Saturday, April 25, 2020

The Man Who Mistook His Wife for a Hat - Oliver Sacks

మనిషి ఉనికిని ప్రధానంగా నిర్వచించేవి అనుభవాలూ,జ్ఞాపకాలూను..కానీ న్యూరాలజీకి సంబంధించిన వ్యాధుల కారణంగా ఈ రెండూ కోల్పోయిన మనిషి శరీరం ఒక ఖాళీ చేసిన ఇంటితో సమానం..ఎటువంటి అలికిడీ లేకుండా బావురుమంటున్న ఇంట్లో నాలుగ్గోడల మధ్యా ఊపిరాడకుండా తాను ఎవరో ఏమిటో తెలుసుకోవాలనే మనిషి ఆరాటం,అప్పుడే ఈ ప్రపంచంలోకి అడుగుపెట్టిన పసిబిడ్డలా ఉంటుంది..సాంకేతిక విప్లవం వెన్నుదన్నుగా వైద్యవిజ్ఞాన రంగం ఎంత అభివృద్ధి సాధించినా వృద్ధాప్యానికీ,మృత్యువుకూ విరుగుడు కనిపెట్టలేకపోయింది..తలుచుకుంటే సాధించలేనిదంటూ ఏదీ లేదని భ్రమించే మనిషిని 'హ్యూమన్ మోర్టాలిటీ' ఇప్పటికీ వెక్కిరిస్తూనే ఉంది..అదే విధంగా న్యూరోసైన్సెస్ కూడా ఎంత అభివృద్ధి సాధించినా మానవ మస్తిష్కపు పద్మవ్యూహాన్ని ఇంకా ఛేదించలేకపోయిందనే అంటారు ప్రముఖ బ్రిటిష్ న్యూరోలజిస్ట్ ఆలివర్ సాక్స్..సాక్స్ 1985లో తన పేషెంట్స్ క్లినికల్ హిస్టరీ గురించి రాసిన కొన్ని వ్యాసాలు 'The Man Who Mistook His Wife for a Hat' పేరిట ప్రచురించారు..ఈ పుస్తకంలో ఆయన తన పేషెంట్స్ కి సంబంధించిన న్యూరోలజీ సంబంధిత వ్యాధులూ,వాటి లక్షణాలను గురించి విస్తృతంగా చర్చించారు..ఈ పుస్తకం చదువుతున్నప్పుడు జాన్ నాష్,ఐన్స్టీన్,అలాన్ ట్యూరింగ్ లాంటి కొందరు మేథావులు గుర్తొచ్చారు..అటువంటి వ్యక్తుల అసాధారణమైన మేథోశక్తికీ,వాళ్ళ బ్రెయిన్ ఫార్ములేషన్ కీ సంబంధం ఉండడం కేవలం ఒక అపోహ కాదని అనిపిస్తుంది.
Image Courtesy Google
ఇందులో Korsakov's syndrome,అమ్నిసియా,అఫేజియా,అగ్నోసియా,Tourette's syndrome వంటి పలు న్యూరోలాజికల్ డిజార్డర్స్ గురించి అనేక మంది పేషెంట్స్ కేస్ హిస్టరీస్ ఆధారంగా రాసిన వ్యాసాలున్నాయి..కొందరికి ఎంత వయసొచ్చినా రాయడం,చదవడం లాంటి అతి సాధారణ విషయాల్లో ఇబ్బందులు ఉండడం,లేని శరీరావయవాలు ఉన్నట్లుగా (ఫాంటమ్స్) గా కనిపించడం,జ్ఞాపకశక్తి పూర్తిగా పోయి తమ ఉనికిని మర్చిపోవడం,ముఖాలను పోల్చుకోలేకపోవడం,అన్ని శరీరావయవాలు సరిగ్గానే ఉన్నప్పటికీ అవి ఉన్నాయన్న స్పృహ లేక కదల్లేకపోవడం వంటి ఎప్పుడూ వినని రకరకాల క్లినికల్ టేల్స్ ని మన ముందుంచుతారు ఆలివర్ సాక్స్..వీటితో పాటు మానసిక సంతులనం సరిగ్గా లేనప్పటికీ బోర్హెసియన్ అబ్స్ట్రాక్ట్ ప్రపంచపు జీవుల్ని తలపించే ప్రాడిజీలను కొంతమందిని పరిచయం చేస్తారు.

న్యూరోలజీ మనిషి గ్రాహకశక్తిని 'కాంక్రీట్','అబ్స్ట్రాక్ట్' అనే రెండు ఆలోచనా విధానాలుగా విభజిస్తుందంటారు..మానవమేథ గొప్పదనమంతా మెదడులోని 'స్పష్టత' మరియు 'అబ్స్ట్రాక్ట్' లోనే కేంద్రీకృతమై ఉంటుందని సిస్టమాటైజర్ / న్యూరోలజిస్ట్ అయిన Kurt Goldstein ప్రతిపాదించారు..కానీ ఈ వాదనను వ్యతిరేకిస్తూ కేవలం ఈ రెండు దృక్పథాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని బ్రెయిన్ డామేజ్ అయిన మనిషి మానసిక స్థితిని అంచనా వెయ్యడం,అతడిని సమాజంనుండి పనికిరానివాడిగా వెలివేయడం సరికాదంటారు సాక్స్..కాంక్రీట్ లేదా వాస్తవిక స్పృహ (capable of being perceived by the senses) కు న్యూరోలజిస్టులు ఇవ్వాల్సినంత ప్రాధాన్యత ఇవ్వకుండా ఒక రకమైన చులకన భావంతో (wretched thing, beneath consideration, incoherent, regressed) చూస్తారనేది ఆయన ఫిర్యాదు..ఆయన ఇందులో చర్చించిన పలు కేస్ స్టడీస్ అన్నీ న్యూరోలజీ మానసిక సంబంధిత రోగులకు చికిత్స చేసేటప్పుడు విస్మరిస్తున్న ఈ 'కాంక్రీట్' ను సమర్ధించే దిశగానే సాగుతాయి.

ఏదైనా ఒక వస్తువును 'వస్తువుగా' పసివాళ్ళు సైతం తమ సెన్సెస్ ఆధారంగా గుర్తిస్తారు (కాంక్రీట్) కానీ దాని లక్షణాలను గురించి స్పష్టంగా మాట్లాడమంటే మాట్లాడలేరు (అబ్స్ట్రాక్ట్)..ఈ వైరుధ్యాన్ని గుర్తిస్తూ తన తొలి కేస్ స్టడీ 'The Man Who Mistook His Wife for a Hat' లో Dr P. గా పిలిచే ఒక పేషెంట్ గురించి రాశారు..డాక్టర్.పి వస్తువుల్ని గుర్తించలేరు,ముఖాలను పోల్చుకోలేరు..ఆయనకు అందరిముఖాలూ,వస్తువులూ చుట్టూ ఔట్ లైన్స్ మినహా అలికేసినట్లుగా కనబడుతుంటాయి (Visually, he was lost in a world of lifeless abstractions)..కానీ డాక్టర్.పి ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఆయనో గొప్ప సంగీతకారుడు,అన్నా కరీనినా పాత్రలను గురించి అడిగినా చక్కని జ్ఞాపకశక్తితో మాట్లాడగలరు..అలాగే వస్తువుల గురించి కూడా ఎంతైనా మాట్లాడతారు గానీ వాటిని స్పష్టంగా గుర్తుపట్టే శక్తిని మాత్రం పూర్తిగా కోల్పోయారు..కానీ విచిత్రంగా 'Visual Agnosia' అనే ఈ వ్యాధి సంగీతకారునిగా ఆయన నైపుణ్యాన్ని కొంచెం కూడా తగ్గించలేదన్నది గమనించవలసిన విషయం అంటారు సాక్స్.
A face, to us, is a person looking out-we see, as it were, the person through his persona, his face. But for Dr P. there was no persona in this sense-no outward persona, and no person within.I had stopped at a florist on my way to his apartment and bought myself an extravagant red rose for my buttonhole. Now I removed this and handed it to him. He took it like a botanist or morphol-ogist given a specimen, not like a person given a flower.
బ్రిటిష్ న్యూరోలజిస్ట్ Hughlings Jackson ఈ అఫేజియా బారిన పడిన వాళ్ళని అబ్స్ట్రాక్ట్,‘prepositional’ thought కోల్పోయినవాళ్ళుగా కుక్కలతో పోలుస్తారు..(or, rather, he compares dogs to patients with aphasia)..కానీ సాక్స్ తన పేషెంట్ డాక్టర్.పి గురించి రాస్తూ,డాక్టర్.పి కోల్పోయింది కాంక్రీట్ ప్రపంచాన్ని మాత్రమేననీ,నిజానికి ఆయన వాస్తవ ప్రపంచాన్ని గుర్తించలేకపోయినా ఒక కంప్యూటర్ పనిచేసినంత సమర్థతతో పనిచెయ్యగలరనీ అంటారు..డాక్టర్.పి ప్రస్తుత ప్రపంచం పూర్తి 'అబ్స్ట్రాక్ట్' ప్రపంచం..ఈ కేస్ ని ఉదహరిస్తూ తమ న్యూరోలొజీ ఎప్పుడూ పేషెంట్ లో నయం చెయ్యలేని లోపాల మీదే దృష్టి పెట్టింది తప్ప పేషెంట్ కి సమాజంలో గౌరవప్రదంగా బ్రతకడానికి అవకాశం కల్పించే అతడిలో మిగిలిన శక్తిసామర్ధ్యాలపై దృష్టి పెట్టలేదంటారాయన.

మానవమేథస్సుని నిర్వచించేది మెదడు సాధారణ పనితనాన్ని(కాంక్రీట్) మించిన 'అబ్స్ట్రాక్ట్' దృక్పథమే అని నమ్మే న్యూరోలజీ ప్రపంచానికి వ్యతిరేకంగా,మనిషి దైనందిన జీవితంలో రోజువారీ పనులు చేసుకుంటూ హుందాగా బ్రతకడానికి అబ్స్ట్రాక్ట్ కంటే కాంక్రీట్ దృక్పథమే ఎక్కువ అవసరమని వాదిస్తారు సాక్స్..ఇందులో వ్యాసాలన్నీ అనేకమంది పేషెంట్స్ గురించిన వివరాలను ఉదహరిస్తూ సాక్స్ తన వాదనను సమర్ధించుకునే దిశగానే సాగుతాయి.

