తాము 'సైకలాజికల్ బీయింగ్స్' గా మాత్రమే భావిస్తున్నారంటారు..తత్ఫలితంగా తమ బాధలకు కారణం సమాజపు తీరుతెన్నుల్లో ఉన్న లోపమనో,సామజిక వైఫల్యమనో గ్రహించి దాన్ని ప్రశ్నించకుండా,తమ బాధలన్నీ కేవలం మానసికపరమైనవని తీర్మానించుకుని,వాటికి మానసికవైద్యం అవసరమని భ్రమిస్తున్నారనేది Foucault వాదన..నిజానికి స్వేఛ్ఛను ప్రత్యక్షంగా హరించడం కంటే మనుషుల్ని ఈ సైకలాజికల్ బీయింగ్స్ గా మార్చే క్రమంలో వారిని ఒక పథకం ప్రకారం conformity కి గురిచేసి,విభిన్న జీవన విధానాలను అవలంబించకుండా చేసి సమాజానికి ఎదురుతిరగకుండా నిరోధించడం మరింత తేలిక అంటారాయన..దీనికీ స్వేఛ్చకూ సంబంధం ఏమిటంటే,ఇటువంటి పద్ధతులు పరోక్షంగా మన ఆలోచనా విధానాన్ని శాసిస్తూ మనకు తెలీకుండానే మన మెటాఫిజికల్ ఫ్రీడమ్ ను అదుపు చేస్తున్నాయి..ఇటువంటి చారిత్రక అంశాలు మనం ఏం ఆలోచించాలి ? ఎలా ఆలోచించాలి ? అనే నిర్ణయాధికారాన్ని తన చెప్పుచేతల్లో ఉంచుకుంటున్నాయి..Foucault స్వేఛ్ఛను సాంఘిక,ఆధ్యాత్మిక కోణాల్లోను,స్వేఛ్చ అమలు పరచడం గురించీ చేసిన విశ్లేషనల గురించి ఇంకో వ్యాసంలో మరింకెప్పుడైనా.

పుస్తకం నుండి మరి కొన్ని వాక్యాలు,

One must observe that there cannot be relations of power unless the subjects are free. If one or the other were completely at the disposition of the other and became his thing, an object on which he can exercise an infinite and unlimited violence, there would not be relations of power. In order to exercise a relation of power, there must be on both sides at least a certain form of liberty

Experience : Early Writings (1910–1917) - Walter Benjamin

ఈ మధ్య వాల్టర్ బెంజమిన్ ఎర్లీ రైటింగ్స్ లో కొన్ని వ్యాసాలు చదివాను..ఇందులో కొన్ని ఆయన  అంతరంగాన్ని మనకు పరిచయం చేసే వ్యక్తిగతమైన వ్యాసాలు..ఈ అక్షరాల్లో ఒక యువకుడిగా బెంజమిన్ మనకు అత్యంత సన్నిహితమైన సహచరునిలా అనిపిస్తారు..ఒక వ్యక్తి యువకుడిగా ఉన్నప్పుడు అతడి భావాలు ఎలా ఉంటాయి ? అతడి కలలూ,కల్పనలూ వాస్తవిక ప్రపంచపు దాడికి గురైనప్పుడు అతడి ఆలోచనలు ఎటువంటి ఎదురుదాడి చేస్తాయి ? బెంజమిన్ దృష్టిలో అనుభవానికి నిర్వచనం ఏమిటి ? 'అనుభవం' వ్యాసానికి నా స్వేఛ్ఛానువాదం.

అనుభవం : 

యవ్వనపుపొంగు దాటి పరిణితి చెందిన వ్యక్తిగా మారిన ప్రతివారూ ముఖానికి అనుభవమనే ముసుగును ధరిస్తారు (కోవిడ్ మాస్క్ కాదన్నమాట :) )..మనిషికి బాధ్యతాయుతమైన జీవితాన్ని గడిపే క్రమంలో ఈ ముసుగుతో నిత్య సంఘర్షణ పరిపాటి..ఈ ముసుగు అభేద్యమైనది,ఏ విధమైన మార్పూ,వ్యక్తీకరిణా లేనిదీను..అడల్ట్ గా మనం పిలుచుకునే వ్యక్తి,తన జీవితంలో దాదాపు అన్నీ అనుభవించి ఉంటాడు..యవ్వనం,ఆదర్శాలు,ఆశలు,ఆశయాలూ, అమ్మాయిలూ : కానీ చివరకు ఇదంతా ఉత్త భ్రమ అని తేల్చిపారేస్తాడు -- ఇది విని మనం భయానికి లోనవుతాం,ఆ అనుభవాలన్నీ విషతుల్యమని భావిస్తాం..బహుశా ఒకవిధంగా అతడు కరక్టే కావచ్చునేమో..కానీ అతడి వాదనను మనమేవిధంగా ఎదుర్కొంటాం ? "అబ్బే,మేమింకా ఏమీ అనుభవించనిదే !!"

ఆ ముసుగును ఒకసారి తొలగించి చూసే ప్రయత్నం చేద్దాం..నిజానికి ఈ అడల్ట్ తన జీవితంలో ఏమి అనుభవించాడు ? మనకు అసలు ఏం ఋజువు చేద్దామనుకుంటున్నాడు ?  అతడు కూడా ఒకప్పుడు యవ్వనాన్ని అనుభవించి ఉంటాడు,తన మనసుకి నచ్చినదేదో కోరుకునే ఉంటాడు,తల్లితండ్రులు చెప్పినవన్నీ నమ్మకుండా ,ఉట్టి అబద్ధాలని కొట్టిపారేసే ఉంటాడు..కానీ క్రమంగా జీవితం వాళ్ళు చెప్పినవన్నీ నిజమేనని నేర్పించింది..మనతో ఈ మాట అంటూ అతడు గంభీరంగా ఒక సుపీరియర్ ఫ్యాషన్ లో చిరునవ్వు నవ్వుతాడు : ఇదే మీ  విషయంలో కూడా జరుగుతుంది,కావాలంటే చూస్తూ ఉండండి అంటాడు..కానీ ఈలోగా మన పసితనపు చేష్టల్ని అతడు అవహేళన చేస్తాడు..అతడికి వయసుతో బాటుగా వచ్చిన హుందాతనం మనకు కూడా అలవడే వరకూ,మన యవ్వనాన్ని కేవలం చిలిపితనంగా,మన ఆలోచనల్నీ,ఆశయాల్నీ అపరిపక్వతతో కూడిన  చిన్నపిల్లలచేష్టలుగా,విలువలేనివిగా కొట్టిపారేస్తాడు..మరికాస్త ముందువెళ్తే,కొంతమంది ప్రబోధకుల దృష్టిలో యవ్వనానికి అసలు గుర్తింపే ఉండదు : 'అన్నప్రాసనరోజే ఆవకాయపచ్చడి' రీతిలో వీళ్ళు చాలా కఠినంగా తమ అనుభవసారాన్నంతా బోధించి మనల్ని ఉన్నపళంగా ఆ జీవితపు క్రూరత్వపు రొంపిలోకి తోసేసే ప్రయత్నం చేస్తారు..అడుగడుక్కీ రాజీపడే సందర్భాలూ,భావదారిద్య్రములు,భావావేశాల్ని అదుపులో ఉంచే ఉదాసీనత : ఇదే జీవితం,ఇదే మా అనుభవసారమంటారు సదరు పెద్దవాళ్ళు..మనపై ఈ రకమైన దాడి జరిగిన ప్రతిసారీ యవ్వనం అంటే నిత్యం వేసే తప్పటడుగుల్ని సరిదిద్దుకోవడమనో లేక ఈ కాలం నిరర్ధకమైనదనో,క్షణికమైనదనో భావన కలుగుతుంది..కానీ మన జీవితం కూడా చివరకు మరో గొప్ప అనుభవంగా రూపాంతరం చెందుతుంది.

ఈ పెద్దవాళ్ళ అనుభవం అంతే : జీవితం యొక్క నిరర్థకత,కౄరత్వం,ఇంతకుమించి మరొకటి కాదు..ఇటువంటి నిరాశావాదం తప్ప వాళ్ళు ఎప్పుడైనా మనల్ని భవిష్యత్తును మరో క్రొత్త కోణంలో ఆశావహదృక్పథంతో చూడమని ప్రోత్సహించారా ? ఉహూ..ఆ అవకాశం లేదు..ఎందుకంటే అటువంటివి వాళ్ళు కూడా బహుశా అనుభవించి ఉండరు..నిజానికి సత్యం,ధర్మం,జీవన సౌందర్యం ఇవన్నీ సుస్థిరమైనవి,మరి వీటన్నిటి మధ్యా అనుభవం ప్రాముఖ్యత ఏమిటి ? - అసలు రహస్యం ఇక్కడే ఉంది..మేథోసంబంధమైన ,అర్థవంతమైన విషయాలపై దృష్టిసారించని ఫిలిస్టిన్ కేవలం అనుభవప్రధానంగా జీవిస్తాడు..అతడి దృష్టిలో 'అనుభవం' జీవితపు సాధారణ తత్వానికి ఒక అనుమతిపత్రం  లాంటిది..నిజానికి ఈ అనుభవానికి ఆవలవైపు మనం నిర్వర్తించవలసిన విలువలనేవి ఉంటాయని అతడు కనీసం గ్రహించడు..బహుశా అనుభవం తప్ప మరొకటి తెలీని కారణంగానే అతడికి జీవితం నిత్యం అశాంతిగా,నిరర్థకంగా  అనిపిస్తుంది..అనుభవసారాన్ని భద్రపరుచుకున్న అతడి మనస్సును మినహాయిస్తే అతడి ఉనికి దాదాపూ శూన్యం..సాధారణ జీవితానికి సంబంధించి దైనందిన విషయవిశేషాలపై తప్ప అతడు వేరే ఏ ఒక్క విషయంతోనూ కూడా ఏ రకమైన ఆంతరంగిక సంబంధాన్నీ కలిగి ఉండడు.

కానీ అనుభవం మనకు ఇవ్వలేనిదీ,మన దగ్గర నుంచి తీసుకోలేనిదీ ఒకటుంటుంది : మునుపటి ఆలోచనలన్నీ భ్రమలైనప్పటికీ చివరకు మిగిలే సత్యం..లేదా ఎవరూ పాటించనప్పటికీ కేవలం మన సంకల్పబలం చేత నిలబెట్టుకునే విశ్వనీయత..ఏదేమైనా మన పెద్దవాళ్ళు అలసిపోయిన హావభావాలతో కూడిన ఒక సుపీరియర్ నిస్సహాయతతో ఒక్క విషయంలో మాత్రం నిజం చెప్తారు : మనం అనుభవించినదంతా దుఃఖపూరితమైనది,మనం అనుభవించలేనిది మాత్రమే శక్తివంతమైనదీ,అర్థవంతమైనదీ అనీను (?)..అప్పుడు మాత్రమే ఆత్మ పరిపూర్ణమైన స్వేఛ్చననుభవిస్తుంది..అయినప్పటికీ జీవితం దాన్ని కాలుపట్టి క్రిందకి లాగుతూనే ఉంటుంది,ఎందుకంటే జీవితం యొక్క అనుభవసారం అశాంతి మాత్రమేనని తేల్చేస్తారు.

ఏదేమైనా మనమిలాంటి విషయాలు ఇకపై అర్థంచేసుకోలేము..కానీ సోమరితనంతో కూడిన అహంకారంతో నిరాసక్తిగా,నిదానంగా ఆత్మ గురించిన అవగాహన బొత్తిగా లేనివాళ్ళ జీవితాన్నే మనం కూడా జీవిస్తున్నామా ? కాదేమో..ప్రతీ జీవితానుభవమూ ప్రత్యేకమైనది..మనం మన ఆంతరంగిక ప్రపంచపు సౌందర్యం (ఆత్మసౌందర్యం) తో అనుభవానికి ఒక ప్రత్యేకతను  ఆపాదిస్తాము - కానీ సరైన ఆలోచనలేనివాడు తన జీవితంలోకి పొరపాట్లను ఆహ్వానిస్తాడు..మనలాంటి సత్యశోధకులతో "నీవెప్పటికీ సత్యం అంటే ఏమిటో తెలుసుకోలేవు,అది నా స్వానుభవం " అంటాడు..ఏదేమైనా శోధకులకు ఈ పొరపాట్లనేవి సత్యానికి చేరుకోడానికి ఒక ఊతం లాంటివి..కేవలం ఆత్మ ఉనికిని పరిత్యజించిన వారికి మాత్రమే అనుభవం నిరర్థకమైనదిగా అనిపిస్తుంది..నిరంతరం ప్రయత్నించేవాడికి అనుభవం బాధాకరంగా పరిణమించినప్పటికీ అతడిని నిరాశవైపు ఖచ్చితంగా మళ్ళించదు.

అటువంటి శోధకుడు నిస్సందేహంగా ఫిలిస్టిన్ భావజాలపు మాయలో పడి ఓటమిని అంగీకరించడు..కానీ ఫిలిస్టిన్ మాత్రం నిరంతరం అర్థరహితమైనదానిలో మాత్రమే ఆనందాన్ని వెతుక్కుంటూ ఉంటాడు..ఆత్మలేదని తనని తాను నమ్మించుకుంటూ,తాను ప్రయాణించే మార్గం మాత్రమే సరైనదని భావిస్తాడు..కానీ విచిత్రమేమిటంటే అతడి కంటే ఎక్కువ ఖచ్చితమైన స్వాధీనతనూ,గౌరవాన్నీ వేరెవ్వరూ ఆశించరు..ఎందుకంటే విమర్శించాలంటే సృజించడం కూడా తెలియాలి..కానీ అది అతడికి చేతకాదు..బహుశా ఈ కారణంగానే అతడి సంకల్పానికి విరుద్ధంగా జరిగే ఆత్మానుభవం కూడా అతడికి ఆత్మవిహీనంగా,డొల్లతనంగా అనిపిస్తుంది.

Tell him
He should honor the dreams of his youth
When he becomes a man.