ఇమ్మానుయేల్ కాంట్ సిద్ధాంతం ప్రకారం చూసినా,లేదా జీవపరిణామ క్రమం ప్రకారం చూసినా 'జడ్జిమెంట్' అనేది మనిషి ఆలోచనా విధానంలో చాలా కీలకమైన పాత్ర పోషిస్తుంది..మనిషైనా,జంతువైనా 'అబ్స్ట్రాక్ట్ సెన్స్' విషయంలో విఫలమైనా మంచి జీవితాన్ని జీవించగలరు గానీ,'జడ్జిమెంట్' అనేది లేకపోతే పూర్తిగా నిర్వీర్యమైపోతారంటారు..కానీ ఒక మనిషి తన జీవితాన్ని సుగమం చేసుకోవడంలో ముఖ్య పోషించే ఈ 'జడ్జిమెంట్' ను క్లాసికల్ (కంప్యూటేషనల్) న్యూరోలజీ సరిగ్గా అర్థంచేసుకోలేక నిర్లక్ష్యం చేస్తోందంటారు సాక్స్..

డాక్టర్.పి భార్య ఆయన వేసిన కొన్ని అబ్స్ట్రాక్ట్ పెయింటింగ్స్ ని సాక్స్ కు గర్వంగా చూపిస్తూ అందులో ఆయన ఆర్టిస్టిక్ మెరిట్స్ గురించి చెప్పడాన్ని గురించి రాస్తూ,అది ఆర్ట్ కాదనీ పాథాలజీ అనీ అనడం పికాసో,మైఖేలాంజెలో,రింబాడ్ లాంటి ప్రపంచ ప్రసిద్ధ ఆర్టిస్టుల,చైల్డ్ ప్రోడిజీల మానసిక స్థితిలో మామూలు మనుషులకు విరుద్ధమైన బ్రెయిన్ ఫార్ములేషన్ ఏమైనా ఉంటుందా అనే కుతూహలం రేకెత్తించింది.
'Ach, you doctors, you're such Philistines!' she exclaimed. 'Can you not see artistic development-how he renounced the realism of his earlier years, and advanced into abstract, nonrepresenta-tional art?'
'No, that's not it,' I said to myself (but forbore to say it to poor Mrs P.). He had indeed moved from realism to nonrepresentation to the abstract, yet this was not the artist, but the pathology, advancing-advancing towards a profound visual agnosia, in which all powers of representation and imagery, all sense of the concrete, all sense of reality, were being destroyed. This wall of paintings was a tragic pathological exhibit, which belonged to neurology, not art.
The Lost Mariner అనే మరో కేస్ స్టడీలో ఆర్గానిక్ Amnesia / retrograde amnesia బారినపడి తన జీవితంలో కొన్నేళ్ళ జ్ఞాపకాలను పూర్తిగా కోల్పోయి,చిన్నప్పటి కొన్ని చెదురుమదురు జ్ఞాపకాలు మాత్రమే మిగిలిన జిమ్మీ గురించి రాస్తారు..సజావుగా సాగిపోతున్న జీవితంలో ఉన్నట్లుండి ఒక లోతైన బ్లాక్ హోల్ లాంటి అగాథం ఏర్పడి అంతవరకూ జీవించిన క్షణాలన్నిటినీ,ప్రోగుచేసుకున్న అనుభవాలన్నిటినీ ఒక్క చిహ్నం కూడా మిగలకుండా తనలోకి అమాంతం లాగేసుకుంటే ఎలా ఉంటుందో జిమ్మీ జీవితం అలా చీకటిగదిలా ఖాళీగా ఉంటుంది.
You have to begin to lose your memory, if only in bits and pieces, to realise that memory is what makes our lives. Life without memory is no life at all . . . Our memory is our coherence, our reason, our feeling,even our action. Without it, we are nothing అంటారు Luis Bunuel.మరి జ్ఞాపకాలు ఏమీ మిగలని జిమ్మీ జీవితం ఎలా ఉంటుందో ఊహించడమే కష్టం.
'He is, as it were,' I wrote in my notes, 'isolated in a single moment of being, with a moat or lacuna of forgetting all round him … He is man without a past (or future), stuck in a constantly changing, meaningless moment.'
కానీ రష్యన్ న్యూరో సైకాలజిస్ట్ అలెగ్జాండర్ లూరియా, 'A man does not consist of memory alone. He has feeling, will, sensibility, moral being … It is here . . . you may touch him, and see a profound change.' అంటారు..అందుచేత జ్ఞాపకాలు,మెంటల్ ఆక్టివిటీ,మెదడు లాంటివాటిని మాత్రమే మనిషి ఉనికిని నిర్వచించే అంశాలుగా చూడడం సమంజసం కాదనీ,మోరల్ అటెన్షన్,అతడు శ్రద్ధగా చేసే పనుల్లాంటివి కూడా మనిషిని అతడి ఆత్మతో ఏకంచేసి, భావోద్వేగాలు,అనుభవాలతో కూడిన పరిపూర్ణమైన జీవితం జీవించే అవకాశాన్నిస్తాయని సాక్స్ వాదన..ముఖ్యంగా మనిషినీ,అతడి ఆత్మనూ ఏకం చేసే కళకూ,ఆధ్యాత్మికతకూ న్యూరోలాజికల్ డిజార్డర్స్ ను సమర్ధవంతంగా ఎదుర్కునే శక్తి ఉంటుందని అంటారాయన.
Jimmie, who was so lost in extensional 'spatial' time, was perfectly organised in Bergsonian 'intentional' time; what was fugitive, unsustainable, as formal structure, was perfectly stable, perfectly held, as art or will.
The Disembodied Lady పేరిట రాసిన మరో కేస్ లో ఇరవయ్యేడేళ్ళ క్రిస్టినా అనే స్త్రీ తన కాళ్ళు,చేతులు మొదలైన శరీరావయవాలకు సంబంధించిన స్పృహ కోల్పోతుంది..
'I feel my body is blind and deaf to itself … it has no sense of itself-' అంటుందామె..these are her own words. She has no words, no direct words, to describe this bereftness, this sensory darkness (or silence) akin to blindness or deafness. She has no words, and we lack words too. And society lacks words, and sympathy, for such states.
Witty Ticcy Ray అనే మరో వ్యాసంలో తీవ్రమైన నెర్వస్ ఎనర్జీ వ్యాధితో బాధపడే 'రే' అనే పేషెంట్ గురించి రాస్తారు..మెదడు,నాడీవ్యవస్థ సమతౌల్యంలో చిన్నపాటి తేడాలు కూడా మొత్తం శరీరం పనితీరుమీద ఎటువంటి ప్రభావం చూపిస్తాయో ఈ కేస్ హిస్టరీ చూస్తే అర్ధమవుతుంది..అతి సర్వత్రా వర్జయేత్ అని పెద్దలు ఎప్పుడో చెప్పారు..రే కు సంతోషం వచ్చినా,దుఃఖం వచ్చినా పట్టలేం,అతడిలో భావోద్వేగాల తీవ్రత ఎక్కువ..ఈ కారణంగా అతడు ఉద్యోగంలోనూ,వ్యక్తిగత జీవితంలోనూ అనేక ఇబ్బందులకు గురయ్యేవాడు..ఇటువంటి వ్యాధిని Tourette's సిండ్రోమ్ అంటారు..ఈ వ్యాథికి వైద్యం తీసుకున్నాక రే జీవితం ఈ విధంగా ఉందంటారు.
So now there are two Rays-on and off Haldol. There is the sober citizen, the calm deliberator, from Monday to Friday; and there is 'witty ticcy Ray', frivolous, frenetic, inspired, at weekends. It is a strange situation, as Ray is the first to admit:Having Tourette's is wild, like being drunk all the while. Being on Haldol is dull, makes one square and sober, and neither state is really free ...You 'normals', who have the right transmitters in the right places at the right times in your brains, have all feelings, all styles, available all the time-gravity, levity, whatever is appropriate. We Touretters don't: we are forced into levity by our Tourette's and forced into gravity when we take Haldol. You are free, you have a natural balance: we must make the best of an artificial balance.
ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే పాఠకులకు ఆశ్చర్యం కలిగించే విషయాలు ఇటువంటివెన్నో..ఇందులో మొదటి రెండు సెక్షన్స్ లో హ్యూమన్ బ్రెయిన్ లో excess లేదా deficit కారణంగా సంక్రమించే వ్యాధుల్ని గురించి చర్చించగా మూడో విభాగంలో న్యూరోలజీ,మెడిసిన్ ల పరిధిలోకి రాని reminiscence, altered perception, imagination,'dream' వంటి అంశాల గురించి చర్చిస్తారు..జ్ఞాపకాలు,మతిమరపు,అనుభవాలూ,గ్రహింపు మొదలైన అనేక విషయ విశేషాలతో కూడిన ఈ క్లినికల్ టేల్స్ చదువుతున్నప్పుడు పాఠకులు ఎక్కడో ఒకచోట తమను తాము ఐడెంటిఫై చేసుకుంటారనిపించింది..ఉదాహరణకు నేను ముఖాలు జ్ఞాపకం ఉంచుకోవడంలో ఇబ్బందిపడతాను,చాలా మంది అతి సహజంగా చేసే చిన్న చిన్న పనులైన షూ కి లేసులు కట్టుకోవడం లాంటివి నేను చాలా కష్టపడి నేర్చుకున్నాను,డైరెక్షన్స్ గుర్తుపట్టడంలో ఇప్పటికీ తడబడతాను,ఇలాంటివి మరెన్నో..కానీ ఈ కథల్లాంటి వ్యాసాలు  చదివినప్పుడు మానవ మేథస్సు మీద ఉన్న అపారమైన నమ్మకం సడలక మానదు..ఎంత శోధించినా ఇంకా మనకు తెలీని సృష్టి రహస్యాలను తనలో దాచుకున్న మనిషి మెదడు ఒక అద్భుతం అనిపించక మానదు..ఈ అనంత విశ్వంలో పరమాణువంత మన ఉనికి మనకు గుర్తురాక మానదు..షెర్రింగ్టన్ 'an enchanted loom' గా అభివర్ణించిన హ్యూమన్ బ్రెయిన్ ని మించిన మిరాకిల్ మరొకటుంటుందా అని అనిపించక మానదు.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని వాక్యాలు,

'What can be shown cannot be said.'

The aspects of things that are most important for us are hidden because of their simplicity and familiarity. (One is unable to notice something because it is always before one's eyes.) The real foundations of his enquiry do not strike a man at all. –Wittgenstein.

Jonathan Miller produced a beautiful television series, The Body in Question, but the body, normally, is never in question: our bodies are beyond question, or perhaps beneath question-they are simply unquestionably, there. This unquestionability of the body, its certainty, is, for Wittgenstein, the start and basis of all knowledge and certainty.

This "proprioception" is like the eyes of the body, the way the body sees itself. And if it goes, as it's gone with me, it's like the body's blind. My body can't "see" itself if it's lost its eyes, right? So I have to watch it-be its eyes. Right?'

'In the beginning is the deed,' Goethe writes. This may be so when we face moral or existential dilemmas, but not where movement and perception have their origin. Yet here too there is always something sudden: a first step (or a first word, as when Helen Keller said 'water'), a first movement, a first perception, a first impulse- total, 'out of the blue', where there was nothing, or nothing with sense before. 'In the beginning is the impulse.' Not a deed, not a reflex, but an 'impulse', which is both more obvious and more mysterious than either . . . We could not say to Madeleine, 'Do it!' but we might hope for an impulse; we might hope for, we might solicit, we might even provoke one . . .

She speaks very quickly, impulsively, and (it seems) indifferently … so that the important and the trivial, the true and the false, the serious and the joking, are poured out in a rapid, unselec-tive, half-confabulatory stream . . . She may contradict herself completely within a few seconds . . . will say she loves music, she doesn't, she has a broken hip, she hasn't . . .

They make me think, first, of Borges' 'Funes', and his remark, 'My memory, Sir, is like a garbage-heap', and finally, of the Dunciad, the vision of a world reduced to Pure Silliness-Silliness as being the End of the World:Thy hand, great Anarch, lets the curtain fall; And Universal Darkness buries All.

Hume, as we have noted, wrote: I venture to affirm . . . that [we] are nothing but a bundle or collection of different sensations, succeeding one another with inconceivable rapidity, and in a perpetual flux and movement.Thus, for Hume, personal identity is a fiction-we do not exist, we are but a consecution of sensations, or perceptions.

Dostoievski had 'psychical seizures', or 'elaborate mental states' at the onset of seizures, and once said of these: You all, healthy people, can't imagine the happiness which we epileptics feel during the second before our fit… I don't know if this felicity lasts for seconds, hours or months, but believe me, I would not exchange it for all the joys that life may bring.

Thus a gulf appears, indeed a chasm, between what we learn from our patients and what physiologists tell us. Is there any way of bridging this chasm ?

All of this was hinted at a hundred years ago-in Hughlings Jackson's original account of'reminiscence' (1880); by Korsakoff, on amnesia (1887); and by Freud and Anton in the 1890s, on agnosias. Their remarkable insights have been half-forgotten, eclipsed by the rise of a systematic physiology.

The final therapy, as Freud said, is work and love.

One must go to Dostoievsky who experienced on occasion ecstatic epileptic auras to which he attached momentous significance, to find an adequate historical parallel.There are moments, and it is only a matter of five or six seconds, when you feel the presence of the eternal harmony … a terrible thing is the frightful clearness with which it manifests itself and the rapture with which it fills you. If this state were to last more than five seconds, the soul could not endure it and would have to disappear. During these five seconds I live a whole human existence, and for that I would give my whole life and not think that I was paying too dearly . . .

No one has expressed this more beautifully than Kierkegaard, in the words he wrote on his deathbed.
Thou plain man!' (he writes, and I paraphrase slightly). 'The symbolism of the Scriptures is something infinitely high . . . but it is not "high" in a sense that has anything to do with intellectual elevation, or with the intellectual differences between man and man . . . No, it is for all . . . for all is this infinite height attainable.'         

'I'm so cold,' she cried, huddling into herself. 'It's not outside, it's winter inside. Cold as death,' she added. 'She was a part of me. Part of me died with her.'

Wednesday, April 15, 2020

Why I Am Not Going to Buy a Computer - Wendell Berry

'DO I WISH TO
KEEP UP WITH
THE TIMES ?

NO.'

ఇటువంటి ముందుమాటతో మొదలయ్యే పుస్తకం ఎటువంటిదో ప్రత్యేకం చెప్పనక్కర్లేదు..
ఊరందరిదీ ఒక దారైతే ఉలిపికట్టెది ఒక దారి అన్నట్లు అమెరికన్ రచయిత,ఎన్విరాన్మెంటల్ ఆక్టివిస్ట్ అయిన వెన్డెల్ బెర్రీ నలుగురూ నడిచే దారిని గుడ్డిగా అనుసరించకుండా తనకంటూ ఒక ప్రత్యేకమైన మార్గాన్ని ఏర్పరుచుకున్న వ్యక్తి..ఎనర్జీ కార్పొరేషన్స్ వల్ల మానవాళికి జరిగే మేలు కంటే కీడే ఎక్కువ అని నమ్మే వ్యక్తి కావడంతో  వృత్తిరీత్యా వ్యవసాయదారుడైన బెర్రీ తన వ్యవసాయం ఎక్కువగా గుర్రాలను ఉపయోగించి చేసేవారట,అలాగే ప్రవృత్తి రీత్యా రచయిత కావడంతో తన రచనల్ని కేవలం ఒక పెన్సిలూ,పెన్నూ,పేపరూ ఉపయోగించి రాసేవారు..తరువాత ఆయన భార్య ఆ ప్రతుల్ని రాయల్ స్టాండర్డ్ టైప్ రైటర్లో టైప్ చేసి,ప్రూఫ్ రీడింగ్ చేసేవారట.."మేమిద్దరం ఇష్టపడి చేసే ఈ పని ఒక 'లిటరరీ కాటేజ్ ఇండస్ట్రీ'" అంటారు బెర్రీ..కంప్యూటర్ కొనుక్కోమని ఎంతమంది సలహా చెప్పినా తన భార్య ఇష్టపడి చేసే విలువకట్టలేని పనికి ప్రత్యామ్నాయంగా ఒక మెషీన్ ను వాడడం తనకు ఇష్టం లేదంటారు..దీనికి మరో కారణంగా ఎనర్జీ కార్పొరేషన్స్ మీద సాధ్యమైనంత వరకూ ఆధారపడకూడనే తన సిద్ధాంతాన్ని గుర్తుచేస్తారు..హార్పర్స్ మ్యాగజైన్ లో బెర్రీ  రాసిన 'Why I am Not Going to Buy a Computer' అనే వ్యాసంలో ఇదంతా చదివిన పాఠకులు పత్రికాముఖంగా ఆయన మీద తీవ్రమైన విమర్శలతో కూడిన లేఖలు రాశారు.ఆ లేఖల్లో,

*Wife – a low-tech energy-saving device. Drop a pile of handwritten notes on Wife and you get back a finished manuscript, edited while it was typed.

*History teaches us that Wife can also be used to beat rugs and wash clothes by hand, thus eliminating the need for the vacuum cleaner and washing machine, two more nasty machines that threaten the act of writing.

అంటూ అనేకమంది బెర్రీ మీద వ్యంగ్యాస్త్రాలు సంధిస్తారు..దీనికి సమాధానంగా ఆయన
'What are People For ?' అనే వ్యాసాల సంకలనంలో ప్రచురించిన 'Feminism, the Body and the Machine’ అనే వ్యాసంలో వారికి సమాధానమిచ్చారు..ఈ పుస్తకంలో ఆ రెండు వ్యాసాలూ ఉంటాయి.
Image Courtesy Google
సమీక్షలు రెండు రకాలు..మనం రచయిత చెప్పుల్లో మన కాళ్ళు దూర్చే ప్రయత్నం చేసి రాసేవి కొన్నైతే,రచయిత చెప్పుల సైజు మరీ పెద్దది గనుక,అందులో కాళ్ళు పెట్టే అవకాశం లేక మన చెప్పులు మనం తొడుక్కుని ఒక ప్రక్కగా నిలబడి రాసేవి మరికొన్ని..ఇది మొదటి రకం సమీక్ష..పాఠకులు తమ ఆలోచనా సరళిని రచయిత దృక్పథం తాలుకు తూకపురాళ్ళ వేసి తూచుకునే ప్రయత్నం చెయ్యడానికి అనువైన రచన ఈ పెంగ్విన్ మోడరన్ సిరీస్ లో భాగంగా అమెరికన్ రచయిత వెన్డెల్ బెర్రీ రాసిన 'Why I Am Not Going to Buy a Computer'..ఇది చదువుతున్నప్పుడు ఫ్రెడ్రిక్ బాక్మన్ రాసిన 'A Man Called Ove' లో ఆధునిక తరాన్ని ఏవగించుకునే ఛాదస్తపు ఓవ్ చాలాసార్లు గుర్తొచ్చారు.