ఫిలిస్టిన్ యవ్వనప్రాయపు స్వప్నాలను తీవ్రంగా ద్వేషిస్తాడు..ఈ ద్వేషానికి అతడు తరచూ సెంటిమెంటాలిటీ రంగునద్దే ప్రయత్నం కూడా చేస్తాడు..ఎందుకంటే ఈ స్వప్నాలు అతణ్ణి భయపెడతాయి,నిద్రలో ఉలిక్కిపడేలా చేస్తాయి..యవ్వనంలో అందరికీ వినపడే ఆ స్వప్నాల్లోని ఆత్మఘోష అతణ్ణి కూడా పిలుస్తున్నట్లు అనిపిస్తుంది..అందుకే అతడు దానితో నిత్యం సంఘర్షిస్తూ ఉంటాడు..తనకు ఊపిరాడకుండా చేసిన ఆ అనుభవాన్ని యువతకు చెపుతూ,వాళ్ళకు తమను చూసి తాము నవ్వుకోవడం ఎలాగో నేర్పిస్తాడు..నిజానికి  ఆత్మహీనమైన అనుభవం నిరాశాజనకమైనదే కాదు,చాలా సౌకర్యవంతమైనది కూడా.

ఇది కాకుండా మనకు మరొక అనుభవం గురించి కూడా తెలుసు..పరిణితిలేని వయసులో ఆత్మ గురించిన గ్రహింపులేని అనుభవం ఎన్నో కలల్ని మొగ్గతొడుగుతున్న దశలోనే నాశనం చేస్తుంది,అయినప్పటికీ దీనిలో కూడా ఒక రకమైన సహజత్వం ఉంది..ఇది చాలా స్వఛ్ఛమైనది,ఏదీ స్పృశించ సాధ్యం కానిదీ,సత్వరమైనదీను..ఎందుకంటే మనం యవ్వన ప్రాయంలో ఉన్నంతవరకూ యేది చేసినా ఆత్మసహేతుకంగానే చేస్తాం..Always one experiences only oneself,as Zarathustra says at the end of his wanderings..ఫిలిస్టిన్ కు కూడా తన అనుభవం తనకుంటుంది ; దానిని ఆత్మవిహీనమైన గొప్ప అనుభవంగా చూడవచ్చు..కానీ యవ్వనం ఆత్మసహేతుకంగా శ్వాసిస్తుంది..తాను అడుగుపెట్టిన ప్రతిచోటులోనూ,ప్రతి మనిషిలోనూ  ఆత్మను చూడగలిగినవాడు పెద్ద ప్రయత్నమేమీ చెయ్యకుండానే గొప్పవాటిని సాధించగలడు - అతడు అడల్ట్ గా మారగానే అతడి యవ్వనం అతడిలో కారుణ్యంగా స్థిరపడుతుంది..దీనికి విరుద్ధంగా ఫిలిస్టిన్ మాత్రం తీవ్రమైన అసహనంతో మిగిలిపోతాడు.

Intimations : Six Essays - Zadie Smith

మామూలు మనుషులకు శ్వాసించడమెంత సహజమైన అవసరమో ఆర్టిస్టులకు ఇన్స్పిరేషన్ కూడా అంతే అవసరం..ఈ ప్రేరణను సహజంగా దైనందిన జీవితంలో ఎదురయ్యే మనుషులనుండీ,అనుభవాలనుండీ సంగ్రహిస్తారు..కానీ ఉన్నచోటు నుండి కదలకుండా ఉండాల్సిన నిర్బంధ పరిస్థితుల్లో ఆర్టిస్టులు కూడా మరో ఆర్టిస్టుల రచనలనుండి స్ఫూర్తి పొందుతారు..ఆవిధంగా క్వారంటైన్ సమయంలో మార్కస్ ఆరీలియస్ మెడిటేషన్స్ ను ధ్యానమగ్నమై చదువుతున్న సమయంలో జాడీ స్మిత్ కు రెండు విషయాలు దృష్టిలోకి వచ్చాయట..అవేమిటంటే,Talking to yourself can be useful. And writing means being overheard..ఉరకలు పరుగుల న్యూయార్క్ జీవితం కోవిడ్ కారణంగా అమాంతం స్టిల్ లైఫ్ చిత్రంలా మారిపోయిన సమయంలో ఆరీలియస్ ఇచ్చిన ప్రేరణతో ఆమె తనతో తాను చెప్పుకున్న సంగతులకు 'ఇంటిమేషన్స్' పేరిట అక్షరరూపమిచ్చారు..ఇందులో ఉన్న ఆరు వ్యాసాలూ వ్యక్తిగతమైనవే.

Image Courtesy Google

స్కూళ్ళు,ఆఫీసులు,వ్యాపారాలు,రోజువారీ పనులతో ఊపిరిసలపకుండా ఉరకలు పరుగులతో అనునిత్యం పరుగెత్తే ఆధునిక జీవనశైలికి కోవిడ్ కారణంగా ఒక సడెన్ బ్రేక్ పడ్డట్లైంది..ఫ్యాషన్ స్టేట్మెంట్ కి కేర్ ఆఫ్ అడ్రస్ Cy లకు పాపం బొత్తిగా పనిలేకుండాపోయింది..క్వారంటైన్ లో ఇంట్లో పైజామాల్లో,ముడతలు పడిన టీ షర్టుల్లో గడిచిపోతున్న సాదాసీదా జీవితం,యువతతో పాటు అన్ని వర్గాల వారికీ వయోభేదం లేకుండా అంతఃప్రపంచానికి దారులు చూపించింది..వ్యక్తిత్వపు నిర్వచనాలు చర్మపు తొలి పొరల వద్దే ఆగిపోయే దృష్టిని దాటుకుని ఆధునికత ఉట్టిపడే బ్రాండెడ్ దుస్తులు,బాహ్యాడంబరాలు కాక వ్యక్తిత్వం అంటే మరొకటేదో ఉంటుందనే ఆలోచనకు ఆస్కారం ఇచ్చింది..ప్రతిపూటా స్విగ్గీలు,జొమాటోల్లో లేదా టేక్ అవే కౌంటర్లలో ఆహారం ఆర్డర్ చేసుకునే అలవాటు తప్పించి అందరి చేతా లింగవివక్ష లేకుండా గరిట పట్టించింది..రోజువారీ పనులతో,ఇంట్లో వ్యాపకాలతో పొరుగింటివాళ్ళ పేరు కూడా తెలుసుకోలేని బిజీ జీవితాల మధ్య అందరినీ ఒకచోట చేర్చి మానవీయ సంబంధాలు పటిష్టపరిచింది..సినిమా హీరోల కథలకు బదులు కోవిడ్ బారిన పడిన వారికి అవసరమైనవి సమకూరుస్తూ,దయతో ఆదుకుంటున్న నిజజీవితపు హీరోల మానవత్వపు కథలను సగర్వంగా చెప్పుకునేలా చేసింది..ముఖ్యంగా బాహ్య ప్రపంచంతో పాటు అంతఃప్రపంచం అనేది కూడా ఒకటుంటుందని మర్చిపోయిన మనుషులకు ఆ విషయాన్ని కాస్త కఠినంగానే గుర్తుచేసింది.ఈ పుస్తకంలో వ్యాసాలన్నీ దాదాపు ఇటువంటి అనుభవాలకు సంబంధించిన కథలే..వీటితోపాటు అమెరికన్ హెల్త్ కేర్ విధానాల్నీ,సూపర్ పవర్ ఇగోను విమర్శిస్తూ,,'బ్లాక్ లైవ్స్ మేటర్' క్యాంపెయిన్ ను సమర్ధిస్తూ రాసిన వ్యాసాలు కూడా ఉన్నాయి.

తొలి వ్యాసం Peonies లో జాడీ స్మిత్ ఫెమినిస్ట్ కోణంలో ఆర్టిస్టుగా తన ఆలోచనలు మనతో పంచుకుంటారు..చాలా మంది స్త్రీలకు తాము స్త్రీగా పుట్టామనే బాధేమీ ఉండదు..నిజానికి వాళ్ళు ఒక స్త్రీగా తమ ప్రత్యేకతను,శరీరాన్ని ప్రేమిస్తారు కూడా..కానీ ఇక్కడ స్త్రీ అనే వాస్తవం కంటే దానిచుట్టూ సమాజం తయారుచేసిన స్త్రీ అనే పరిస్థితి తాలూకా బోనులో బందీగా ఉండడం తనకు అంగీకారం కాదంటారు స్మిత్..ఈ క్రమంలో నబకోవ్ 'లోలిటా' సృష్టికి కారణమైన జెనెసిస్ ను నబకోవ్ మాటల్లోనే మనకు గుర్తుచేస్తారు..“As far as I can recall, the initial shiver of inspiration was somehow prompted by a newspaper story about an ape in the Jardin des Plantes, who, after months of coaxing by a scientist, produced the first drawing ever charcoaled by an animal: this sketch showed the bars of the poor creature’s cage.” అంటారు నబకోవ్..శాస్త్రవేత్తలు ఒక కోతి చేతికి బొగ్గు ముక్క ఇచ్చి దాన్ని పెయింటింగ్ వెయ్యమంటే అది ఆర్టిస్టులా తన అంతఃప్రపంచానికి రూపునిచ్చే ప్రయత్నం చేస్తుందని భావించిన శాస్త్రవేత్తలను ఆశ్చర్యచకితుల్ని చేస్తూ ఆ కోతి తను బందీగా ఉన్న బోను చువ్వల్ని (ఇమ్మీడియట్ రియాలిటీ) చిత్రించిందట..స్త్రీలు ఎదుర్కునే లింగ వివక్ష కూడా ఇటువంటిదే అంటారు స్మిత్.

The ape is caged in by its nature, by its instincts, and by its circumstance. (Which of these takes the primary role is for zoologists to debate.) So it goes.What I didn’t like was what I thought it signified: that I was tied to my “nature,” to my animal body—to the whole simian realm of instinct—and far more elementally so than, say, my brothers.I had “cycles.” They did not. I was to pay attention to “clocks.” They needn’t. There were special words for me, lurking on the horizon, prepackaged to mark the possible future stages of my existence. I might become a spinster. I might become a crone. I might be a babe or a MILF or “childless.” My brothers, no matter what else might befall them, would remain men. And in the end of it all, if I was lucky, I would become that most piteous of things, an old lady, whom I already understood was a figure everybody felt free to patronize, even children.

అదే విధంగా మగవాడు కూడా స్వభావరీత్యా తనదైన ప్రత్యేకమైన బోనులో బందీ అయ్యి ఉన్నప్పటికీ,అది సమాజం స్త్రీలకు కేటాయించిన బోనులా సహజమైన బోను కాదంటారు..

You could make someone feel like a “real” man—no doubt its own kind of cage—but never a natural one. A man was a man was a man. He bent nature to his will. He did not submit to it, except in death. Submission to nature was to be my realm, but I wanted no part of that, and so I would refuse to keep any track whatsoever of my menstrual cycle, preferring to cry on Monday and find out the (supposed) reason for my tears on Tuesday. Yes, much better this than to properly prepare for a blue Monday or believe it in any way inevitable. My moods were my own. They had no reflection in nature. I refused to countenance the idea that anything about me might have a cyclic, monthly motion.

మన మనుషులందరికీ ఒక విచిత్రమైన జబ్బు ఉంది..ఉన్నవెయ్యిన్నొక్క బ్లెస్సింగ్స్ ను కౌంట్ చేసుకోకుండా లేని సూదిమొనంత విషయం గురించి ఏదో లేదని బాధపడడం..నిజానికి ఈ నిరాశావాదం ఒక నయం చెయ్యలేని రోగం..Suffering Like Mel Gibson అనే మరో వ్యాసం,కోవిడ్ కారణంగా రోజువారీ కూలీలు,చిన్న చిన్న వ్యాపారులు,రైతులు ఒక ప్రక్క అష్టకష్టాలు పడుతుంటే పాలరాతి సౌధాల్లో సౌకర్యవంతమైన జీవితాన్ని జీవిస్తూ కూడా కోవిడ్ వల్ల ఇంట్లో ఉండి తాము ఎంత కష్టపడుతున్నదీ చాలా దీనంగా వివరించే వారిమీద సెటైర్ లా రాసిన వ్యాసం..మనకు లేనిదాన్ని గురించి బాధపడేకంటే ఉన్నదాని విలువ తెలుసుకుని బ్రతకడం అవసరమంటూ,గ్రాటిట్యూడ్ అనేదొకటుంటుందని ఈ వ్యాసం పాఠకులకు సుతిమెత్తగా గుర్తుచేస్తుంది.

Image Courtesy Google

ఇందులో ఆరు వ్యాసాలూ వేటికవే బావున్నా,మూడో వ్యాసం 'Something to do' నాకు చాలా నచ్చిన,మనలో చాలా మంది సులభంగా కనెక్ట్ అవ్వగలిగిన వ్యాసం.

 "మనం ఇష్టపడి చేసే పనేదీ కష్టం కాదు అంటారు..కానీ ఏ పనైనా చెయ్యడంలో  ఈ 'ప్రేమ' అనే పదార్థం కలపడం చాలా ముఖ్యం..ప్రేమ అంటే మనం చేసే ఏదో పని కాదు,అది అనుభవించవలసినది,దేహం వాయులీనమైనంత సహజంగా మనం ఆ అనుభవం గుండా ప్రయాణించాలి-బహుశా ఈ కారణంగానే మనలో చాలా మందికి అదంటే భయం,అందుకే దాన్ని ప్రత్యక్షంగా ముఖాముఖీ చూడలేక పరోక్షంగా ఎదుర్కోవాలని చూస్తాం..ఇదిగో ఈ నవల,ప్రేమగా రాశాను..ఇదిగో ఈ బనానా బ్రెడ్ ప్రేమతో చేశాను..నిజానికి ఇటువంటి అస్పష్టత తలెత్తకపోతే  ప్రపంచంలో సంస్కృతి పుట్టుకకు ఆస్కారం లేదు,మనకెవరికీ అర్థవంతమైన చిన్న చిన్న ఆనందాలు అనుభవించే అవకాశం అంతకంటే లేదు..శక్తివంతమైన కళ జీవితానుభవంనుండి పుట్టినా దాని వ్యక్తీకరణ ప్రేమ ద్వారానే సాధ్యం..ఈ కళకు అర్థంపరమార్థం ఆపాదించగలిగింది ప్రేమ మాత్రమే..బహుశా ఈ కారణంవల్లనే ప్రపంచంలో పూర్తి స్థాయి ఒంటరితనం అనుభవించేవాళ్ళు మాత్రమే తమ చేతిలో ఉన్న పనిపై మనసు కేంద్రీకరించి మంచి కళను సృజించగలరు..ప్రేమించే వాళ్ళు తమ చుట్టూ ఉండేవాళ్ళ విషయంలో ఇటువంటి కళాసృజన సాధ్యం కాదు."