ఈ కంప్యూటర్ కాలంలో కంప్యూటర్ ఉపయోగించనివారూ,మొబైల్స్ వినియోగం ఎక్కువగా ఉన్న కాలంలో అవి వాడనివాళ్ళూ,రియాలిటీ షోస్ కాలంలో వాటిని చూడని వాళ్ళూ,ఇంట్లో టీవీ సెట్,మొబైల్స్ లాంటివి కుటుంబ సంబంధాలను దెబ్బతీస్తాయని భావించేవాళ్ళు,భార్యాభర్తలిద్దరూ ఉద్యోగం చేసే కంటే తల్లిదండ్రులిద్దరిలో ఎవరో ఒకరు కుటుంబం,పిల్లల బాధ్యత తీసుకోవడం అవసరం అనుకునేవాళ్ళు,చదువుని డబ్బు సంపాదించడానికి మార్గంగా మాత్రమే చూడనివాళ్ళు,హోటల్ లో తినడం కంటే ఇంట్లో స్వయంగా వండుకుని తినడం ఆరోగ్యానికి మంచిది అని అనుకునే వాళ్ళు,ఆరోగ్యకరమైన మానవ సంబంధాల్లో హక్కులూ,ఆత్మాభిమానాలూ ఉండవని గుడ్డిగా నమ్మేవాళ్ళూ,వంటావార్పులు తెలిసుండడం,పిల్లల ఆలనా పాలనా చూడడం బానిసత్వం కాదనీ,మనిషి ప్రాథమిక బాధ్యత కుటుంబ వ్యవస్థ నుండే మొదలవ్వాలనీ గుర్తించేవారు,ఒకరికి సహాయంగా ఉండడం,ఇల్లు ఊడవడం,అంట్లు తోమడం లాంటివి తమపని తాము గౌరవంగా చేసుకోవడమే తప్ప చెయ్యకూడని పనులు కాదని అనుకునేవాళ్ళు,కార్పెంటరీ,ఎలక్ట్రిసిటీ పనులు,బ్యాంకు వ్యవహారాలూ,తోటపనీ వంటి ఇంటా,బయటా పనులన్నీ కొంతవరకూ తెలిసి ఉండడం అవసరమనుకునేవాళ్ళు,అన్నిటినీ మించి 'పని' ఏదైనా పనే అనీ,మనిషన్నవాడికి అన్ని పనులూ తెలిసి ఉండాలని,ఆడైనా మగైనా తమ పనులు తాము చేసుకోవడంలో నామోషీ లేదని భావించేవాళ్ళు ఇలా చెప్పుకుంటూ పోతే ఈ తరహా మనుషులు నేటి ఆధునిక తరంలో ఛాందసులుగా,వెర్రివాళ్ళుగా పరిగణింపబడుతున్నారు..ఆధునిక తరంలో పనికి నిర్వచనాలు మారిపోయాయి..నూటికి తొంభై శాతం మంది,పని అంటే ఫలితం డబ్బు రూపేణా వచ్చేదిగా,చదువుని డబ్బు సంపాదనకు మార్గంగా మాత్రమే చూస్తున్న దురదృష్టకర పరిస్థితులు నెలకొన్నాయి..కానీ నలుగురూ నడిచే దారి మంచిదేనా ?? మెజారిటీ తీసుకునే నిర్ణయాలు ఉత్తమమైనవీ,అనుసరించదగ్గవీనా ?? సూపర్ పవర్ దేశాధినేతగా ట్రంప్ ని చూసినప్పుడల్లా 'ఖచ్చితంగా కాదు' అని అనాలనిపిస్తుంది :) మార్క్ ట్వైన్ అంటారు,'Whenever you find yourself on the side of the majority, it is time to pause and reflect' అని..కానీ మార్క్ ట్వైన్ చెప్పినా లేక మరో రాబర్ట్ ఫ్రాస్ట్ లాంటి వాళ్ళు చెప్పినా మనిషి మాత్రం తన సౌకర్యార్థం నలుగురూ నడిచే దారిని అనుసరించడమే ఇష్టపడతాడు.. అప్పుడూ,ఇప్పుడూ మనిషికి కావాల్సింది సౌకర్యవంతమైన జీవితం..కానీ దీనికోసం మనిషి చెల్లిస్తున్న మూల్యం ఏంటనేది ఆలోచించుకోమంటారు బెర్రీ.

ఒక తరంలో పురుషులు పొలాల్లో కాయకష్టం చేసి డబ్బు సంపాదించే పని మానేసి చదువుకుని ఉద్యోగాలు చెయ్యడం సౌకర్యంగా భావించారు,క్రమంగా స్త్రీలు కూడా వంటిల్లు దాటి సాధికారత దిశగా ప్రయాణించడంతో నేడు స్త్రీ పురుషులు ఇద్దరూ ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారు..ఎంత చెట్టుకి అంత గాలి రీతిలో కన్స్యూమరిజం వెఱ్ఱితలలు వేస్తున్న తరుణంలో విలాసాలు కాస్తా మనిషి ప్రాథమిక అవసరాలుగా ఎప్పుడు మారిపోయాయో తెలీని స్థితిలో కుటుంబంలో ఇద్దరూ ఉద్యోగం చేస్తే గానీ పూటగడవని స్థితికి చేరుకున్నాం..ఈ క్రమంలో కుటుంబ వ్యవస్థ చిన్నాభిన్నమైంది అంటారు బెర్రీ..కుటుంబ వ్యవస్థ,ప్రకృతి మనిషి మనుగడలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయని మనసా వాచా కర్మణా నమ్మే ఆయన marriage as a state of mutual help, and the household as an economy గా చూడాలంటారు..కానీ ప్రస్తుతం సాంకేతిక విప్లవం తద్వారా ఆకాశాన్నంటిన కన్స్యూమరిజం వెరసి నేటి వివాహ వ్యవస్థ పరిస్థితి ఇదీ అంటారు :

Marriage, in other words, has now taken the form of divorce: a prolonged and impassioned negotiation as to how things shall be divided. During their understandably temporary association, the ‘married’ couple will typically consume a large quantity of merchandise and a large portion of each other. The modern household is the place where the consumptive couple do their consuming. Nothing productive is done there. Such work as is done there is done at the expense of the resident couple or family, and to the profit of suppliers of energy and household technology. For entertainment, the inmates consume television or purchase other consumable diversion elsewhere.

There are, however, still some married couples who understand themselves as belonging to their marriage, to each other, and to their children. What they have they have in common, and so, to them, helping each other does not seem merely to damage their ability to compete against each other. To them, ‘mine’ is not so powerful or necessary a pronoun as ‘ours.'

కన్సల్టెంట్ ఇంజినీర్ అయిన తన భార్య తన తీరిక సమయంలో తనకు సహాయం చెయ్యడం బానిసత్వం అనే ఫెమినిస్టులు ఆమె ఒక కార్పొరేట్ ఉద్యోగంలో మరో స్త్రీ/పురుషుడి వద్ద జీతం తీసుకుని పని చెయ్యడాన్ని మాత్రం బానిసత్వం కాదని ఎలా అంటారని సూటిగా ప్రశ్నిస్తారు.

But what appears infuriate them the most is their supposition that she works for nothing. They assume – and this is the orthodox assumption of the industrial economy – that the only help worth giving is not given at all, but sold. Love, friendship, neighborliness, compassion, duty – what are they? We are realists. We will be most happy to receive your check.

సహజవనరుల సంరక్షణ ధ్యేయంగా జరిగే ఉద్యమాల్లో సైతం ప్రొడక్షన్ ని మాత్రమే పర్యావరణ సమతౌల్యం దెబ్బతినడానికి కారణంగా చూపిస్తారు తప్ప ప్రొడక్షన్ ని నిర్దేశించే వినియోగాన్ని ఎందుకు విస్మరిస్తారో అర్ధం కాదంటూ,అవసరాలకూ,విలాసాలకూ తేడా తెలుసుకోవడం పూర్తిగా వినియోగదారుని నైతికత మీదే ఆధారపడుతుందంటారు బెర్రీ..తాను కంప్యూటర్ కొనకూడదనుకోవడంలో,కంప్యూటర్  ఉపయోగించి రాసేవారు బాగా రాయారని చెప్పే ఉద్దేశ్యం లేదనీ,మంచి సాహిత్యం కంప్యూటర్ ఉపయోగించకుండా కూడా రాయొచ్చని చెప్పడం మాత్రమే తన ఉద్దేశ్యమనీ స్పష్టం చేస్తారు..కానీ సాంకేతికత మనిషి శరీరాన్నిసౌకర్యాలకు బానిసగా మార్చి,బలహీన పరుస్తుందని అంటూ (The danger most immediately to be feared in ‘technological progress’ is the degradation and obsolescence of the body.),రచయిత స్వయంగా తన చేత్తో రచనలు చేసినప్పుడు అతడి  శరీరం,మనసూ,సృజనాత్మకత ఈ మూడూ కలిసి పనిచేసిన ఫలితంగా ఉత్పన్నమయ్యే ఆర్ట్ వెలకట్టలేని తృప్తినిస్తుందంటారు బెర్రీ.

(In fact, I know a publisher who says that under the influence of computers – or of the immaculate copy that computers produce – many writers are now writing worse.) But I do say that in using computers writers are flirting with a radical separation of mind and body, the elimination of the work of the body from the work of the mind. The text on the computer screen, and the computer printout too, has a sterile, untouched, factorymade look, like that of a plastic whistle or a new car. The body does not do work like that. The body characterizes everything it touches. What it makes it traces over with the marks of its pulses and breathings, its excitements, hesitations, flaws, and mistakes. On its good work, it leaves the marks of skill, care, and love persisting through hesitations, flaws, and mistakes. And to those of us who love and honor the life of the body in this world, these marks are precious things, necessities of life.

ఇందులో ఫెమినిస్టులతో పాటు పురుషాహంకారులకూ,ఆ మాటకొస్తే తనపర భేదం లేకుండా సామజిక బాధ్యతను విస్మరించి నా చిన్ని పొట్టకు శ్రీరామ రక్షా అనుకుంటూ తాము గీసుకున్న చట్రాల్లో బ్రతికేస్తున్న ప్రతీ మనిషికీ చురకలంటించిన అనేక అంశాలున్నాయి..భూమిని నమ్ముకుని వ్యవసాయం చెయ్యడంలో ఉన్న స్వతంత్రత ఒకరి క్రింద పని చెయ్యడంలో లేదని బెర్రీ ఘంటాపధంగా చెప్పడంలో ఒక గతించిన తరంలోని రైతు బిడ్డల స్వాభిమాన స్వరం వినిపిస్తుంది.

Women have complained, justly, about the behavior of ‘macho’ men. But despite their he-man pretensions and their captivation by masculine heroes of sports, war, and the Old West, most men are now entirely accustomed to obeying and currying the favor of their bosses. Because of this, of course, they hate their jobs – they mutter, ‘Thank God it’s Friday’ and ‘Pretty good for Monday’ – but they do as they are told. They are more compliant than most housewives have been. Their characters combine feudal submissiveness with modern helplessness. They have accepted almost without protest, and often with relief, their dispossession of any usable property and, with that, their loss of economic independence and their consequent subordination to bosses.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని వాక్యాలు,

I know that I am in dangerous territory, and so I had better be plain: what I have to say about marriage and household I mean to apply to men as much as to women. I do not believe that there is anything better to do than to make one’s marriage and household, whether one is a man or a woman. I do not believe that ‘employment outside the home’ is as valuable or important or satisfying as employment at home, for either men or women. It is clear to me from my experience as a teacher, for example, that children need an ordinary daily association with both parents. They need to see their parents at work; they need, at first, to play at the work they see their parents doing, and then they need to work with their parents. It does not matter so much that this working together should be what is called ‘quality time,’ but it matters a great deal that the work done should have the dignity of economic value.