అటువంటి ఆర్ట్ అరుదంటూనే,
Such art is rare: we can’t all sit cross-legged like Buddhists day and night meditating on ultimate matters.* Or I can’t. But I also don’t want to just do time anymore, the way I used to. And yet, in my case, I can’t let it go: old habits die hard. I can’t rid myself of the need to do “something,” to make “something,” to feel that this new expanse of time hasn’t been “wasted.” Still, it’s nice to have company.అంటారు.

ఈ అలవాటులేని నిర్బంధం లేదా స్వేచ్ఛ గురించి కూడా మనలో చాలా సందిగ్ధత ఉంది..నిజానికి పరుగు ఆపడమనే కళ మనకెవరికైనా తెలుసా ? అటు ప్యూరిటన్ వ్యవస్థలోనూ,ఇటు గీతాసారంలోనూ ప్రబోధించిన కర్మ సిద్ధాంతం పాటిస్తూ గృహస్థు చెయ్యాల్సిన ఇంటి,వంట పనులన్నీ చేసుకుంటాం,గార్డెనింగ్ ప్రాజెక్ట్ మొదలుపెడతాం,పుస్తకాలు రాస్తాం,చదువుతాం,నడకకు వెళతాం,బట్టలు కుడతాం,మైన్క్రాఫ్ట్ లో అన్ని లెవెల్స్ పూర్తి చేస్తాం..ఇదంతా కూడా ఏదో ఒక పని చెయ్యాలి కాబట్టి చేస్తాం..చేసిన వాటికి ఫోటోలు తీస్తాం..సోషల్ మీడియాలో పోస్ట్ చేస్తాం..మాకు లైఫ్ ఉంది,మేము బ్రతుకుతున్నాం చూడండోహో అంటూ చాటింపు వేసుకుంటాం..మన మనసుల్లో మన భావాలతో పాటుగా వాటికొచ్చే రియాక్షన్స్ అన్నీ కూడా మిక్స్డ్ రియాక్షన్స్..ఏదో ఒకటి చేస్తున్నా కూడా మనల్ని మనం నిందించుకుంటాం : You use this extremity as only another occasion for self-improvement, another pointless act of self-realization. But isn’t it the case that everybody finds their capabilities returning to them, even if it’s only the capacity to mourn what we have lost? We had delegated so much.

ఏప్రిల్ చివర్లో Ottessa Moshfegh రాసిన మరో వ్యాసాన్ని ప్రస్తావించారు :

I read this line about love: “Without it, life is just ‘doing time.’” I don’t think she intended by this only romantic love, or parental love, or familial love or really any kind of love in particular. At least, I read it in the Platonic sense: Love with a capital L, an ideal form and essential part of the universe—like “Beauty” or the color red—from which all particular examples on earth take their nature. Without this element present, in some form, somewhere in our lives, there really is only time, and there will always be too much of it. Busyness will not disguise its lack. Even if you’re working from home every moment God gives—even if you don’t have a minute to spare—still all of that time, without love, will feel empty and endless.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని వాక్యాలు,

Ever since I was a child my only thought or insight into apocalypse, disaster or war has been that I myself have no “survival instinct,” nor any strong desire to survive, especially if what lies on the other side of survival is just me.

I always tell my students: “A style is a means of insisting on something.” A line of Sontag’s.

I have to remind myself to remember this: their style is all they have. They are insisting on their existence in a vacuum.

I can be very dumb about things that seem to others straightforward and obvious.

When in the presence of a child, get on the floor. Or else bend down until your own and the child’s eyes meet. Mothering is an art. Housekeeping is an art. Gardening is an art. Baking is an art. Those of us who have no natural gifts in these areas—or perhaps no interest—too easily dismiss them. Making small talk is an art, and never to be despised just because you yourself dread making it. Knowing all your neighbors’ names is an art. Sending cards at holidays, to everybody you know—this, too, is an art. But above all these: playing. The tales of adult women who still know how to play with children—these should be honored. Collected in a history book, like Vasari’s Lives of the Artists. Instead, their grandchildren remember.

Privilege and suffering have a lot in common. They both manifest as bubbles, containing a person and distorting their vision. But it is possible to penetrate the bubble of privilege and even pop it—whereas the suffering bubble is impermeable.

The Bus Driver Who Wanted To Be God & Other Stories - Etgar Keret

ఇజ్రాయెల్ రచయిత ఎట్గర్ కెరెట్ 'Fly Already' కథలు తొలిసారిగా చదివినప్పుడే ఆయన శైలితో ప్రేమలో పడిపోయాను..If you can't explain it simply, you don't understand it well enough అని ఐన్స్టీన్ అన్నట్లు పాఠకులను పదగాంభీర్యాలతో కూడిన అనవసరమైన విశేషణాలతో,విశ్లేషణలతో మరో గత్యంతరంలేక పేజీలు తిప్పించి విసిగించే కథలూ,నవలలూ రాసే రచయితల ఆలోచనల్లో స్పష్టత లోపించిందని అర్ధం..ఎంతటి లోతైన,గాఢమైన విషయమైనా సూటిగా సుత్తిలేకుండా చెప్పడంలో ఇటాలో కాల్వినో తరువాత కెరెట్ పేరే గుర్తొస్తుంది నాకు..ఇక ఈ టైటిల్ కూడా ఆయన పుస్తకం చదవాలనిపించడానికి మరొక కారణం..ఈ సంపుటిలో ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఒక్క కెరెట్ శైలి క్రాఫ్టింగ్ తప్ప ఇందులో కథలకు ఒకదానికొకటి పొంతన ఉండదు..ఒక్కో కథనూ చెప్పడానికి ఒక్కో వైవిధ్యమైన థీమ్ ను ఎంచుకున్నారు కెరెట్..ఈ క్రమంలో ఒక ఆర్టిస్టుగా తన కుంచెకు అద్దగలిగిన ఒక్క వర్ణాన్ని కూడా వదిలిపెట్టలేదంటే అతిశయోక్తి కాదేమో.

Image Courtesy Google

అలాగని ఇందులో అన్ని కథలూ బావున్నాయని చెప్పలేను..మొదటి కథ 'The Bus Driver Who Wanted To Be God' కథ సాటి మనుషులపట్ల కరుణ ఆవశ్యకతను గుర్తుచేసే కథ..తీవ్రమైన భావోద్వేగాలు సైతం కెరెట్ కలంలో సరళత్వాన్ని ఆపాదించుకుంటాయి..బిగ్గరగా అరిచి చెప్పవలసిన విషయాన్ని సైతం సున్నితంగా దగ్గరకు లాక్కుని చెవిలో గుసగుసలాడినట్లు చెప్పగల కెరెట్ నైపుణ్యం ఈ కథలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.

ఇక మరో కథ 'Goodman' మనుషుల్లో నైతికతను ప్రశ్నించే కథ..ఒక సెనేటర్ ను హత్య చేసిన నేరంలో శిక్షపడబోతున్న గుడ్ మాన్ అనే పేరు గల వ్యక్తి గురించి అతడి స్నేహితుడు మనకు కథను చెప్తుంటాడు..ఈ క్రమంలో దోషిని నిందిస్తూ అతడి స్నేహితులు,సన్నిహితులు వ్యక్తం చేసిన అభిప్రాయాలను రాస్తారు కెరెట్..తీరా చూస్తే దోషిని తిడుతున్నవాళ్ళెవరూ ధర్మపరులు కాదు..“You never know what goes on in people’s heads.” అనే వాక్యం మెటఫోర్ లా మళ్ళీ మళ్ళీ వారి మధ్య జరిగే సంభాషణల్లో దొర్లుతూ అందరూ నీతిమంతులు కారన్న విషయాన్ని అంతర్లీనంగా ప్రతిధ్వనిస్తుంది..ఈ కథ ముగిసే సమయానికి అసలు నేరం అంటే ఏమిటి ? నైతికత అంటే ఏమిటి ? దోషి ఎవరు ? ఎటువంటి దోషాలు శిక్షార్హం ? అనే పలు ప్రశ్నలు పాఠకుల మనస్సులో ఉత్పన్నమవుతాయి..చివరకు మన నైతికతనూ,మంచితనాన్నీ మనమే ప్రశ్నించుకుని,ఒకసారి ఆత్మపరిశీలన చేసుకునే అవసరం తీసుకొస్తారు కెరెట్..ఒక వేలు ఎదుటివాళ్ళవైపు చూపిస్తే నాలుగు వేళ్ళు మనవైపు చూపిస్తాయనే నానుడికి ఈ కథ మంచి ఉదాహరణ.

మరో కథ, A Souvenir of Hell సర్రియలిస్టిక్ చిత్రంగా కనిపిస్తుంది..ఇందులో ఒక నరక ద్వారం వెలుపల ఉండే సాధారణ ప్రపంచంలోకి యాత్రికులు వస్తుంటారు,వీరు మిలిటరీ ప్రభుత్వానికి ప్రతినిధుల్లా అనిపిస్తారు..అలా ఒక దుకాణంలో వస్తువులు కొనుగోలు చేద్దామని వచ్చిన ఒక యాత్రికునితో దుకాణదారుని కూతురు ప్రేమలో పడుతుంది..ఆమె స్వప్నాలు రెండు ప్రపంచాల మధ్య రాకపోకలకు వీలులేకుండా మూసుకుపోయిన నరకద్వారంతో పాటుగా సమాధైపోగా,ఆమె తరువాతి తరాలకు తన అనుభవాలను కథలు కథలుగా చెప్తుంటుంది అంటూ కథను ముగిస్తారు..'ఉజ్బెకిస్థాన్ గ్రామానికి వందేళ్ళకొకసారి సెలవుమీద వచ్చిన సైనికుల్లా' అనే వాక్యం ఈ కథను ఇజ్రాయెల్ చరిత్రకు ముడిపెట్టి చూడమంటుంది..హోలోకాస్ట్ లో మరణించిన వాళ్ళందరూ నరకంలో నుండి భూమ్మీదకు వచ్చి వందేళ్ళకు సరిపడా తలుచుకునే చరిత్రగా మిగిలిపోవడం ఈ కథలో కీలకాంశం..ఇందులో Cocked and Locked,Shoes,Rabin లాంటి కొన్ని కథలు అర్ధం కావాలంటే ఇజ్రాయెల్-పాలస్తీనా వైషమ్యాల గురించీ,ఇజ్రాయెల్ చరిత్ర గురించీ అవగాహన ఉండాలి..ఈ కథల్లో ఇజ్రాయెల్ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే లిరా,షెకెల్ వంటి అనేక హీబ్రూ పదాలు దొర్లడం చూస్తాం..కాగా ఇందులో కెరెట్ స్వస్థలమైన Tel Aviv బ్యాక్ డ్రాప్ లో రాసిన కొన్ని కథలు కూడా ఉన్నాయి..Katzenstein అనే మరో కథ కూడా మూలం వేరైనప్పటికీ మరణానంతరం స్వర్గ/నరకాలను చేరడం గురించిన కథే.

They come in, ask how much, gift wrap/no gift wrap, and that’s that. They’re all kind of very short-term guests, spending the day and then going back to Hell. And you never see the same one twice, cause they only come out every one hundred years. That’s just how it is. Those are the rules. Like in the army when you only get one weekend off out of three, or on guard duty, when you’re only allowed to sit down for five minutes every hour on the hour. It’s the same with the people in Hell: one day off every hundred years. If there ever was an  explanation, nobody remembers it anymore. By now it’s more a matter of maintaining the status quo.

Korbi's Girl అనే కథలో ఈ ఓపెనింగ్ లైన్స్ అచ్చంగా కెరెట్ మార్కు హాస్యానికీ,వ్యంగ్యానికీ మచ్చుతునకలు.

Korbi was a punk like all punks. The kind that you don’t know whether they’re uglier or stupider. And like all punks he had a beautiful girlfriend, who no one could understand what she was doing with him.

Shoes అనే మరో కథ హోలోకాస్ట్ నేపథ్యంలో కూర్చిన కథ..హోలోకాస్ట్ మెమోరియల్ డే సందర్భంగా ఒక హోలోకాస్ట్ సర్వైవర్ అయిన వృద్ధుని లెక్చర్ విన్న ఒక చిన్నపిల్లవాడు ఇంటికి వచ్చాకా తల్లితండ్రులు కొన్న జర్మన్ మేడ్ షూస్ ని చూసినప్పుడు అతడి మనస్థితిని విశ్లేషించే కథ..ఈ కథలో కెరెట్ తన బాల్య జ్ఞాపకాల్ని మనతో పంచుకున్నారా అనిపిస్తుంది..బాల్యానికి సంబంధించిన మరో కథ 'Breaking the Pig' పసితనపు అమాయకత్వాన్ని అమాంతం పాఠకుల అనుభవంలోకి తీసుకొస్తుంది.

Because when he went with his parents to Germany fifty years ago everything looked nice, but it ended in hell. People have short memories, he said, especially when bad things are concerned. People tend to forget, he said, but you won’t forget. Every time you see a German, you’ll remember what I told you. Every time you see German products, be it television (since most televisions here are made by German manufacturers) or anything else, you’ll always remember that underneath the elegant wrapping are hidden parts and tubes made of bones and skin and flesh of dead Jews.

Missing Kissinger కథ ప్రేమను నిరూపించుకోవాల్సిన దుస్థితిని గురించిన కథ..నిజానికి భావోద్వేగాలకు నిరూపణలు అవసరం లేదు..అవి అనుభవంలో తెలుసుకోవాల్సిన విషయాలు మాత్రమే..అనుమానాలూ,అపార్ధాలూ ఉన్న చోట ప్రేమకు ఆస్కారం లేదు అని నిరూపిస్తూ,There are two kinds of people, the ones who like sleeping next to the wall, and the ones who like sleeping next to the people who push them off the bed. అంటారు కెరెట్.