Do I wish to keep up with the times? No.
My wish simply is to live my life as fully as I can. In both our work and our leisure, I think, we should be so employed. And in our time this means that we must save ourselves from the products that we are asked to buy in order, ultimately, to replace ourselves.

Thoroeu words :
Why should anybody wait to do what is right until everybody does it? It is not ‘significant’ to love your own children or to eat your own dinner, either. But normal humans will not wait to love or eat until it is mandated by an act of Congress.

Friday, April 10, 2020

Felicity: Poems - Mary Oliver

మేరీ ఆలివర్ సాహచర్యం లేకపోతే ఈ క్వారన్టైన్ సమయంలో ఏమైపోయి ఉండేదాన్నో అనిపిస్తుంది..ఈ 'ఫెలిసిటీ' అనే కవితా సంపుటి పేరుకి తగ్గట్టే 'ఆనందం'..'సంపూర్ణానందం'.నాలుగైదు పుస్తకాలు సమాంతరంగా చదువుతూ అక్కడో వాక్యం ఇక్కడో వాక్యం నెమరువేసుకుంటూ,భౌతిక ప్రపంచపు నీడలు విస్తరించని నాది మాత్రమే అయిన చోటులో ఏదో ఒక మూలన,చేతిలో పుస్తకంతో ఏ నూతన ప్రపంచపు నీడలో సేదతీరాలా అనే కాసేపు వెతుకులాటకి స్పష్టమైన గమ్యాన్ని నిర్దేశిస్తూ,అస్తవ్యస్తంగా గడిచిపోతున్న రోజుల్లో కూడా తన అందమైన ప్రపంచంలోకి చెయ్యి పట్టుకుని లాక్కెళ్ళిపోయారు అమెరికన్ కవయిత్రి మేరీ ఆలివర్..నాకు బ్రెయిన్ పికింగ్స్ పరిచయం చేసిన కొందరు ఆణిముత్యాల్లాంటి రచయిల్లో ఆలివర్ ఒకరు..కానీ నేను మొదట ఆవిడ 'Upstream' పేరిట రాసిన వ్యాసాలు చదివాను,తరువాత మెల్లిగా ఆవిడ కవితలతో కూడా ప్రేమలో పడ్డాను.
Image Courtesy Google
ఆలివర్ రెండు కవితలు Moments,Storage లకు నా స్వేఛ్ఛానువాదం :

క్షణాలు : 

కొన్ని క్షణాలు వాటిని పూరించమని ఆజ్ఞాపిస్తాయి,
ఎవరినైనా ప్రేమించామని వారికి చెప్పడం,
లేదా,నీ సంపద మొత్తాన్నీ వదులుకోవడం.

నీ హృదయం స్పందిస్తోంది కదా ?
నీవు సంకెళ్ళచే బందీవి కాదు కదా ?

జాగ్రత్తను మించిన విషాదం మరొకటి లేదు,
అనాలోచితంగా వేసే అడుగు ఒక ప్రాణాన్ని రక్షించగలిగినప్పుడు,
బహుశా,అది నీ ప్రాణమే అయినా కావచ్చు.

గిడ్డంగి :

నేను ఒక ఇంటి నుండి మరొక ఇంటికి మారినప్పుడు
నాకు ఆ ఇంట్లో పెట్టడానికి చోటు సరిపోని వస్తువులు చాలా ఉండేవి.
ఎవరైనా ఏం చేస్తారు ? నేనొక స్టోరేజీని అద్దెకు తీసుకున్నాను.
దాన్ని సామానుతో నింపాను.సంవత్సరాలు గడిచాయి.
అప్పుడప్పుడూ నేను అక్కడకు వెళ్ళి ఆ స్టోరేజ్ లోపల వస్తువుల్ని చూసుకునేదాన్ని.
కానీ ఏమీ జరగలేదు,చివరకు నా హృదయంలో చిన్నపాటి నెప్పి కూడా కలుగలేదు.

నేను వృద్ధాప్యం దరిచేరుతున్న కొద్దీ,
చాలా ముఖ్యమైనవి తప్ప,నేను ఆశించే వస్తువుల సంఖ్య
తగ్గుతూ వచ్చింది.
అందువల్ల ఒకరోజు నేను నా స్టోరేజ్ తాళం తీశాను,
చెత్త ప్రోగుచేసేవాణ్ణి పిలిచాను.
అతడు అంతా తీసుకెళ్ళిపోయాడు.

చివరకు బరువు దింపితే  ఊపిరిపీల్చుకున్న
అల్పమైన గాడిదలా అనిపించింది.వస్తువులు !
వాటిని తగలబెట్టండి,తగలబెట్టండి !
ఒక అందమైన చలిమంట వేసుకోండి !
మీ మనసులో మరికాస్త ఎక్కువ చోటు,ప్రేమకూ,
చెట్టుచేమలకూ ! పక్షులకు సొంతమైనదంటూ ఏదీ లేదు,
బహుశా అవి స్వేచ్ఛగా ఎగరడానికి కారణం అదే.

Thursday, April 9, 2020

My Dark Vanessa - Kate Elizabeth Russell

చదివిన అన్ని పుస్తకాలకూ వ్యాసాలు రాయనవసరం లేదు,రాయలేం కూడా అనుకోండి..కొన్ని పుస్తకాలు కాలక్షేపంగా చదివి ప్రక్కన పెట్టేస్తే సరిపోతుంది,ఎందుకంటే చదవడమే దండగ అనుకుంటే దానికి ఇలా ఒక నోట్ రాయాల్సిరావడం మరింత బాధాకరమైన వ్యవహారం..పాప్ కార్న్ తింటూనో,కూరలో పోపు వేసి కలుపుతూనో రెండేసి పేజీల చప్పున చదివెయ్యొచ్చు..అందునా క్వారన్టైన్ టైం లో ఇంట్లో ఉన్న మిగతా జీవులు పేజీకో పదిసార్లు రియాలిటీ లోకి ఎటూ లాగేస్తారు గనుక,సీరియస్ రీడింగ్ కి అవకాశం లేక,దొరికే కాస్త సమయంలో అయినా ఏవో కొన్ని పేజీలు తిరగేద్దామనే కక్కుర్తితో 'ది మోస్ట్ స్టైలిష్ బుక్ ఆఫ్ ది ఇయర్' అని ఏకంగా నబకోవ్ 'లోలిటా' తో పోలుస్తూ మీడియా వేనోళ్ళ పొగుడుతూ చేస్తున్న హడావుడిని చూసి ఎప్పటిలాగే మోసపోయాను.
Image Courtesy Google
పదిహేనేళ్ళ 'వెనెస్సా వై' కీ ఆమె చదువుతున్న స్కూల్లో ఇంగ్లీష్ లిటరేచర్ బోధించే నలభై రెండేళ్ళ 'జాకబ్ స్ట్రేన్' కీ మధ్య మొదలైన సంబంధం వెనెస్సా జీవితాన్ని ఎటువంటి మలుపులు తిప్పిందనేది ఈ కథలో సారాంశం..లోలిటా కథ హంబర్ట్ నేరేటర్ గా,ఒక పురుషుడి దృష్టికోణం నుండి చెప్తారు,కాగా ఈ కథ వెనెస్సా దృష్టికోణం నుండి చెప్పారు..మొదటి పాతిక పేజీల్లో అక్కడక్కడా తళుక్కుమన్న పొయెటిక్ నేరేషన్ శాశ్వతమైన పేలవత్వం సంతరించుకోడానికి ఎక్కువ సమయం పట్టలేదు..ఆ తరువాత చదివినదంతా బొత్తిగా ఎటువంటి సాహితీ విలువలు పాటించని అతి సాధారణమైన కథనం మాత్రమే..ఒక కథను ఒక మామూలు వ్యక్తి చెప్పే తీరుకీ,ఒక సాహిత్యకారుడు చెప్పే తీరుకీ చాలా తేడా ఉంటుంది..ఉండాలి..ఇద్దరూ చెప్పే కథలో సారాంశం ఒక్కటే అయినప్పటికీ అతి మామూలు విషయాన్ని సైతం సాహిత్యకారుడు తన సృజనాత్మకత,భాషా సౌందర్యం,క్రాఫ్టింగ్ వంటి ఎస్తెటిక్స్ కలగలుపుతో 'ప్రెజెంటబుల్' గా (చదివించే గుణం) తయారుచేస్తాడు..అటువంటి ఎస్థెటిక్ సెన్స్ ఏమాత్రమూ లేని రచన ఇది..ఇక మీడియాలో ఈ కథను 'లోలిటా' తో పోల్చడం మరింత చోద్యంగా అనిపించింది..నైతిక విలువలకు సుదూరమైన 'లోలిటా' లాంటి ఒక సంక్లిష్టమైన కథను నబకోవ్ పాఠకులకు చెప్పి మెప్పించగలిగారంటే దానికి కారణం ఆయన లిరికల్ నేరేషన్ మాత్రమే..ఒకప్పుడు నేను సగం వరకూ చదివేసి వదిలేసిన నవల అది..తన అద్భుతమైన ప్రోజ్ తో,చక్కని భాషా సౌందర్యంతో దాన్ని ఒక క్లాసిక్ గా మలచడంలో సఫలీకృతులయ్యారు నబకోవ్..దీనికి విరుద్ధంగా కేట్ ఎలిజబెత్ రస్సెల్ లోలిటా కథను ఒక సాధారణమైన జర్నల్ లా,'మీ టూ' సాహిత్యంగా చూపించే ప్రయత్నం చేశారు..ఇది అచ్చంగా 2020 రచన అని చెప్పవచ్చు.