ఈ కథల్లో Pipes నాకు చాలా నచ్చిన మరో కథ..ప్రతి మనిషీ ప్రత్యేకం,కానీ మన సమాజంలో వస్తువుల్ని వర్గీకరించినట్లే మనుషుల్ని కూడా విభజించి విడదీస్తారు..సామజిక పరమైన వర్గీకరణ సంగతి అటుంచితే వారి జన్యుపరమైన లోపాలకు,మనోవైకల్యాలకు సంబంధించిన నైపుణ్యాలను బట్టి కూడా జడ్జి చేసే సమాజంపై వ్యంగ్యోక్తిగా రాసిన కథ ఇది..ప్రపంచాన్ని ఒక్కొక్కరూ ఒక్కో దృష్టితో చూస్తారు..సగం నీళ్ళతో ఉన్న గ్లాసుని చూసి సగం ఖాళీగా ఉందని అనేవారు కొందరైతే,సగం నిండి ఉందని అనేవారు మరికొందరు..ఇక్కడ ఎవరి దృష్టికోణం సరైనది ? అనే ప్రశ్న వేస్తుందీ కథ.

My boss was an engineer with a diploma from a top technical college. A brilliant guy. If you showed him a picture of a kid without ears or something like that, he’d figure it out in no time.

When I saw it all in one piece, waiting for me, I remembered my social studies teacher who said once that the first human being to use a club wasn’t the strongest person in his tribe or the smartest. It’s just that the others didn’t need a club, while he did. He needed a club more than anyone, to survive and to make up for being weak. I don’t think there was another human being in the whole world who wanted to disappear more than I did, and that’s why it was me who invented the pipe. Me, and not that brilliant engineer with his technical college degree who runs the factory.

I always used to think that Heaven is a place for people who’ve spent their whole life being good, but it isn’t. God is too merciful and kind to make a decision like that. Heaven is simply a place for people who were genuinely unable to be happy on earth. They told me here that people who kill themselves return to live their life all over again, because the fact that they didn’t like it the first time doesn’t mean they won’t fit in the second time. But the ones who really don’t fit in the world wind up here. They each have their own way of getting to Heaven.

ఇలా చెప్పుకుంటూపోతే ఇందులో కథలన్నీ పాఠకుల ఊహాత్మకతకు రెక్కలిచ్చేవే..కథలన్నీ చిన్న చిన్నవీ,సరళమైనవీ అయినప్పటికీ కథల్లో మూలం సంక్లిష్టంగా ఉండటం వల్ల ఈ కథల్ని  ఒక్క సిట్టింగ్ లో చదవడం సాధ్యపడదు..ఇందులో ఒకే ఒక్క నవలిక Kneller's Happy Campers ఎందుకంత పాపులర్ అయ్యిందో నాకు అర్ధం కాలేదు..నాలుగైదు చాప్టర్లు చదివేసరికి అందులో ఉపయోగించిన భాష నాన్ స్టాప్ ర్యాంటింగ్ గా చాలా విసుగు తెప్పించింది..ఆ ఒక్కటీ మరోసారి ఓపిగ్గా చదవాలి.

చివరి కథ 'One last story and that's it' ఆర్టిస్టుకు,వాస్తవికతకు మధ్య సంబంధాన్ని తర్కిస్తూ కళ ప్రాథాన్యతను సున్నితంగా గుర్తుచేసే కథ.

It’s always the nice ones who give you the biggest hassle. With the obnoxious ones he never had any problem. You get there, remove the soul, undo the Velcro, pull out the talent, and that’s that.

Rabin కథ నుండి :
Everything in life is just luck. Even the original Rabin—after everyone sang the Hymn to Peace at the big rally in the Square, if instead of going down those stairs he’d hung around a little longer, he’d still be alive. And they would have shot Peres instead.

Plague of the Firstborn కథ నుండి :
“Even as a very young man, I knew that my family is like a plant. Uproot it, and it will wilt. Pluck away at it, and it will die. But leave it to thrive in the soil, untouched, and it will weather both gods and winds. It is born with the soil, and it will live so long as the soil shall live."

Leaving the Atocha Station - Ben Lerner

స్పెయిన్ లో మాడ్రిడ్ లోని ఒక ఆడిటోరియం ప్రముఖ కవులు కవిత్వం చదువుతుంటే వినడానికి వచ్చిన అనేకమంది శ్రోతలతో కిక్కిరిసిపోయి ఉంది..ఆ కవుల్లో అమెరికన్ యువకుడు  ఆడమ్ గోర్డాన్ కూడా ఒకరు..స్పెయిన్ లో ఫెలోషిప్ చేస్తున్న ఆడమ్  స్పానిష్ సివిల్ వార్ ను గురించిన కవిత్వం మీద రీసెర్చ్ చేస్తుంటాడు..ఆడమ్ గురించి చెప్పాలంటే అతడు నోరు తెరిస్తే అబద్ధాలు చెప్తుంటాడు,డ్రగ్స్ కు బానిస,ఆత్మవిశ్వాసం బొత్తిగా శూన్యం..ఇక మళ్ళీ సభలోకి ప్రవేశిస్తే ఒక ప్రముఖ కవి Tomás Gomez or Gutiérrez తన పొలిటికల్ కవిత్వం చదవడానికి సభలోకి అడుగుపెడతాడు..ఆడమ్ సభాప్రవేశం చేస్తున్నప్పుడు థామస్ ముఖ కవళికలను వర్ణిస్తాడు..అతడి ముఖం ఎలా ఉంటుందంటే,అతడు కవిత్వాన్ని చదవడానికి వస్తున్నట్లు కాక ఏ ఫ్లామెంకో(స్పానిష్ మ్యూజిక్) పాడడానికో లేదా యుద్ధానికి వెళ్తున్నట్లో ఉంటుంది..అదీ కాకపోతే ఏడవడానికి సిద్ధంగా ఉన్న డ్రమెటికల్ ఎమోషనల్ డిస్ప్లే కనిపిస్తుంది..మరి కవిత్వం కేవలం పైపై హంగుల ప్రదర్శన మాత్రమేనా లేక మనసుని సున్నితంగా తాకవలసిన భావనా ? సరిగ్గా ఈ ప్రశ్న వద్దే అమెరికన్ రచయితా,కవీ బెన్ లెర్నర్ నవల Leaving the Atocha Station మొదలవుతుంది.

ఈ కథ మార్చ్ 11,2004 లో స్పెయిన్ లోని మాడ్రిడ్ లో Atocha స్టేషన్ లో జరిగిన తీవ్రవాద దాడి నేపథ్యంలో రాశారు లెర్నర్..స్పెయిన్ లో అప్పటికే స్కాలర్ గా స్థిరపడిన రచయిత బెన్ లెర్నర్ ఆనాటి బాంబ్ ప్రేలుళ్ళకు ప్రత్యక్ష సాక్షి..అందువల్ల ఇందులో ప్రొటొగోనిస్ట్ ఆడమ్ గోర్డాన్ ఫస్ట్ పెర్సన్ నేరేషన్ లో రచయిత గళం స్పష్టంగా వినిపిస్తుంది..ఇందులో గోర్డాన్ విదేశాల్లో విద్యనభ్యసించే యువతకు ప్రతినిథిగా కనిపిస్తాడు..పరాయి దేశంలో తన ఉనికిని వెతుక్కునే క్రమంలో “I came here,” I began, “and nobody knows me. So I thought: You can be whatever you want to people. You can say you are rich or poor. You can say you are from anywhere, that you do anything. At first I felt very free, as if my life at home wasn’t real anymore.”అంటాడు.

లెర్నర్ ఈ కథలో కవి గోర్డాన్ అస్తిత్వాన్ని మూడు రకాల తూకపు రాళ్ళతో తూచే ప్రయత్నం చేశారు..మొదటిది గోర్డాన్ వ్యక్తిగతం కాగా రెండవది కవిగా గోర్డాన్ కి ఉండవలసిన సామజిక బాధ్యత,ఇక మూడవది ఒక ఆర్టిస్టుకు ఆర్ట్ తో ఉండే సంబంధం..గోర్డాన్ జీవితం ఈ మూడు సంబంధాల మధ్యా సమతౌల్యం పాటించే దిశగా చేసే వృథా ప్రయత్నంలో అనేక సందిగ్ధతల నడుమ ఊగిసలాడుతుంది..నిజానికి గోర్డాన్ కు కొద్దిగా కూడా సామజిక బాధ్యత ఉండదు..అతడి ప్రపంచమంతా అతడి వ్యక్తిగతమైన విషయాల చుట్టూ పరిభ్రమిస్తూ ఉంటుంది.. "While Spain was voting I was checking e–mail" , "When history came alive, I was sleeping in the Ritz." అంటూ స్పెయిన్ రాజకీయాలపట్ల తన నిర్లిప్తధోరణి వ్యక్తం చేస్తాడు గోర్డాన్..అతడి దృష్టిలో కవిత్వం,రాజకీయం ఈ రెండూ వేర్వేరు..పొలిటికల్ కవిత్వం అంటే అతడికి సహించదు,నిజానికి అతడికి అర్ధం కాదు అంటాడు..చాలా సాధారణ కుటుంబంనుండి వచ్చినప్పటికీ స్పెయిన్లో అమెరికన్ అనే గుర్తింపు ద్వారా వచ్చిన ప్రత్యేక హోదాతో చాలా ధనవంతుడిలా నటిస్తూ ఆత్మవంచన చేసుకుంటాడు..థెరెసా(గోర్డాన్ ట్రాన్స్లేటర్) ,ఇసాబెల్ అనే ఇద్దరు స్పానిష్ యువతులతో ఏకకాలంలో ప్రేమలో ఉన్నా,ఎటూ తేల్చుకోలేకపోతాడు..స్పెయిన్ లో తీవ్రవాద దాడికి వ్యతిరేకంగా కొందరు స్పానియార్డ్స్ చేస్తున్న నిరసన ఉద్యమాల్లో థెరెసా,కార్లోస్ వంటి యువతీయువకులతో కలిసిమెలిసి తిరిగినప్పుడు గోర్డాన్ కు ఒక ఆర్టిస్టుగా తనలో లోపించిన సామజిక బాధ్యతపట్ల అపరాధభావం కలుగుతుంది..ఒక సందర్భంలో గోర్డాన్ ను “Are you going to write a poem about the bombings?” అని వ్యంగ్యంగా అడుగుతాడు కార్లోస్..కానీ తరువాత జరిగిన కొన్ని పరిణామాల క్రమంలో,థెరెసా ఈ ఉద్యమాలన్నీ రాబోయే ఎన్నికలను నిర్దేశించే ఫ్యాబ్రికేషన్ లో భాగం అని చెప్పడంతో అతడి ఆలోచనాధోరణిలో మార్పు వస్తుంది..నిరసన ఉద్యమాల వెనుక స్వచ్ఛమైన స్ఫూర్తి కంటే యువతలో ప్రబలుతున్న కీర్తికాంక్ష,షో ఆఫ్ బిజినెస్,దానికి చేయూతనిస్తూ సత్వర సాధనంగా మారిన టెక్నాలజీ,సెల్ ఫోన్లు,వీటన్నిటినీ మించి ఒక ప్రక్క నిస్వార్థ ఉద్యమకారుల్లా పైకి వ్యవహరించినా రాజకీయ,సామజిక స్థితిగతుల్ని తమ పాలరాతి సౌధాల ప్రాంగణాల్లోకి రానివ్వనీ,ఆ పర్యవసానాలను మనసుకంటనివ్వనీ థెరెసా వంటి ధనవంతుల స్వార్థపరమైన డిటాచ్మెంట్,అటువంటి ఫాసిస్ట్ వ్యవస్థలో అలంకారప్రాయంగా ఆడిటోరియాల కరతాళ ధ్వనులకు పరిమితమైపోయిన సాహిత్యం,బీదధనిక తారతమ్యాలు లేని అన్ని సామజిక వర్గాల హిపోక్రసీ ఇవన్నీ కలిసి సాహిత్యానికీ,సమాజానికీ,వ్యక్తిగత విలువలకూ,రాజకీయాలకూ మధ్య ఏర్పడుతున్న అంతరాలను సున్నితంగా పాఠకుల దృష్టికి తీసుకువస్తాయి.

I overheard conversations about the role of photography now, where “now” meant post–March 11. A “post” was being formed, and the air was alive less with the excitement of a period than with the excitement of periodization. I heard something about how the cell phone, instrumental to organizing the marches, was the dominant political technology of the age. What about Titadine, the form of compressed dynamite used in the attacks, I wanted to say; wasn’t that the dominant technology? I said this to Teresa, who corrected me gently as we poured ourselves drinks: these attacks were “made for TV”; she said the phrase in English.

ఈ పుస్తకంలో లెర్నర్ ప్రొటొగోనిస్ట్ గోర్డాన్ పాత్ర స్వభావరీత్యా ఒక హీరోగా కంటే అన్ని లోపాలూ ఉన్న ఒక సాధారణ యువకుడిగానే కనిపిస్తుంది..కవులంటే నేలవిడిచి సాముచేస్తారనే భావనకు భిన్నంగా గోర్డాన్ కు తన ట్రేడ్ లో సాధ్యాసాధ్యాలు స్పష్టంగా తెలుసు..'I tried hard to imagine my poems or any poems as machines that could make things happen.' అనే గోర్డాన్ మాటల్లో నిరాశ పాఠకులను ఆలోచనలో పడేస్తుంది..అతడి మెడిటేషన్స్ ఒక ఉపరితలంపై సున్నితమైన స్వరంలో సాగిపోతాయి..భాష కూడా సరిగ్గా రాని పరాయిదేశంలో తన ఉనికిని వెతుక్కునే క్రమంలో గోర్డాన్ లో అభద్రతాభావం,ఆత్మవిశ్వాసం లేకపోవడం,నోరు తెరిస్తే అబద్ధాలు చెప్పడం,వాస్తవంతో కలిసిమెలిసి అడుగువెయ్యలేని నిరాసక్తత,నిర్లిప్తత ఇవన్నీ చూసినప్పుడు అతడిలో యువత చాలా సహజంగా ఐడెంటిఫై చేసుకోగలిగే పలు అంశాలు కనిపిస్తాయి..ఈ పుస్తకం చదువుతున్నప్పుడు కళకూ,చరిత్రకూ ఉన్న సంబంధాన్ని గురించి ఆలోచించినప్పుడు గోర్డాన్ వైఖరిని తప్పుపట్టాలనిపించలేదు..యుద్ధాన్ని ఒక సగటు వ్యక్తి,ఒక ఆర్టిస్టు,ఒక బిజినెస్ మాన్ ఇలా ముగ్గురి దృష్టికోణాల నుచి చూస్తే Life is Beautiful సినిమాలో హీరో యుద్ధాన్ని కూడా తన కొడుకు మనసులో ఒక సుందర స్వప్నంగా చిత్రించి వెళ్ళిపోతాడు,అతడిలో సామజిక స్థితిగతులపట్ల ప్రతిఘటన కంటే డిటాచ్మెంట్ తో కూడిన లొంగుబాటు కనిపిస్తుంది..అదే Schindler's List లో నాయకుడు నాజీలతో చీర్స్ చెప్తూనే నొప్పింపక తానొవ్వక తరహాలో జ్యూయిష్ జాతికి వెన్నుదన్నుగా మారి తాను నమ్మిన ఆదర్శానికి కట్టుబడతాడు..ఇక The Pianist సినిమాలో ఆర్టిస్టు తనను తాను బ్రతికించుకునే ప్రయత్నంలో అతడి కళ అతడికి జీవంపోయడం చూస్తాం..గోర్డాన్ ను కూడా జడ్జిమెంట్ లేకుండా చూస్తే అతడు కూడా తన స్థానంలో అవకాశాలను అందిపుచ్చుకునే క్రమంలో తప్పటడుగులు వేసే సగటు వ్యక్తిగానే కనిపిస్తాడు..అస్థిమిత రాజకీయ వాతావరణంలో శాంతిని కాంక్షించే ప్రతీ ఆర్టిస్ట్ లా 'I couldn’t imagine moving through an array of social spaces without the cigarette as bridge or exit strategy. Happy were the ages when the starry sky was the map of all possible paths, ages of such perfect social integration that no drug was required to link the hero to the whole.' అనుకుంటాడు గోర్డాన్.

లెర్నర్ నేరేషన్ లో చిన్న చిన్న సంగతుల్లో వ్యంగ్యంతో కూడిన డార్క్ హ్యూమర్ కనిపిస్తుంది..కవిత్వం సభల్లో ఆడమ్ దృష్టి అంతా ఒక గొప్ప కళారూపమైన కవిత్వాన్ని ఆస్వాదిస్తున్నట్లు నటించే సాధారణ శ్రోతల మీద ఉంటుంది..కొందరు మగవారు తలక్రిందకి దించుకుని బలవంతంగా తెచ్చిపెట్టుకున్న శ్రద్ధతో కవిత్వం ఆస్వాదిస్తుంటారు..కొందరు స్త్రీలు కాస్త తలపైకెత్తి తదేకంగా ఆ కవిత్వంలో లీనమైపోయినట్లు సగం చిరునవ్వుతో,ముట్టుకుంటే ఆనందభాష్పాలు రాలిపోతాయేమో అన్నట్లు మొహంపెడతారు..కళాస్వాదనతో తమ అంతఃప్రపంచంతో లీనమైపోయినట్లు చూసేవాళ్ళని భ్రమింపజేసే వారిది ఒట్టి నటన అంటాడు ఆడమ్..ఈ పుస్తకంలో ఇటువంటిదే మరొక సందర్భం ఉంటుంది..గోర్డాన్ ఆర్ట్ గేలరీని సందర్శించినప్పుడు ఒక వ్యక్తి అక్కడి Roger Van der Weyden’s 'Descent from the Cross'పెయింటింగ్ మొదలు ఒక్కో పెయింటింగ్ వద్దా ఆగి కన్నీరు కారుస్తాడు.. 'I wondered, just facing the wall to hide his face as he dealt with whatever grief he’d brought into the museum? Or was he having a profound experience of art? I had long worried that I was incapable of having a profound experience of art and I had trouble believing that anyone had, at least anyone I knew. I was intensely suspicious of people who claimed a poem or painting or piece of music “changed their life,” especially since I had often known these people before and after their experience and could register no change.' అంటాడు గోర్డాన్.

గోర్డాన్ (రచయిత ?) కవి అయినప్పటికీ అతడిలో కవిత్వం పట్ల ఇష్టంతో పాటు అనిర్వచనీయమైన విముఖత కూడా కనిపిస్తుంది..కవిత్వంపట్ల అతడి ధృక్పథం ఆ మధ్య చదివిన లెర్నర్ మరో పుస్తకం The Hatred of Poetry లో గుర్తుచేసిన Marianne Moore కవితను  గుర్తుకుతెచ్చింది.

I, too, dislike it: there are things that are important beyond all this fiddle.
Reading it, however, with a perfect contempt for it, one discovers in
it after all, a place for the genuine.

ఇకపోతే లెర్నర్ నేరేషన్ లో నన్ను ఆకర్షించిన మరో అంశం,నిజాన్ని నిష్కర్షగా చెప్పడం..
ఉదాహరణకు ఒక సందర్భంలో Quixote ను చదువుదామని మొదలు పెట్టి దాన్ని ప్రక్కన పెట్టేసి టాల్స్టాయ్ ని చదివాను అంటాడు..ఆర్ట్ ను పూర్తిగా ఆస్వాదించామని ఎవరైనా చెప్తే నాకు నమ్మశక్యం కాదు అంటాడు..ఇంకో సందర్భంలో ప్యానెల్ ముందు తన కవిత్వాన్ని వినిపించే సమయంలో గోర్డాన్ ను నిన్ను ప్రభావితం చేసిన స్పానిష్ కవులు ఎవరని అడిగితే లోర్కా ను చదవకపోయినా అబద్ధం చెప్పే సందర్భం సరదాగా ఉంటుంది..అసలు చదవని Miguel Hernández,Juan Ramón Jiménez,Antonio Machado మరో ఫేమస్ కవుల పేర్లను తడబాటులో Ramón Machado Jiménez అని అనడం ఇవన్నీ గోర్డాన్ లో కళాకారుడి డాంబికానికి బదులు సహజత్వం కనిపిస్తుంది.. But the names collided and recombined in my head, and I heard myself say: “,” which was as absurd as saying “Whitman Dickinson Walt,”

ఈరోజుల్లో సాహితీ సేవను సమాజంలో అగ్రవర్గాల ఆటవిడుపుగానో లేదా ఆర్ట్ ను ఒక ఫ్యాషన్ స్టేట్మెంట్ లాగానో భావించేవారే అధికం..ఒకప్పటిలా అది ఒక నిరంతర సత్యాన్వేషణ,అకుంఠిత దీక్షల ప్రతిఫలం కాదు..ఒకప్పుడు కళ అదుపుతప్పిన,అదుపుచేసుకోలేని జీవితానుభవాల తాలూకూ భావోద్వేగాలనుండి పుట్టేది,మరి ఈరోజుల్లో తీరుబాటువేళల్లో కాలక్షేపపు వ్యాపకంగా మార్పు చెందింది..వాల్టర్ బెంజమిన్ అన్నట్లు ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటలిజెన్స్ యుగంలో ఇప్పుడు స్వచ్ఛమైన అనుభవాలే అరుదైనప్పుడు,హృదయపు లోతుల్లోంచి వ్రేళ్ళూనుకుని పుట్టవలసిన కళ అందించే అనుభవం కూడా మెదడు ఉపరితలం దగ్గరే నిలిచిపోవడంలో ఆశ్చర్యం లేదు..అమెరికన్ కవి,రచయిత బెన్ లెర్నర్ తొలి నవల Leaving the Atocha Station కవిత్వానికి సమాజాన్ని మార్చే శక్తి ఉందా ? సాహిత్యం చరిత్రగతిని ప్రభావితం చేస్తుందా ? అసలు కవిత్వం ఎంత మందికి అర్థమవుతుంది ? ఆధునిక సమాజంలో సాహిత్యానికీ,రాజకీయాలకూ ఉన్న సంబంధం ఏమిటి అనే పలు అంశాలపై ప్రశ్నలు రేకెత్తిస్తూ ఆసక్తికరమైన విశ్లేషణలు చేస్తుంది...ఇది పూర్తిగా ప్రోజ్ అయినప్పటికీ ఎక్కడా పట్టుసడలని లెర్నర్ లిరికల్ నేరేషన్ పుస్తకాన్ని ఆపకుండా చదివిస్తుంది.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని అంశాలు,

కళాకారుడి నిరాశావాదం,
I tried hard to imagine my poems or any poems as machines that could make things happen, changing the government or the economy or even their language, the body or its sensorium, but I could not imagine this, could not even imagine imagining it. And yet when I imagined the total victory of those other things over poetry, when I imagined, with a sinking feeling, a world without even the terrible excuses for poems that kept faith with the virtual possibilities of the medium, without the sort of absurd ritual I’d participated in that evening, then I intuited an inestimable loss, a loss not of artworks but of art, and therefore infinite, the total triumph of the actual, and I realized that, in such a world, I would swallow a bottle of white pills.

Reading poetry, if reading is even the word, was something else entirely. Poetry actively repelled my attention, it was opaque and thingly and refused to absorb me; its articles and conjunctions and prepositions failed to dissolve into a feeling and a speed; you could fall into the spaces between words as you tried to link them up; and yet by refusing to absorb me the poem held out the possibility of a higher form of absorption of which I was unworthy, a profound experience unavailable from within the damaged life, and so the poem became a figure for its outside.

I told myself that no matter what I did, no matter what any poet did, the poems would constitute screens on which readers could project their own desperate belief in the possibility of poetic experience, whatever that might be, or afford them the opportunity to mourn its impossibility. My own poetry, I told myself, would offer this to the gathering as, or even more effectively, than Tomás’s, as my poems in their randomness and disorder were in some important sense unformed, less poems than a pile of materials out of which poems could be built; they were pure potentiality, awaiting articulation.

“The language of poetry is the exact opposite of the language of mass media,” I said, meaninglessly.

Ashbery కవిత్వం గురించిన విశ్లేషణ,
The best Ashbery poems, I thought, although not in these words, describe what it’s like to read an Ashbery poem; his poems refer to how their reference evanesces. And when you read about your reading in the time of your reading, mediacy is experienced immediately. It is as though the actual Ashbery poem were concealed from you, written on the other side of a mirrored surface, and you saw only the reflection of your reading. But by reflecting your reading, Ashbery’s poems allow you to attend to your attention, to experience your experience, thereby enabling a strange kind of presence. But it is a presence that keeps the virtual possibilities of poetry intact because the true poem remains beyond you, inscribed on the far side of the mirror: “You have it but you don’t have it. / You miss it, it misses you. / You miss each other.

She hesitated. “We never talk about our relationship, about the rules,” she said. I always thought the rule was that we wouldn’t. This was the first time I’d heard her refer to our “relationship” at all. I knew what was coming: she wanted to assure herself I wasn’t seeing anybody else, that at least for as long as I was in Spain, I was hers exclusively.

I said to her in English, “You are the most graceful and protean person I know. The way you handed me the coffee right when I awoke or the way just now you took the tequila from me or,” I paused to think of an example not involving drinks, “the way you can move without apparent transition from your stylish apartment to a protest"

“The proper names of leaders are distractions from concrete economic modes.”

“All you’re describing,” she said in Spanish, “is the personality of a translator.From apartment to protest, from English to Spanish."

“Well, it’s not poetry that makes things happen,” he said. “Poetry makes nothing happen,” I said in English. He blinked at me. “What made all of this,” I said in Spanish, waving my hand to include the party in the events of the last few days, “happen?” “Bodies in the streets,” he said. At first I thought he meant dead bodies; then I realized he meant the bodies of protestors.

I was dripping. I leaned my head against the wheel and felt the full force of my shame. I wasn’t capable of fetching coffee in this country, let alone understanding its civil war. I hadn’t even seen the Alhambra. I was a violent,bipolar, compulsive liar. I was a real American. I was never going to flatten space or shatter it. I hadn’t seen The Passenger, a movie in which I starred. I was a pothead, maybe an alcoholic. When history came alive, I was sleeping in the Ritz. A blonde woman, if that’s the word, with exaggerated breasts and exaggerated eyes, was waving a checkered flag on the screen before me. I dare you to play again, she said in English.

My terror at the prospect of the panel dovetailed with my increasing anxiety regarding what I would do when I completed my research; there were only two months of the fellowship left. I was not a sufficiently published writer to apply for jobs teaching what was called “creative writing”;

“No writer is free to renounce his political moment, but literature reflects politics more than it affects it, an important distinction.”

‘By speaking, by thinking, we undertake to clarify things, and that forces us to exacerbate them, dislocate them, schematize them. Every concept is in itself an exaggeration.My fear about this panel is that we are in a hurry to define a period, to speak of literature now; every period, like every concept, is in itself an exaggeration. I hope to hear from others what changed on March 11 that permits we to speak of a new now, of a new period, without dislocation.

“I agree. No writer is free to renounce his political moment, but literature reflects politics more than it affects it, an important distinction.”

I would not repeat, I promised myself, the mistake of speaking unless forced to speak.

The Storyteller Essays - Walter Benjamin

న్యూయార్క్ రివ్యూ బుక్స్ క్లాసిక్స్ జర్మన్ రచయిత,తత్వవేత్త వాల్టర్ బెంజమిన్ రాసిన 'ది స్టోరీ టెల్లర్ ఎస్సేస్' కి కొత్త అనువాదాన్ని ప్రచురించింది..కొన్ని పుస్తకాలు చదవడం ఒక తరంలో సాంస్కృతిక వైశాల్యపు పరిథుల్ని పూర్తి స్థాయిలో అవలోకనం చెయ్యడంతో సమానం..అందుచేత ఈ నూట ఇరవై ఎనిమిది పేజీల పుస్తకం చదవడానికి మధ్యలో అనేకమైన డిస్ట్రాక్షన్స్ తో కలిపి నాకు ఒక వారం పట్టింది..ఇందులో వ్యాసాలన్నీ ప్రధానంగా స్టోరీ టెల్లింగ్ ప్రక్రియ ఎందుకు అంతరించిపోతోంది ? స్టోరీ టెల్లింగ్ పై ప్రభావం చూపే అంశాలేమిటి ? రచయితల్లో సృజనాత్మకత లోపించడానికి,భావదారిద్య్రమునకు కారణాలేమిటి ? వంటి ప్రశ్నల చుట్టూ తిరుగుతాయి.