పఠనానుభవం దృష్ట్యా ఈ పుస్తకం చాలా నిరాశపరిచిన విషయాన్ని ప్రక్కన పెడితే,ఇది  చదువుతున్నంతసేపూ స్త్రీ,పురుష సంబంధాల మీద అనేక ఆలోచనలు రేకెత్తించింది..ఈ పుస్తకంలో కొన్ని నచ్చిన అంశాలు కూడా ఉన్నాయి..మొదట ఈ కథను బయాస్డ్ గా ఒక ఫెమినిస్టు సాహిత్యంగా చూపించే ప్రయత్నం రచయిత్రి చెయ్యలేదు..చైల్డ్ సెక్సువల్ అబ్యూజ్ అంశం ఆధారంగా రాసిన ఈ కథలో పదిహేనేళ్ళ వెనెస్సాను కూడా పూర్తి అమాయకురాలిగానో,బలహీనురాలిగానో చిత్రించకుండా ఈ కథను ఇద్దరు వ్యక్తుల బలహీనతల మధ్య జరిగిన సంఘర్షణల పర్యవసానంగా మాత్రమే చూపించారు..పీడోఫైల్ అయిన స్ట్రేన్ మొదట్నుంచీ వెనెస్సా కు కమిట్ట్మెంట్ ఇవ్వకుండా ఆమెను తన అవసరం తీర్చే వస్తువుగానే చూడడం,ఆ విషయాన్ని ఆమెకు స్పష్టంగా చెప్పడం ("a dozen lovers at twenty, a life in which he was one of many"),స్ట్రేన్ పట్ల వెనెస్సా కు పసితనంలో కలిగిన ఆకర్షణ క్రమేపీ బలపడి తనకు 32 ఏళ్ళొచ్చినా ఆమె అతణ్ణి మర్చిపోలేకపోవడం (వెనెస్సా ఒక సందర్భంలో టేలర్ కు సమాధానమిస్తూ స్ట్రేన్ ను సమర్ధించడం : “That’s not pedophilia,” I say. She stares at me agog. I clear my throat and say, carefully, “The more correct term is ephebophile.”) ,ప్రేమో ఆకర్షణో భేదం తెలీకుండా సెక్సువల్ అబ్యూజ్ ని అతడి కోసం అంగీకరించడం,ఇవన్నీ చూస్తే స్త్రీ ప్రేమ మనసుకి సంబంధించినదైతే,పురుషుడి ప్రేమ దేహానికి సంబంధించినదని తరచూ వినే ఒక జనరల్ స్టేట్మెంట్ నిజమేననిపిస్తుంది..మరో విషయమేంటంటే 'లోలిటా' లో హంబర్ట్ తన అనైతికతని 'ప్రేమ' పేరుతో సమర్ధించుకున్నట్లు స్ట్రేన్ సమర్ధించుకోడు,కానీ అలా అని తన బలహీనతకు బాధ్యత కూడా తీసుకున్నట్లు కనిపించడు..ఈ కథలో వెనెస్సా ఎదుర్కున్న దురదృష్టకరమైన పరిస్థితులకు స్వయానా వెనెస్సా తో సహా ఆమె చుట్టూ ఉన్న సమాజంలో ప్రతి ఒక్కరూ బాధ్యులుగా కనిపిస్తారు..సెక్సువల్ అబ్యూజ్ విషయం బయటకు పొక్కితే స్కూల్ పరువు పోతుందనుకున్న స్కూల్ యాజమాన్యం,ఆమెను నిర్లక్ష్యం చేసిన తల్లితండ్రుల,స్ట్రేన్ ఇలా అందరూ బాధ్యులే అనిపిస్తుంది.

ఎప్పుడో స్కూల్లో చదువుకుంటున్నప్పుడు మొదటిసారి యాష్ చోప్రా 'లమ్హే' చూశాను..ఆ తరువాత ఆ సినిమా లెక్కలేనన్నిసార్లు చూశాను..ఇప్పటికీ లమ్హే అంటే నాకు ప్రాణం..యాష్ చోప్రా ఆరోజుల్లోనే అటువంటి కాంట్రవర్షియల్ సబ్జెక్టును తీసుకుని ఎక్కడా వెగటు పుట్టకుండా ప్రేక్షకుల్ని కన్విన్స్ చేస్తూ కథను డీల్ చేసిన విధానం నాకు నబకోవ్ 'లోలిటా' ని గుర్తుకు తెస్తుంది..అలాగే బిగ్ బీ కెరీర్ లో అద్భుతమైన సినిమా ఏదంటే నేను తడుముకోకుండా RGV 'నిశ్శబ్ద్' అంటాను..ఈ సినిమా క్రెడిట్స్ వర్మకివ్వాలో,బిగ్ బీ కి ఇవ్వాలో ఇప్పటికీ అర్ధం కాదు..ప్రేమ,ఆకర్షణ లాంటివి మనం తయారుచేసుకున్న నైతికత,నాగరికత లాంటి చట్రాల్లో ఇమిడేవి కాదు..వివాహితుడైన బిగ్ బీ కి నిశ్శబ్ద్ లో తన కూతురు వయసున్న జియా ఖాన్ పట్ల ప్రేమ/ఆకర్షణ (?) లాంటివి కలగడం సభ్య సమాజం హర్షించలేని విషయం..కానీ మనకు నచ్చినా నచ్చకపోయినా అది నిజం..ఒక మనిషిగా ఆయన స్థానంలో ఆయన చాలా నిజాయితీగా కనిపిస్తారు,అలాగే సమాజం (భార్య రేవతి) కూడా దాని స్థానంలో అంతే నిజాయితీగా కనిపిస్తుంది..చాలా సార్లు మనం ఏర్పాటు చేసుకున్న సామజిక కట్టుబాట్లు మాత్రమే మనిషికీ మృగానీకీ మధ్య గీత గీస్తూ కంచుకోటలా నిలబడతాయి అనిపిస్తుంది..అన్ని సందర్భాల్లోనూ నిజాయితీగా ఉండలేకపోవడం,ఎప్పటికప్పుడు స్వచ్ఛమైన భావోద్వేగాలతో ఎగసిపడే మనసుని కొరడా ఝుళిపించి అదుపులో పెట్టుకోవడం లాంటివి కేవలం మనిషికే ఉన్న వరమేమో లేక శాపమేమో !!

పుస్తకం నుండి కొన్ని నచ్చిన వాక్యాలు,

I wanted nothing to do with boys my own age,their dandruff and acne, how cruel they could be, cutting girls up into features, rating our body parts on a scale of one to ten. I wasn’t made for them. I loved Strane’s middle-aged caution, his slow courtship. He compared my hair to the color of maple leaves, slipped poetry into my hands—Emily, Edna, Sylvia. He made me see myself as he did, a girl with the power to rise with red hair and eat him like air.He loved me so much that sometimes after I left his classroom, he lowered himself into my chair and rested his head against the seminar table, trying to breathe in what was left of me. All of that happened before we even kissed. He was careful with me. He tried so hard to be good.

Out of the ash         
I rise with my red
hair         
And I eat men like
air.

He’s so close I can smell him—coffee and chalk dust

The nine other students pack up their things and leave the classroom to carry on with their lives, to practices and rehearsals and club meetings. I leave the room, too, but I’m not part of them. They’re the same, but I’m changed. I’m unhuman now. Untethered.While they walk across campus,earthbound and ordinary, I soar, trailing a maple-red comet tail. I’m no longer myself; I am no one.I’m a red balloon caught in the boughs of a tree. I’m nothing at all.

Because even if I sometimes use the word abuse to describe certain things that were done to me, in someone else’s mouth the word turns ugly and absolute. It swallows up everything that happened. It swallows me and all the times I wanted it, begged for it. Like the laws that flatten all the sex I had with Strane before I turned eighteen into legal rape—are we supposed to believe that birthday is magic? It’s as arbitrary a marker as any. Doesn’t it make sense that some girls are ready sooner?

I forget sometimes exactly how old he is; I used to think the gap between us would shrink as I grew older, but it’s still as wide as it’s ever been.

“We’re born, we live, we die,” he says, “and the choices we make in the middle, all those things we agonize over day after day, none of those matter in the end.”

Mr. Strane says nothing about what I know would disgust the rest of them even more, that Virginia Clemm wasn’t just Poe’s cousin; she was thirteen years old. He has each of us read aloud a stanza from “Annabel Lee,” and my voice is unsteady as I say the lines “I was a child and she was a child.” Images of Lolita crowd my head and mix with the memory of Mr. Strane whispering, You and I are the same, as he stroked my knee.

Toward the end of the period, he tips back his head, closes his eyes, and recites the poem “Alone” from memory, his deep,drawn-out voice making the lines “I could not bring / My passions from a common spring” sound like a song. Listening to him, I want to cry. I see him so clearly now, understand how lonely it must be for him, wanting the wrong thing, the bad thing, while living in a world that would surely villainize him if it knew.

Come and be worshiped, come and be caressed,My dark Vanessa, crimson-barred, my blest            My Admirable butterfly! Explain How could you, in the gloam of Lilac Lane,Have let uncouth, hysterical John Shade Blubber your face, and ear, and shoulder blade? (Nabakov 'pale fire')

I’m starting to understand that the longer you get away with something, the more reckless you become, until it’s almost as if you want to get caught.

All interesting women had older lovers when they were young. It’s a rite of passage. You go in a girl and come out not quite a woman but closer,a girl more conscious of herself and her own power. Self-awareness is a good thing. It leads to confidence, knowing one’s place in the world.

“He was so in love with me, he used to sit in my chair after I left the classroom. He’d put his             face down on the table and try to breathe me in.” It’s a detail I’ve trotted out before, always meant as evidence of his uncontrollable love for me, but saying it now, I hear it as she does, as anyone would—deluded and deranged.

It’s just that I’m depraved, my mind so warped by Strane that I misinterpret innocent favoritism as sexual interest.