Image Courtesy Google

చెన్నై లో అన్నా సెంటినరీ లైబ్రరీలో పిల్లల కోసం ప్రత్యేకించి స్టోరీ టెల్లింగ్ సెషన్స్ జరిగేవి..అక్కడ పిల్లలకు తీరుబాటు వేళల్లో కథలు చెప్పగలిగిన కళ తెలిసినవాళ్ళు వచ్చి కథలు చెప్తుండేవారు..కథకులు చక్కని హావభావాలతో ఎంతో ఉత్సాహంగా పిల్లలకు కథలు చెప్పడం నావరకూ నాకొక అద్భుతంగా తోచేది..అవకాశం ఉండేది కాదుగానీ రోజంతా అక్కడ కూర్చుని వాళ్ళ కథలు వినాలనిపించేది..జీవంలేని పుస్తకంలోని పేజీలతో ఏకపక్షమైన మౌన సంభాషణ కంటే ఓరల్ స్టోరీ టెల్లింగ్ లో అదనపు మానవీయ కోణం విస్మరించలేనిది.. ఒకానొకప్పుడు కథలు ఒక నోటి నుండి మరొక నోటికి చేరుతూ ఒక తరంనుండి మరో తరానికి సాంస్కృతిక వారసత్వం రూపంలో అందించబడేవి..ఈ ప్రక్రియలో శబ్దం,ఉఛ్ఛారణతో పాటు చేతులు,ముఖ కవళికల ద్వారా కథను అభినయిస్తూ చెప్పడంలో చెప్పేవారికీ వినేవారికి మధ్య ఒక సత్సంబంధం ఏర్పడుతుంది..తరువాత కథాకాలక్షేపాలూ,హరికథలూ,బుర్ర కథల్లాంటి కొన్ని పద్ధతుల ద్వారా ఇది కొనసాగినప్పటికీ పుస్తకాలు,ప్రచురణలు (టెక్స్ట్) వెలుగుచూశాక ఓరల్ స్టోరీ టెల్లింగ్ ప్రక్రియ దాదాపు అంతరించిపోయిందని చెప్పవచ్చు.

Thus it is the voice of a born storyteller we hear opposing the novelist when we read: “Nor will I speak of the fact that I consider it useful . . . to liberate the epic from the book, useful above all with regard to language. The book is the death of real language. The most vital creative forces of language escape the epic poet who only writes.”

On the other hand, with the dominance of the middle class—for which the press is one of the most essential instruments in the era of fully fledged capitalism—a form of communication comes into play, which, however ancient its origins, had never before influenced the epic form in a decisive way.

మరి కథలు చెప్పగలిగే సామర్థ్యం ఎవరికుంటుంది ! తమ జీవిత కాలంలో ఎప్పుడూ 'బోర్ డమ్' ఎరుగని వాళ్ళెవరూ కథలు చెప్పలేరంటారు వాల్టర్..మరి ఇప్పుడు కథలకు తీవ్రమైన కొరత రావడానికి కారణం మన జీవితాల్లో ఈ బోర్డమ్ కు స్థానం లేకపోవడమేనేమో..ఒకప్పుడు పొలాల్లో పని చేస్తూనో,మగ్గం నేస్తూనో,నీళ్ళు తోడుతూనో,చెరువు గట్టున బట్టలుతుకుతూనో,వుడ్ వర్క్ చేస్తూనో,హ్యాండీ క్రాఫ్ట్స్ తయారు చేస్తూనో ఇలా అనేక శారీరకమైన పనులు చేస్తూ అలసటలో ఆటవిడుపుగా ఒకరికొకరు కథలు చెప్పుకునేవారు..అదే యాత్రికులు ఎదురైతే సుదూరప్రాంతాల సంగతులను అతడి చుట్టూ చేరి అమితాశ్చర్యంతో వినేవారు..ఇప్పుడు గ్లోబలైజేషన్ కారణంగా ప్రపంచం మొత్తానికి సంబంధించిన సమాచారం నట్టింట్లో దొరికేస్తోంది..ఎంత 'No man is an Island' అనుకున్నా ఈరోజుల్లో డబ్బుంటే చాలు సాటి మనిషితో అవసరంలేని జీవన శైలి అమలులోకి వచ్చింది..మనిషిలో భావోద్వేగాలను ఒక్క కుదుపు కుదిపి లేపే మృత్యువు,వ్యాధులు వంటివి ఒక తరానికి దైనందిన జీవితంలో అత్యంత సహజమైనవి..ఒకప్పుడు ప్రతి ఇంట్లోనూ మరణాన్ని చూడని గదులు చాలా అరుదంటారు వాల్టర్..కానీ ఈరోజుల్లో మనుషులు మృత్యువు ఛాయలు పడని గదుల్లో నివసిస్తున్నారు..తుదిదశకు చేరిన తరువాత శానిటోరియంలోనో,హాస్పిటల్లోనో విడిచే శ్వాసలే ఎక్కువ..అశాశ్వతాన్నీ,వికారాన్నీ,అస్థిరత్వాన్నీ,ఏకాంతాన్నీ ఆమడ దూరంలో పెట్టి నలుగురి మెప్పు కోసం,నలుగురి మధ్యలో ఊపిరాడని బిజీ జీవితాలతో భోగలాలసత్వానికి అలవాటుపడిన ఆధునిక తరంలో కథలు సృష్టించడానికి అవసరమైన సృజనాత్మకత అడుగంటా అంతరించిపోవడానికి వేరే కారణాలు అక్కర్లేదు..జీవితాన్ని ఏ రంగుటద్దాల ఆసరా లేకుండా దాని పూర్తి స్వాభావికమైన స్వరూపంలో చూసే శక్తి ఈ తరానికి లేదు..ఇది నిజానికి అన్నిటికంటే అతి పెద్ద మానవ వైఫల్యం.

Let us admit it: our poverty of experience is not only an impoverishment of private experience but of human experience as a whole. It is, therefore, a new kind of barbarism.

Boredom is the dream bird that broods the egg of experience. A rustling in the leaves is enough to scare it away. Its nests—those activities intimately connected to boredom—have already died out in the cities and are declining in the countryside as well. With them, the gift of listening is being lost, and the community of listeners is disappearing.

“No one dies so poor that he does not leave something behind,” అంటారు Pascal..కటిక పేద కూడా చివరకు ఈ భూమ్మీద తనవైన కొన్ని జ్ఞాపకాలైనా మిగిల్చి వెళ్తాడు..కానీ ఆ జ్ఞాపకాలకు వారసత్వం దొరకడమే కష్టం..ఇలాంటి వారసత్వాన్ని నవలా రచయిత అందిపుచ్చుకుంటాడు..వివేకశూన్యత (the epic side of truth, that is, wisdom ) వల్ల కథా సంస్కృతి ఒకవైపు తెరమరుగైపోతున్నప్పటికీ అదృష్టవశాత్తూ నవలా నిర్మాణంలో కీలకమైన బిల్డంగ్స్రోమన్ ప్రక్రియ మాత్రం ఇంకా అంతరించిపోలేదు..జననమరణాల మధ్య మనిషి తాత్విక,ఆధ్యాత్మిక ప్రయాణానికి దారులు ఏర్పరుస్తూ మనిషి వ్యక్తిగతాభివృద్ధిపై ప్రభావాన్ని చూపే ఆర్ధిక,సామాజిక,రాజకీయ,నైతిక పరమైన అంశాలు ఇప్పటికీ కంచుకోటలా నవలాప్రక్రియను ముందుకు నడిపిస్తున్నాయంటారు వాల్టర్.

ఇందులో నవలా ప్రక్రియతో పాటు జాతీయాల (సామెతలు) గురించి రాసిన విషయాలు కూడా చాలా ఆసక్తికరంగా ఉన్నాయి..మనుషులకు జీవితంలో నేర్చుకునే పాఠాల ద్వారా ఎదురైన వ్యక్తిగతానుభావాలను ప్రక్షాళన చేసుకునే అవకాశం చాలా తక్కువ..కానీ సామెతలు ఆ అనుభవాలకు స్పష్టమైన నిర్వచనాలనిస్తాయి.

Proverbs turn knowledge gained from experience into a wave in the endless, breathing chain of life lessons that come to us from eternity.

ఇందులో ఎపిక్ (పురాణము,గాథ,చరిత్ర,కథ) గురించి రాస్తూ నవలాకారుడికీ,కవికీ ఉన్న భేదాన్ని వివరించిన సందర్భం ఒకటుంది,

నిజానికి సముద్రాన్ని మించిన ఎపిక్ లేదు..అనంతమైన సముద్రానికి ఒక్కొక్కరు ఒక్కో విధంగా స్పందిస్తారు..ఉదాహరణకు కొందరు సముద్రతీరంలో విశ్రాంతి తీసుకుంటారు,అలలఘోషను శ్రద్ధగా వింటారు,అలలతో పాటుగా తీరానికి కొట్టుకొచ్చిన గవ్వలు ఏరుకుంటారు..ఇది కవి చేసే పని..మరికొందరు అనేక కారణాల వల్ల,లేక ఏ కారణమూ లేకుండానే సముద్రయానం చేస్తారు..కనుచూపుమేరలో తీరం కనిపించని చోట సముద్రం మధ్యలో కేవలం సముద్రతరంగాలు,ఆకాశం,నక్షత్రాలు మాత్రమే కనిపించే చోట్లకు ప్రయాణిస్తారు..ఇది నవలాకారుడు చేసే పని..ఈ ప్రక్రియలో అతడు పూర్తి ఒంటరి..మౌని.

కథలు అంతరించిపోవడానికి వార్తాపత్రికలు,మీడియా చేసే చేటు కూడా విస్మరించలేనిది..వాల్టర్ బెంజమిన్ నౌకా ప్రయాణంలో ఎదురైన ఒక స్టోరీ టెల్లర్ కెప్టెన్ O..ఆయనెప్పుడూ వార్తాపత్రిక చదవగా చూడలేదంటారు వాల్టర్..అదేమని అడిగితే వార్తా పత్రిక చదవడం వల్ల నువ్వు ఏదీ నేర్చుకునే అవకాశం లేదంటారు కెప్టెన్ O..మితిమీరిన వివరణలు కథకు బలాన్నివ్వవు సరికదా కథలో చెప్పదల్చుకున్న అంశాన్ని క్షీణింపజేస్తాయి..ఈ క్రమంలో వివరణలకు దూరంగా ఉండే కథల ఆవశ్యకతను గురించి రాస్తూ హెరోడోటస్ 'హిస్టరీస్' లో కథను ఇందులో పలుమార్లు ప్రస్తావించారు.

“They always want to explain everything to you.” Indeed: isn’t half the art of journalism keeping your reports free of explanation? And didn’t the ancients set an example for us by presenting events dry, so to speak, drained of all psychological motivation and any opinion whatsoever? In any case, one has to admit that the captain kept his own stories free of any superfluous explanations, and it seemed to me that they lost nothing as a result.

కథలకు స్వస్థత చేకూర్చే శక్తులున్నాయని రుజువు చేసే క్రమంలో జర్మన్ లో పురాతనమైన స్టోరీ టెల్లింగ్ సంస్కృతి అయిన Merseburg incantations ను ప్రస్తావించారు..ఉదాహరణకు మెర్స్బర్గ్ ఛార్మ్స్ లో నార్స్ మైథాలజీలో పాగన్స్ (వైకింగ్స్ etc) యొక్క దేవుడు ఓడిన్ మంత్రాలను కేవలం ప్రస్తావించి ఊరుకోరు..అతడు ఆ మంత్రాలను ఎటువంటి సందర్భంలో,ఎందుకు ఉపయోగించవలసి వచ్చిందో సహేతుకమైన వివరణలు కూడా ఇస్తారు..ఇది ఒక పేషెంట్ డాక్టర్ దగ్గరకు వెళ్ళినప్పుడు మొదట తన బాధను వివరించడం లాంటిదేనంటూ దానిని స్వస్థతకు మొదటి అడుగుగా అభివర్ణిస్తారు వాల్టర్.

మరో వ్యాసంలో నవలలు చదవడం గురించి రాస్తూ అన్ని పుస్తకాలనూ ఒకే విధంగా చదవకూడదంటారు..

నవలల్ని ఎంపతీ తో చదవకూడదు,వాటిని ఆవురావురుమంటున్న  ఆకలితో తినేసి జీర్ణం చేసేసుకోవాలి..హీరో స్థానంలో పాఠకుడు తనను తాను ఊహించుకోనక్కర్లేదు. రుచీపచీలేని పచ్చిగా ఉన్న ఆహార పదార్ధాల్ని తిని జీర్ణం చేసుకోవడం చాలా కష్టం..నవల అటువంటి మ్రింగుడు పడని పచ్చి వాస్తవాలకు అనేక స్పైసెస్ జోడించి దానిని తినడానికి అనువుగా మారుస్తుంది.

ఫ్లాబర్ట్ తన రచనల్లో రిథమిక్  పర్ఫెక్షన్ ని పరీక్షించుకోడానికి తన వాక్యాలను తానే పైకి బిగ్గరగా చదువుకునేవారట..అందుకే ఆయన వాక్యాలు ఒకదానికొకటి కట్టుదిట్టమైన ఇటుకలతో కట్టిన గోడలా ఉంటాయంటారు..

Nothing more was needed to establish the cult of “construction” with its echoes of sonorous “prosody,” all very much to the advantage of ambitious impotence. But if the novel is a structure, it is less like one designed by an architect than like logs stacked in the fireplace by the maid. It is not meant to be durable but to burn brightly.

ఈ పుస్తకంలో అడుగంటిపోతున్న మానవీయ అనుభవాలను గురించిన ఒక ఆసక్తికరమైన అంశం ఉంది..అదే Paul Scheerbart 'గ్లాస్ ఉటోపియా'..“Every object I want to own becomes opaque to me.” అంటారు André Gide..ఒక సగటు మనిషి ఇంట్లో డ్రాయింగ్ రూమ్ లోకి అడుగుపెట్టినప్పుడు అక్కడకు వచ్చిన అపరిచిత వ్యక్తికి అక్కడ "ఇక్కడ నీకేమీ పని లేదు" అని చెప్పకనే చెపుతున్న నలిగిన సోఫా కవర్లు,దుమ్ము పేరుకున్న కిటికీ ఊచలు,సగం సగం తాగి పెట్టిన కాఫీ కప్పూ,సగం సగం చదువుతూ పేజీ మడత పెట్టిన సగం తెరిచిన పుస్తకంలాంటివన్నీ స్వాగతం పలుకుతాయి..అటువంటి ఇంట్లో యజమాని దైనందిన జీవితపు ముద్రలు పడని స్థానమంటూ ఉండదు..అక్కడ నూతనత్వానికి అవకాశం చాలా తక్కువ..మానవ జీవితంలో సింహభాగం మూసుకుపోయిన నాలుగ్గోడల మధ్యే గడిచిపోతుంది..ఈ కారణంగా అత్యంత విలువైన మానవీయ అనుభవాన్నికోల్పోతున్నామని జర్మన్ రచయితా,ఆర్కిటెక్ట్ అయిన Paul Scheerbart అభిప్రాయపడతారు..ఈ మొనాటనీ ని ఎదుర్కోడానికి ఆయన 'గ్లాస్ ఉటోపియా' ను ప్రతిపాదించారు..దాని ప్రకారం ఇటుకలతో కట్టిన గోడలన్నీ గ్లాస్ తో పునఃనిర్మించాలని ఆయన సూచించారు..సూర్యోదయాలు,సూర్యాస్తమయాలూ,ఆకాశంలో నక్షత్రాలతో సహా ఇటువంటి ఇళ్లు మానవీయ అనుభవానికి మనల్ని దగ్గర చేస్తాయని ఆయన భావన..ఆచరణయోగ్యమా కదా అన్న విషయం ప్రక్కన పెడితే ఈ సూచన ఆసక్తికరంగా అనిపించింది.

Brecht had a fine phrase that will help us get away, far away: “Erase all traces!” is the refrain in the first poem of “A Reader for Those Who Live in Cities."

కథలకు ముడిసరుకు అనుభవం..కానీ ఇన్ని రంగులున్న ప్రపంచంలో ఏ తరంలోనైనా ఈ అనుభవలేమికి కారణాలేమిటి అన్న ఆలోచన కలిగింది..నిరంతరాన్వేషి అయిన మనిషి నూతన అనుభవాలకు దూరంగా జరుగుతున్నాడా ? బహుశా కాదేమో..అతడు అలిసిపోయి ఉంటాడు..రెండు ప్రపంచ యుద్ధాలు మిగిల్చిన అంతులేని విషాదం,క్రూరత్వం,దానికి తోడు సాంస్కృతికపరమైన వత్తిడులు,నిరంతరం ఊపిరాడకుండా ప్రపంచం నలుమూలల్నుంచీ వచ్చి ముంచెత్తుతున్న సమాచారం వీటన్నిటి నడుమా నేటి తరం మనిషి కొత్త అనుభవాలు మిగిల్చే అడ్రినలిన్ రష్ కంటే శాశ్వతమైన శాంతిని  కోరుకుంటున్నాడు..కానీ శాంతి ఉన్న చోట సృజనాత్మతకు,ఊహాత్మకతకూ స్థానం లేదు..ఇక కథలు పుట్టే అవకాశం అస్సలే లేదు..
రచనలు చెయ్యడంలో భావ దారిద్య్రం గురించి ప్రస్తావిస్తూ,నేటి తరం వారు అజ్ఞానులూ,అనుభవశూన్యులూ కాదని అభిప్రాయపడతారు వాల్టర్..నిజానికి మనుషులు నూతనమైన అనుభవాల్ని ఆశిస్తున్నారా ? అంటే లేదంటారాయన..నేటి తరం రెండు ప్రపంచ యుద్ధాల తరువాత మనుషుల్నీ,సంస్కృతినీ,చరిత్రనూ అన్నిటినీ జీర్ణించుకుని చివరకు వివిధ సాంస్కృతిక పరమైన వత్తిడుల క్రింద ఊపిరాడకుండా నలిగిపోతుందంటారు..తత్పరిణామంగా వారు నూతనమైన అనుభవాలనుంచి దూరంగా జరుగుతున్నారనేది వాల్టర్ వాదన..కథా సంస్కృతి అంతరించిపోవడానికి దీనిని కూడా ఒక కారణంగా చెప్పుకొస్తారాయన.

No one feels the sting of Scheerbart’s words more than they: “You are all so tired—and the only reason is that you do not focus all your thoughts on a very simple but very magnificent plan.”

Didn’t everyone notice at the end of the war that men returned from the battlefield completely mute, not richer in experiences they could share, but poorer?

ఈ వ్యాసాల చివర్లో Johann Peter Hebel,Ernst Bloch,Paul Valéry,Georg Lukács,Herodotus లాంటి వారి కొన్ని కథలూ,ఆ కథల్లో శైలిని గూర్చిన ఆసక్తికరమైన పలు విశ్లేషణాలు ఉన్నాయి..ఈ పుస్తకంలో విసిగించిన విషయమేంటంటే ఎడిటింగ్ బాగాలేదు..ఈ పుస్తకం NYRB వారి ప్రచురణ అంటే కాస్త ఆశ్చర్యం వేసింది..ఎడిటింగ్ విషయంలో ఇంతటి దీనావస్థ వారి పుస్తకాల్లో మునుపెప్పుడూ చూసింది లేదు..ఇందులో గ్రీక్ స్టోరీ టెల్లర్ హేరోడోటస్ కథ నాలుగు సార్లు రిపీట్ అవ్వడం,చెప్పిన అంశాలే మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పడంలాంటివి ఎడిటర్ వైఫల్యాన్ని స్పష్టంగా సూచిస్తోంది.

పుస్తకం నుండి కొన్ని నచ్చిన అంశాలు,

This new form of communication is information.

Leskov was a master at this (think of stories like “The Deception” or “The White Eagle".Extraordinary and miraculous events are recounted with great precision, but the psychological context is not forced on the reader. He is left the freedom to interpret the situation as he understands it, and the story thus acquires a breadth that information lacks.

Telling stories, after all, is the art of retelling those we have heard, and that is lost when stories are no longer remembered. They are being lost because no one spins or weaves any longer while listening to them. The more self-forgetful the listener, the deeper what is heard is inscribed in him. When he is caught up in the rhythm of his work, he listens to the stories in such a way that the art of telling them descends on him of its own accord. In this way, the web is woven in which the gift of storytelling is embedded. Today this web is unraveling on all sides after having been woven thousands of years ago in the domain of the oldest forms of craftsmanship.

Few lines come closer to expressing the meaning of this important story than those written by Paul Valéry in a completely different context. “The artist’s observation can achieve an almost mystical profundity,” he writes in reflections on the artist [Camille Corot]:The objects illuminated by it lose their names: light and shadows create very particular systems and problems that do not depend on any science or relate to any practice, but are given their existence and value exclusively from certain special accordances between the soul, the eye, and the hand of one born to spot them in his inner self and reproduce them.

Lovers unbearable passion : I am miserable, indeed, deprived of all my senses. As soon as I catch sight of you, Lesbia, I lose my reason and cannot utter a word; my tongue freezes; a slender flame spreads through my limbs, my ears ring and darkness covers my eyes.

All passions that can be relished and digested are necessarily mediocre ones.

The Book of Eels: Our Enduring Fascination with the Most Mysterious Creature in the Natural World Book - Patrik Svensson

"The world where everything’s explained is a world that has come to an end" అని ఈ పుస్తకంలో ఒకచోట అన్నట్లు,సమాధానాలు వెతకాల్సిన పనిలేని ప్రపంచం చాలా నిస్సారంగా ఉంటుంది..మనిషికి కుతూహలం అవసరం,సాధించడానికి కొన్ని లక్ష్యాలు అవసరం,మరి కాస్త ఛేదించాడనికి అవకాశమున్న మిస్టరీలు కూడా అవసరం.

మనిషికి జన్మతః ఉండే కుతూహలంతో సృష్టిలో ప్రతిదానికీ సమాధానాలు వెతుకుతున్నప్పటికీ ఇంకా కొన్ని సృష్టి రహస్యాలు సమాధానాలు లేని ప్రశ్నలుగానే మిగిలిపోతున్నాయి..అస్పష్టత,అశాశ్వతత్వం ఈ రెండూ స్వతః సిద్ధంగా మేథోజీవి అయిన మనిషికి కొరుకుడుపడని రెండు విపరీతాంశాలుగా మిగిలిపోయాయి..ఇటువంటి సందర్భాల్లోనే మనిషి అయిష్టంగానే అయినప్పటికీ తనకు తెలీని 'సూపర్ పవర్' ఏదో ఈ సమస్త విశ్వాన్నీ నడిపిస్తోందన్న అభిప్రాయానికొస్తాడు..ఈ నమ్మకాన్ని సమర్ధించుకునే దిశగా ఆధ్యాత్మికతకు పునాదులు పడ్డాయి..నిజానికి లాజిక్ / రీజనింగ్ ఈ రెండిటికీ అందనివన్నీ 'నమ్మకం' (Faith) ఖాతాలో వేసేసుకోవడం మనిషి అహంభావానికి కాస్త స్వాంతన చేకూరుస్తుంది.

Image Courtesy Google

స్వీడిష్ రచయితా,జర్నలిస్టు అయిన పాట్రిక్ స్వెన్సన్,జలచరాల్లో చాలా మిస్టీరియస్ జీవిగా పేరుగాంచిన ఈల్స్ గురించి రాసిన ఈ మెమోయిర్ 'The Book of Eels: Our Enduring Fascination with the Most Mysterious Creature in the Natural World Book' అటువంటి నమ్మకానికి సంబంధించిన రచన..పాట్రిక్ బాల్యం అంతా ప్రకృతి ఒడిలో పాఠాలు నేర్చుకుంటూ గడిచింది..చిన్నతనంలో తండ్రితో పాటుగా ఈల్స్ ను పట్టుకోడానికి వెళ్ళిన జ్ఞాపకాలను ఈ మెమోయిర్ లో మనతో పంచుకుంటారు పాట్రిక్..ఈ మెమోయిర్ ప్రకృతిపై నేటి తరానికి తప్పకుండా ఉండవలసిన అవగాహనను మరోసారి గుర్తుచేస్తూ,అన్ని ప్రశ్నలకూ సమాధానాలు ఉండవని సాక్ష్యాలతో సహా నిరూపిస్తూ సాహితీరంగంలో కొత్త అలల్ని సృష్టిస్తోంది.

అట్లాంటిక్ సముద్రంలో భాగమైన సర్గాస్సో సముద్రానికి ఒక ప్రత్యేకత ఉంది..దీనికి స్పష్టమైన భూపరిమితులు లేని కారణంగా,ఈ సముద్రం ఎక్కడ మొదలవుతుందో ఎక్కడ అంతమవుతుందో కనుక్కోవడం కష్టం..ఈ సముద్రం క్యూబా కూ,బహమాస్ కూ కొద్దిగా ఈశాన్యంలో,ఉత్తర అమెరికా తీరానికి కాస్త తూర్పులో నాలుగు పాయల సమాగమంగా (In the west by the life-giving Gulf Stream; in the north by its extension, the North Atlantic Drift; in the east by the Canary Current; and in the south by the North Equatorial Current) ఉందని సుమారుగా చెప్పవచ్చు..ఈ సముద్రాన్ని ఒక కలగా అభివర్ణిస్తూ,The Sargasso Sea is like a dream: you can rarely pinpoint the moment you enter or exit; all you know is that you’ve been there.అంటారు పాట్రిక్.

అరిస్టాటిల్ పరిశోధనల అనంతరం రెండువేల సంవత్సరాల తరువాత కూడా 'ఈల్' ఒక సైంటిఫిక్ ఎనిగ్మా గా,మెటాఫిజికల్ సింబల్ గా మిగిలిపోయింది..ప్రకృతి జీవాల్లో అందులోనూ జలచరాల్లో ఈ 'ఈల్' ను జీవశాస్త్రజ్ఞులు ఒక సవాలుగానే చూశారు..ఈ ఈల్ పరిణామక్రమం కూడా విచిత్రంగా ఉంటుంది..మొదట్లో పసుపుపచ్చని రంగులో ఉండే ఈల్ సరస్సులనూ,కాలువలనూ దాటుకుంటూ మహానదుల్ని,చెరువుల్నీ అన్నిటినీ అవలీలగా దాటి క్రమేపీ సిల్వర్ కలర్ లోకి మారిపోతుంది..ఈ మార్పు అది ప్రత్యుత్పత్తికి సిద్ధంగా ఉందన్న సంకేతం అన్నమాట..ఈల్ అవసరమైన సందర్భాల్లో చిత్తడినేలల్నీ,మురుగుకాలువల్నీ కూడా దాటుకుంటూ అన్ని ప్రతికూల పరిస్థితుల్నీ  ఎదుర్కొంటు కూడా ప్రయాణం చెయ్యగలదు..ఇక నీటి ప్రవాహం లేని చోట్ల కూడా పొడి నెలల్లో తేమ తో కూడిన గడ్డిని ఆసరా చేసుకుని నీటి వైపు ప్రయాణిస్తూ చాలా గంటలు పైగానే జీవించగలదు..The eel is, thus,a fish that transcends the piscine condition. Perhaps it doesn’t even realize it is a fish.అంటారు పాట్రిక్...బ్రౌనిష్ ఎల్లో కలర్ ఈల్ నిర్థిష్ట గమ్యం లేకుండా హైబర్నేషన్ కూ,ఆక్టివిటీకీ మధ్య ఊగిసలాడుతూ ఉంటుంది..జీవితానికి ప్రత్యేకమైన లక్ష్యం అంటే సెన్స్ ఆఫ్ పర్పస్ అనేది లేకుండా తన జీవితాన్ని ఆహారాన్నీ,నివాసాన్ని వెతుక్కోడానికి మాత్రమే పరిమితం చేసుకుంటుంది..As though life was first and foremost about waiting and its meaning found in the gaps or in an abstract future that can’t be brought about by any means other than patience.అంటారు.