Friday, April 3, 2020

సైన్సు - సాహిత్యము

కెమిస్ట్రీ,ఫిజిక్స్,మాథ్స్ లాంటి సబ్జెక్టులు చిన్నప్పుడు స్కూల్లో విడివిడిగా నేర్చుకుంటాం..కానీ క్లాసులు పెరిగికొద్దీ ఇవన్నీ ఒకదానితో ఒకటి విడదీయలేనంతగా పెనవేసుకుంటాయి..ఎంతగా అంటే ఒక దశలో వీటిలో ఒక సబ్జెక్టు రాకుండా మరో సబ్జెక్టు చదవడం అసంభవం అన్నంతగా,ఇది అందరికీ తెలిసిన విషయమే..ఒకరకంగా సైన్సు,సాహిత్యం కూడా ఇంతేనేమో అనిపిస్తుంది..“Science and literature are not two things, but two sides of one thing.” అంటారు Thomas Henry Huxley..రెండిటి లక్ష్యమూ ప్రశ్నించడమే,సమాధానాలు వెతుక్కోవడమే,సృజనాత్మకతకు పదును పెడుతూ మానవమస్తిష్కపు పరిథుల్ని శోధించడమే.
Image Courtesy Google
మొన్న రిచర్డ్ ఫైన్మన్ ని చదువుతున్నప్పుడు ఆయన ఆర్ట్ కూ,సైన్స్ కూ ఉన్న సంబంధాన్ని విశ్లేషిస్తూ రాసిన కొన్ని పేజీలు నాలో అనేక ఆలోచనలకు తెరతీశాయి.."Facts are not science as Dictionary is not literature" అని Martin H.Fischer అంటారు..నేను కూడా ఈ రెండు విభాగాల్లోనూ సృజనాత్మకత పుష్కలంగా ఉంటుందని నమ్ముతాను..ఒక సైన్స్ స్టూడెంట్ గా ఈ మాట అథారిటేటివ్ గా అనగలిగే అర్హత నాకుందనే అనుకుంటున్నాను..మరి సాహిత్యానికీ సైన్స్ కీ తేడా లేదా అంటే,ఉంది..ఈ రెంటికీ భూమ్యాకాశాలంత వ్యత్యాసం ఉంది.. I think literature is pure 'human experience' where as science is mere 'execution of facts'..ఇమాజినేషన్ ఉందని చెప్పి మళ్ళీ ఫాక్ట్స్ అంటారేంటి అని మీరనే ముందే,Let me elaborate...'ఊహాత్మకత' ప్రధానంగా చూస్తే  సాహిత్యానికీ ,సాంకేతికతకూ తేడా ఉండదు గానీ,'అనుభూతి' ప్రధానంగా ఈ రెండూ ఉత్తరదక్షిణ ధృవాలు,రెంటినీ కలపడం వీలుపడదు.

సైన్సు స్పష్టమైన సమాధానాల కోసం వెతుకుతుంది,నిర్వచనాలిస్తుంది..నిర్వచించలేనిది నిజం కాదంటుంది..'To define is to limit' కాబట్టి సమాధానం దొరకగానే అక్కడో అడ్డుగోడ తయారవుతుంది..ఏదో ఒక బిందువు వద్ద దాని విస్తృతి ఆగిపోతుంది..ఒక పరిధి దాటాక స్పష్టమైన పరిమితులకు లోబడి వ్యవహరిస్తుంది..సైన్సు మనిషి దైనందిన జీవితంతో పాటుగా ప్రకృతిపై,సమస్త విశ్వంపై ప్రత్యక్షమైన ప్రభావం కలిగి సాధికారికంగా వ్యవహరిస్తుంది..నిర్ణయాధికారం ఎప్పుడూ తన చెప్పుచేతల్లో ఉండాలనుకుంటుంది..ఇక్కడ మనిషికి సాంకేతికత పర్యవసానాల్ని నిస్సహాయంగా అంగీకరించడం మినహా,స్వతంత్రంగా కంట్రోల్ తీసుకునే అవకాశం తక్కువ..సరిగ్గా ఇక్కడే సాహిత్యం అవసరం తెరమీదకొస్తుంది..సైన్స్ మనకు దైనందిన జీవితంలో విషయపరిజ్ఞానాన్ని అందిస్తే,సాహిత్యం ఆ పరిజ్ఞానాన్ని ఎలావాడాలో / ఎంతవరకూ వాడాలో / అసలు వాడాలో వాడకూడదో నిర్ణయించుకునే విచక్షణను నేర్పుతుంది..ఈ విచక్షణ తెలియని మనిషి చేతిలో సాంకేతిక పరిజ్ఞానం పిచ్చివాడి చేతిలో రాయి వంటిది.

కానీ (మంచి)సాహిత్యం దీనికి భిన్నంగా నిర్వచనాలకు దూరంగా వ్యవహరిస్తుంది..సాహిత్యానికి  స్పష్టమైన సమాధానాలు అవసరం లేదు,వెతకదు కూడా..ఎక్స్ప్లోర్ చెయ్యడమే పరమావధిగా ఉంటుంది..ఆలోచనలు రేకెత్తించే వరకే దాని పని..ప్రశ్నలు లేవనెత్తి సమాధానాల కోసం వెతికే పని పాఠకుడికి వదిలేస్తుంది..ఇక ఒక పుస్తకాన్ని ఎవరెలా చదివారన్నది పూర్తిగా ఆ పాఠకుని మీద ఆధారపడి ఉంటుంది,No two persons ever read the same book అని మనకు తెలిసిందే..ఇక్కడ అడ్డుగోడలుండవు..పరిమితులుండవు..సాంకేతికతను భిన్నంగా సాహిత్యం వాస్తవ జీవితంపై పరోక్షంగా ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది..మానవ జీవితంలో స్వయంగా వేలు పెట్టకుండా,ఒక కెటలిస్ట్ లా పరోక్షంగా ఉంటూ మనిషి ఆలోచనల్ని షేప్ చేసుకునే దిక్సూచిగా,మంచి గురువుగా మాత్రమే వ్యవహరిస్తుంది..సైన్స్ లో ఇమాజినేషన్ ఆబ్జెక్టివ్ గా ఒక స్పష్టమైన లక్ష్యం దిశగా ప్రయాణిస్తుంది..కానీ సాహిత్యం సబ్జెక్టివ్ గా ఖచ్చితమైన లక్ష్యాలకు దూరంగా మానవీయ విలువల ఆధారంగా,అనుభూతి ప్రధానంగా వ్యవహరిస్తుంది.

సైన్స్ ను ఉపయోగించి ఒక పారిజాతాన్ని పోలిన ప్లాస్టిక్ పువ్వుని సృష్టించగలం..అలాగే ఆర్టిఫిషియల్ గా దాని సువాసన కూడా తయారుచెయ్యగలం..కానీ ఒక అసలుసిసలు నిజమైన  పారిజాతం మొక్కనుండి క్రిందకి రాలిపడిన పువ్వుల్ని నలిగిపోకుండా అపురూపంగా  దోసిళ్ళలోకి తీసుకుని ఆ సుగంధాన్ని ఆస్వాదించడం (Outworldly experience,Isn't it ?) : ఈ అనుభూతి/అనుభవం సాహిత్యం,చిత్రలేఖనం,సంగీతం,నృత్యం లాంటి కళారూపాలు మాత్రమే అందించగలవు,సైన్స్ వల్ల సాధ్యం కాదు..కీట్స్,వర్డ్స్వర్త్,ఫ్రాస్ట్,ఎమెన్ వంటి కవుల పదాల్లో గుప్పుమనే సన్ఫ్లవర్స్,డఫోడిల్స్,క్రిమ్సన్ రోజెస్ వంటి పువ్వుల గుభాళింపునీ,సౌందర్యాన్నీ స్వచ్ఛమైన మానవీయ అనుభవంగా మార్చడం ఏ ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటలిజెన్స్ వల్ల సాధ్యమవుతుంది ?

ఇక సాహిత్యం అనేది ఒక పూర్తి స్థాయి కళారూపం..అది ఆస్వాదించి,ఆనందించడానికే గానీ అభ్యసించడానికి కాదు..'కళ' అంటే ప్రస్తుతం అమల్లోకి వస్తున్న ఆధునిక నిర్వచనాలను ప్రక్కన పెడితే కనీసం నా దృష్టిలో స్వచ్ఛమైన కళ పరమావధి 'విజ్ఞాన సముపార్జన' ఎంతమాత్రం కాదు..ఇక సాహితీ ద్రష్టలందరూ తెలివైనవారా అంటే,ఉహూ కాదు..వైల్డ్ అనుకుంటా అంటారు,'All art is immoral and imperfect' అని..మరికొంతమంది ఇంకాస్త ముందుకి వెళ్ళి 'insane' అని మరో పదం కూడా జోడిస్తారు..రేషనాలిటీ/లాజిక్/ప్రాక్టీకాలిటీ లాంటి ఆధునికపదాలకు దూరంగా వ్యవహరించేదే నిజమైన ఆర్ట్..ఇది అభ్యసిస్తే అబ్బేది కాదు..మరి సాహిత్యాన్ని కూడా అభ్యసిస్తారు కదా అంటే,సైన్స్ చదివిన వారందరూ సైంటిస్టులు కానట్టే సాహిత్యాన్నిఅభ్యసించే వారందరూ సాహిత్యకారులూ కాలేరు..సృజన,ఆస్వాదన,అభ్యాసం ఇవన్నీ పరస్పర విరుద్ధమైన అంశాలు..ఏ రెంటినీ కలపడం వీలుపడదు.

ఎక్కడైనా చదివానో,లేక ఎవరైనా అన్నారో స్పష్టంగా గుర్తులేదు గానీ,ఎప్పుడూ మానవ మేథస్సు (సైన్స్/knowledge ) చేరుకోగలిగే స్థానంనుండి సాహిత్యం(Wisdom /వివేకం) కేవలం రెండంగుళాల దూరమేనట..అలాగే సాహిత్యం చేరగలిగే స్థానంనుండి ఆధ్యాత్మికత (Spirituality/ఆత్మ సాక్షత్కారం) మరో రెండంగుళాల దూరమేనట.