మానవజాతికి తమ ఉనికి అశాశ్వతమని తెలుసు కాబట్టి తమ తదనంతరం తన గుర్తుగా ఈ భూమ్మీద కొన్ని జాడలు వదిలివెళ్ళాలని తాపత్రయపడుతుంది..అందునా మానవీయ అనుభవం అంటే అది కేవలం ఒక వ్యక్తిగత అనుభవానికి పరిమితం కాదు..అది ముందు తరాలకు పదే పదే కథలుగా చెప్పుకుంటూ ఆచరించడానికీ అందించగలిగిన ఒక మొత్తం జాతికి సంబంధించిన అనుభవంగా చూడాల్సిన అవసరం ఉంది..ఈల్స్ ను పట్టడం క్లాస్ రూమ్ లోనో,లేబొరేటరీలోనో నేర్చుకుంటే అబ్బె విద్య కాదు,ఇది శతాబ్దాల తరబడి ఒక తరం మరొక తరానికి అందిస్తూ వచ్చిన సంస్కృతి..దీనిని 'ఎవరూ రాయడానికి పూనుకోని ప్రాచీన చరిత్ర'గా అభివర్ణిస్తారు పాట్రిక్. How to craft a homma or how to flay an eel, how to read the sea and the weather and how to interpret the eel’s movements under the surface: this specific and particular knowledge has been transmitted through practical work, as a shared experience transcending the ages.

ఈల్స్ ను పట్టడమనే అంతరించిపోతున్న ఫిషింగ్ సంస్కృతిని గురించి ఈ విధంగా రాస్తారు,

After all, people have a need to be part of something lasting, to feel that they are part of a line that started before them and will continue after they’re gone. They need to be part of something bigger.
Knowledge can, of course, be the bigger context. All kinds of knowledge, about crafts or work or ancient insane fishing methods. Knowledge can, in and of itself, constitute a context, and once you become a link in the chain of transmission, from one person to another, from one time to another, knowledge becomes meaningful in itself, quite apart from considerations of utility or profit. It’s at the heart of everything.

ఈల్ గురించి మనం చదువుతున్న కొద్దీ,ఈల్ జీవితానికీ,మనకు పరిచయమున్న విశ్వపు పరిమితులకూ చాలా దగ్గర పరిచయం ఉన్నట్లు అనేక సారూప్యతలు కనిపిస్తాయి..తీవ్రమైన సముద్రపు అలల తాకిడిని ఎదుర్కుంటూ ఈల్ దాని నివాస స్థానాన్ని వదిలి ఆదీ అంతం ఎరుగని సరగాస్సో సముద్రానికి ఐదువేల మైళ్ళు ప్రత్యుత్పత్తి కోసం ప్రయాణం చెయ్యడం..మళ్ళీ అక్కడ నుండి తిరుగుప్రయాణం చెయ్యడం లాంటివన్నీ  చదువుతున్నప్పుడు అనేక సందర్భాల్లో 'ఈల్ మిస్టరీ',మనుషులు తమలో తాము వేసుకునే "నేనెవరు ?" ,"ఎక్కడ నుండి వచ్చాను ?" "ఎక్కడికి ప్రయాణిస్తున్నాను ?" లాంటి సంక్లిష్టమైన ప్రశ్నలకు మెటాఫోర్ లా కనిపిస్తుంది.

ఈ పుస్తకంలో ఈల్ తో ముడిపడిన పలు సాంస్కృతికపరమైన విషయవిశేషాలున్నాయి ..1620 లో 'మే ఫ్లవర్' నార్త్ అమెరికా తీరం చేరిన సమయంలో సుమారు సగం మంది యాత్రికులు క్షయ,నిమోనియా వంటి వ్యాధుల బారిన పది మరణించగా (53/102) మిగిలిన యాభై మంది 'టిస్క్వాంటమ్' అనే బానిస సాయంతో ఈల్ ను పట్టుకుని తినడం ద్వారా కొత్త సంస్కృతికి శ్రీకారం చుట్టారు..అదే నార్త్ అమెరికన్ కలోనైలేజషన్ కి నాంది..ఈల్ పట్ల ఉండే ఏహ్యభావం వల్ల కావచ్చు నార్త్ అమెరికన్ కలోనలైజేషన్లో,థాంక్స్ గివింగ్ కి సంబంధించిన మిత్స్,లెజెండ్స్ లలో ఈ ఈల్ కథ మాత్రం ఎక్కడా కనిపించదు అంటారు రచయిత.

On Thanksgiving, Americans eat turkey, not eel, and other animals—buffalo, eagles, horses—have been the ones to shoulder the symbolic weight of the patriotic narrative of the United States of America. True, the colonizers continued to catch and eat eels, and by the end of the nineteenth century the eel was still an important ingredient in the American kitchen. But it gradually disappeared from dinner tables.

ఈల్ కథ మానవజాతిలో ఉన్న ఏదైనా తెలుసుకోవాలనే కుతూహలాన్ని గురించీ,సృష్టిలో ప్రతిదానికీ ఆదీ అంతం ఎక్కడో,దానికి అర్ధ పరమార్థం ఏమిటో సత్యశోధన చేసి తెలుసుకుని తీరాలనే బలమైన ఆరాటం గురించీ చెప్తుంది..అంతేకాకుండా మానవాళి మనుగడకు 'మిస్టరీ' ఆవశ్యకతను గురించి కూడా చెప్తుంది.“Now there is much the eel can tell us about curiosity—rather more indeed than curiosity can inform us of the eel.

మానవేతర జీవులకు మానవ లక్షణాలను ఆపాదించడం సాహిత్యం,సినిమా,ఆర్ట్,ఫెయిరీ టేల్స్ లో చాలా సహజంగా చూస్తూ ఉంటాము..ఇలా 'ఆంథ్రోపోమోర్ఫైజ్' చెయ్యబడిన జీవులు మనుషుల్లాగా మాట్లాడడం,భావావేశాలు కలిగుండడం,మొరాలిటీ స్పృహ కలిగి ఉండడం లాంటివి చూస్తూ ఉంటాం..రిలీజియన్ లో కూడా ఇది కొత్తేమీ కాదు..మన వినాయకుడు,హనుమంతుడు ఇలా అనేక ఉదాహరణలు చూపించవచ్చు..అమెరికన్ మెరైన్ బయాలజిస్ట్,రచయిత్రి అయిన రేచెల్ కార్సన్ ఈ ఈల్ ను కేవలం తన పరిశోధనలో భాగంగా చూడకుండా,తన రచనల్లో దానికి మానవీయ లక్షణాలను ఆపాదించి 'ఆంథ్రోపోమోర్ఫైజ్' చేశారట.

As soon as Rachel Carson learned how to read and write, she started making little books, illustrated pamphlets with fact-filled stories about mice, frogs, owls, and fish. It’s said she was a lonely child, with few, if any, close friends, but she never felt alone or out of place in nature. That was the world she got to know better than any other.

కార్సన్ దృష్టిలో 'ఈల్' మిస్టరీ :
She explains in a letter to her publisher: “I know many people shudder at the sight of an eel. To me (and I believe to anyone who knows its story) to see an eel is something like meeting a person who has traveled to the most remote and wonderful places of the earth; in a flash I see a vivid picture of the strange places that eel has been—places which I, being merely human, can never visit.

ఈ 'ఈల్' మిస్టరీని ఛేదించడంలో అరిస్టాటిల్ 'ది హిస్టరీ ఆఫ్ ఆనిమల్స్' నుండీ ,సిగ్మన్డ్ ఫ్రాయిడ్ ట్రిస్టే లో చేసిన పరిశోధనల నుండీ అనేక అంశాలు ప్రస్తావించారు..సిగ్మన్డ్ ఫ్రాయిడ్ ట్రిస్టే లో ఈల్ గురించి చేసిన పరిశోధనలు ఈల్ మిస్టరీని ఛేదించలేకపోయినా,ఈల్స్ తో పాటు మానవమస్తిష్కంలో కూడా కొన్ని రహస్యాలు ఎంత లోతైనవో అనే అవగాహనను ఆయనలో కలిగించాయి,తత్పరిణామంగా 'మోడరన్ సైకో ఎనాలిసిస్' జీవం పోసుకుంది.. Johannes Schmidt మొదలు రేచెల్ కార్సన్ వరకూ పలు జీవశాస్త్రజ్ఞుల పరిశోధనలను గురించి ఆసక్తికరమైన విశేషాలను ఇందులో చదవవచ్చు..అంతే కాకుండా సాహిత్యంలో ఈ ఈల్ ను వికర్షణకు మెటాఫోర్ గా వాడడం గురించి రాస్తూ గుంటెర్ గ్రాస్ 1959లో రాసిన 'టిన్ డ్రమ్' ను ప్రస్తావిస్తారు..ఇలా చదువుతూపోతే ఈల్ తో ముడిపడి ఉన్న అనేక ఆసక్తికరమైన పిట్ట కథలు,మిత్స్,లెజెండ్స్ ఇందులో ఎన్నో..ఈ ఈల్స్ గురించి చదువుతున్నప్పుడు చిన్నప్పుడు బెర్ముడా ట్రయాంగిల్ లాంటి మిరాకల్స్ గురించి చాలా ఆసక్తిగా చదివిన సందర్భాలు అనేకం గుర్తుకొచ్చాయి..కొన్నేళ్ళ క్రితం చదివిన హెలెన్ మెక్ డోనాల్డ్ 'H is for Hawk' అనే మెమోయిర్ లో తండ్రి మృతి తాలూకా దుక్ఖంలో ఉన్న హెలెన్ కథలో ఆమె పెంపుడు హాక్ గురించి చదివినప్పుడు మనిషితో ఆకారస్వరూపాల్లో ఏమాత్రం సారూప్యతలేని ఆ పక్షి స్వభావంలో మనిషి స్వభావపు సారూప్యతలు అనేకం కనిపిస్తాయి..ఆ మెమోయిర్ చదివినప్పుడు మనిషీ, ప్రకృతీ వేర్వేరు కావనే విశ్వాసం కలుగుతుంది..అదేవిధంగా ఈ పుస్తకం అంతా ముఖ్యంగా ఈల్స్ గురించే అయినప్పటికీ,ఈ  ఈల్ మిస్టరీని ఛేదించే క్రమంలో మనం ఈల్స్ గురించి కంటే మన గురించే మనం ఎక్కువ తెలుసుకుంటున్నామని అర్ధమవుతుంది..ఆంథ్రోపాలజీ,సైన్స్ లాంటి విషయాల పట్ల ఆసక్తి ఉన్నవారు తప్పకుండా చదవాల్సిన రచన ఇది.

పుస్తకం నుండి కొన్ని నచ్చిన అంశాలు,

A PERSON SEEKING THE ORIGIN OF SOMETHING IS ALSO SEEKING HIS own origin.

Perhaps there are people who simply don’t give up once they’ve set their minds to answering a question that arouses their curiosity, who forge ahead until they find what they seek, no matter how long it takes, how alone they are, or how hopeless things seem. Like a Jason aboard the Argo, seeking the Golden Fleece.

Ambition and self-realization had to yield to duty and family loyalty.

I CAN’T RECALL US EVER TALKING ABOUT ANYTHING OTHER THAN eels and how to best catch them,down there by the stream. I can’t remember us speaking at all.Maybe because we never did. Because we were in a place where the need for talking was limited, a place whose nature was best enjoyed in silence. The reflected moonlight, the hissing grass, the shadows of the trees, the monotonous rushing of the stream, and the bats like hovering asterisks above it all. You had to be quiet to make yourself part of the whole.

More specifically, the uncanny is the unique unease we experience when something we think we know or understand turns out to be something else. The familiar that suddenly becomes unfamiliar. An object, a creature, a person, who is not what we first thought. A well-crafted wax figure. A stuffed animal. A rosy-cheeked corpse.

Despite the contradictory feeling the eel arouses, up close, in its natural habitat, it gives the impression of being fairly jovial. It rarely puts on airs. It doesn’t cause a scene. It eats what its surroundings offer. It stays on the sidelines, demanding neither attention nor appreciation. The eel is different from, for instance, the salmon, which sparkles and shimmers and makes wild dashes and daring jumps. The salmon comes off as a self-absorbed, vain fish. The eel seems more content. It doesn’t make a big deal of its existence.

From this we can learn that time is unreliable company and that no matter how slowly the seconds tick by, life is over in the blink of an eye: we are born with a home and a heritage and we do everything we can to free ourselves from this fate, and maybe we even succeed, but soon enough, we realize we have no choice but to travel back to where we came from, and if we can’t get there, we’re never really finished, and there we are, in the light of our sudden epiphany, feeling like we’ve lived our whole lives at the bottom of a dark well, with no idea who we really are, and then suddenly, one day, it’s too late.

We should be glad that knowledge has its limits. This response isn’t just a defense mechanism; it’s also a way for us to understand the fact that the world is an incomprehensible place. There is something compelling about the mysterious.

Maybe eels are, quite simply, individuals, who not only have different abilities but also different means and methods of reaching their goal. Maybe they’re all aiming for the same destination, but no two journeys back to the origin are exactly the same.

The ideomotoric effect cannot explain this, of course. Maybe it depends on our subtle sensory impressions. Maybe we subconsciously read our surroundings and come to conclusions we don’t even understand ourselves. Either way, we’re making these same unconscious decisions continuously.

Perhaps, after all, it’s just chance that tells us when it is time to move a muscle. When it is time to stay, or when it is time to leave.

The underlying premise is a belief that nonliving matter can be turned into living matter, that the living and the dead are in fact dependent on one another and that some kind of life can exist in something seemingly dead. When the eel could not be understood or explained, that kind of thinking was clearly close at hand; the eel became a reflection of the deeper mystery of life’s origins.

What makes eels special, however, is that we’re still forced to rely on faith to some extent as we try to understand them. We may think we now know everything about the life and reproduction of the eel—its long journey from the Sargasso Sea, its metamorphoses, its patience, its journey back to breed and die—but even though that is all probably true and correct, much of it is nevertheless still based on assumption.

The stream represented his roots, everything familiar he always returned to. But the eels moving through its depths, occasionally revealing themselves to us, represented something else entirely. They were, if anything, a reminder of how little a person can really know, about eels or other people, about where you come from and where you’re going.