చివరగా,Charles Baudelaire అంటారు "Any literature that refuses to step in line with science and philosophy, is homicidal and suicidal literature" అని..మనిషి సౌకర్యవంతంగా,నాగరికంగా జీవించడానికి సాంకేతికత ఎంత అవసరమో,మనఃశాంతి,వివేకం,విచక్షణలతో జీవించడనికి సాహిత్యంలాంటి కళారూపాలు కూడా అంతే అవసరం..ఈ సమతౌల్యం దెబ్బతిన్నప్పుడు మానవజీవితం నరక ప్రాయమవుతుంది..పూర్తిగా మెటీరియలిస్టిక్ గా మారిపోయిన మనిషి తన ప్రాముఖ్యతల్ని విస్మరించి వ్యవహరించినప్పుడు,ఇప్పటిలా కంటికి కనిపించని శత్రువుతో పోరాడుతూ నిస్సహాయంగా ఏదైనా మిరాకల్ కోసం ఎదురుచూపులు చూసే దుర్గతి ఎదురవుతుంది..చివరకు ఓటమినెరగని మానవ మేథస్సు కూడా వేరే గత్యంతరం లేక 'అన్యథా శరణం నాస్తి త్వమేవ శరణం మమ' అనుకోవాల్సొస్తుంది.

Wednesday, March 25, 2020

In Other Words - Jhumpa Lahiri

ప్రపంచీకరణ వలన అనేకమైన లాభాలతో పాటు ఒక పూడ్చలేని నష్టం కూడా జరిగింది..అదేమిటంటే అది మనిషికీ-మనిషికీ ప్రత్యేకంగా ఉండే సాంస్కృతిక మూలాలను వ్రేళ్ళతో సహా పెకలించివేసింది..మనుషులు ఏళ్ళ తరబడి ఒకే ప్రాంతానికి పరిమితమై నివసించడం వల్ల వాళ్ళకి ఆ ప్రాంతపు సంస్కృతీ సంప్రదాయాలూ,వేషభాషలతో ప్రత్యేకమైన అనుబంధం ఉంటుంది..అటువంటి అనుబంధం ఉన్నవాళ్ళు పొట్టకూటికోసం రెక్కలుకట్టుకుని ప్రపంచంలో ఏ మారుమూలకు వలస పోయినా,తిరిగి తన సొంత గూటిని వెతుక్కుంటూ వెనక్కిరావడానికి  తపిస్తారు..గ్లోబలైజేషన్ ఈ తరానికి ఆ అనుభవాన్ని  మెల్లిమెల్లిగా దూరంచేస్తోంది..ఒకప్రక్క 'జగమంత కుటుంబం' నీదని భరోసా ఇస్తూనే మనిషి ఉనికికి కీలకమైన మూలాలనుండి అతడిని దూరం చేసింది..మనిషి అస్తిత్వాన్ని నిర్వచించడంలో భాష కీలకమైన పాత్ర పోషిస్తుంది..అనేక భాషలు,సంస్కృతులు సొంతం చేసుకునే క్రమంలో ఈతరం మనిషి,ప్రత్యేకించి తనవైన సాంస్కృతిక మూలాలు బలహీనపడుతుండగా,తెగిన గాలిపటంలా ఒక 'belongingness' కోసం తపిస్తున్నాడు..ఇండియన్-అమెరికన్ రచయిత్రి ఝంపా లహిరి నాన్ ఫిక్షన్ రచన  'In Other Words' లో ఈ తపనే కనిపిస్తుంది.
Image Courtesy Google
చాలా ఏళ్ళ క్రితం పులిట్జర్ ప్రైజ్ గ్రహీత ఝంపా లహిరి 'Interpreter of Maladies' చదివాను,అప్పట్లో ఎందుకో ఆవిడ శైలి పెద్దగా రుచించక పోవడంతో లహిరి ఇతరత్రా రచనల జోలికి వెళ్ళలేదు..మళ్ళీ ఇంతకాలానికి ఆవిడ నాన్ ఫిక్షన్ రచన 'In Other Words' చదవడం తటస్థించింది..ఝంపా లహిరి మాతృభాష బెంగాలీ అయినప్పటికీ అమెరికాలో పూర్తి ఆంగ్ల మాధ్యమంలో చదువు ఆమెకు మాతృభాషపై ఆధిపత్యాన్ని కట్టబెట్టడంలో విఫలమైంది..దీనికి తోడు తమ భాషను సజీవంగా ఉంచుకోవాలనే ఆరాటంతో ఇంట్లో బెంగాలీ మాత్రమే మాట్లాడాలని తల్లితండ్రులు పెట్టిన నియమం తన ఉనికిని రెండుగా చీల్చిందంటారు ఝంపా..తనకు 'బెంగాలీ' తల్లి లా అనిపిస్తే,'ఇంగ్లీష్' సవతి తల్లిలా అనిపించేదంటారు..ఇంగ్లీష్ భాషపై ఆమెకు మంచి పట్టున్నప్పటికీ అది ఆమెకు పరాయి భాష క్రిందే లెక్ఖ..ఈ రెండు ఐడెంటిటీలతో సతమవుతున్న సమయంలో ఇటాలియన్ పై ఆమెకున్న అబ్సెషన్ ఆమె అస్తిత్వంలో మూడో పార్శ్వానికి తెరతీసింది..ఆంగ్లంలో సాధికారకమైన రచనలు చేసిన ఝంపా,ఇటాలియన్ భాష పై ఉన్న మక్కువ కారణంగా ఆ భాషను పట్టుబట్టి నేర్చుకున్నారు..ఇటాలియన్ రచయిత 'సెజారే పవేసే' లా ఇటాలియన్ లో రచనలు చెయ్యాలని కలలు కనేవారు..ఒక సమయంలో తన నివాసాన్ని సైతం రోమ్ కి మార్చుకుని ఇటాలియన్ భాషపై ఆమె ఏ విధంగా పట్టు సాధించారన్నది ఈ పుస్తకం సారాంశం..'In Other Words' ఝంపా లహిరి ఇటాలియన్ లో రాసిన తొలి రచన..ఒక పరాయి భాషను నేర్చుకునే క్రమంలో రచయితలు ఎదుర్కునే సంఘర్షణల్నీ,అనుభవాల్నీ ఈ అందమైన పుస్తకంగా మలిచారు ఝంపా..ఇంగ్లీష్ లో రచయిత్రిగా స్థిరపడ్డాక కూడా ఇటాలియన్ లో రచనలు చెయ్యాలనే తలంపు ఎందుకొచ్చిందీ అంటే : "ఒక ఆర్టిస్టుకి తనను తాను నిరంతరం వైవిధ్యంగా ఆవిష్కరించుకోవాలనే తపన ఉంటుంది,ఈ క్రమంలో తనను ఎప్పటికప్పుడు కొత్తగా అభివ్యక్తీకరించుకోవడానికి నూతన ప్రయోగాలు చేస్తూ తన తీరుని మార్చుకుంటూ వెళ్తాడు,ఇదీ అంతే" అంటారు..పెస్సోవా అనేక హెటెరోనిమ్స్ ద్వారా నిరంతరం తన ఉనికిని మార్చుకున్న తరహాలోనే,తన అస్తిత్వంలో భాగమైన ఇంగ్లీష్,బెంగాలీ భాషల్ని కాదని ఇటాలియన్ లో రచనలు చెయ్యడం,తన అస్తిత్వానికి కొత్తరూపునిచ్చే ప్రయత్నమే అంటారు.  

As I went through the show, I recognized an artist who at a certain point felt the need to change course, to express himself differently. Who had the mad impulse to abandon one type of vision, even a particular creative identity, for another. I thought of my writing in Italian: a similarly intricate process, a similarly rudimentary result compared with my work in English. Writing in another language represents an act of demolition, a new beginning.

ఈ పుస్తకంలో అడుగడుగునా ఝంపా లహిరి కి ఇటాలియన్ భాషపై ఉన్న అబ్సెషన్ స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.ఒక పరాయి భాషపై ఈ రకమైన అబ్సెషన్ సాధ్యమేనా అంటే సాధ్యమే అంటాను నేను..నాకు ఊహ తెలిసినప్పటినుండీ బ్రిటిష్ రూరల్  కల్చర్ పై ఉన్న అబ్సెషన్ దాదాపు ఇటువంటిదే..నిర్వచనాలకందని  వ్యామోహమది..విచిత్రంగా నాకు అస్సలు పరిచయం లేని సంస్కృతితో చిన్నప్పటినుండీ ఏదో అనుబంధం ఉన్నట్లు అనిపించేది..వారి వేషభాషలతో,సంప్రదాయాలతో ఏ పూర్వ జన్మలోదో అనిపించే సాన్నిహిత్యం,కానీ నా జ్ఞాపకాల దొంతరల్లో ఛాయామాత్రంగా కనిపించే ఆ సంస్కృతి తాలూకా నీడలు మాత్రం వాస్తవం..ఆరో క్లాసు చదువుతున్నప్పుడు జేన్ ఆస్టిన్ పెంబర్లీ ఎస్టేట్ ని పెయింట్ చేసి దాచుకున్న జ్ఞాపకాలు నా ఈ అబ్సెషన్ కి సాక్ష్యాలు.

What do I recognize? It’s beautiful, certainly, but beauty doesn’t enter into it. It seems like a language with which I have to have a relationship. It’s like a person met one day by chance, with whom I immediately feel a connection, of whom I feel fond. As if I had known it for years, even though there is still everything to discover. I would be unsatisfied, incomplete, if I didn’t learn it. I realize that there is a space inside me to welcome it.

I feel a connection and at the same time a detachment. A closeness and at the same time a distance. What I feel is something physical, inexplicable. It stirs an indiscreet, absurd longing. An exquisite tension. Love at first sight.

ఝంపా లహిరి ఇటాలియన్ భాషను నేర్చుకునే క్రమంలో తన అనుభవాలను అందమైన మెటాఫోర్లుగా మార్చి ఈ పుస్తకాన్ని రాశారు..ఇందులో అత్యంత సన్నిహితమైన వర్ణనలు  'Cultural deprivation' విషయంలో దాదాపూ ప్రతీ మనిషీ ఎదుర్కునే సంఘర్షణలకు అద్దంపడతాయి.
"నిజానికి నాకు ఇటాలియన్ నేర్చుకోవాల్సిన అవసరం లేదు.నేను ఇటలీలో నివసించను,నాకు ఇటాలియన్ మిత్రులూ లేరు..నాకున్నది నేర్చుకోవాలనే పిచ్చి కోరిక మాత్రమే..అనేక ప్యాషనేట్ రిలేషన్షిప్స్ లో లాగే భాషపట్ల నా ఈ వ్యామోహం కూడా ఒక ఆరాధనగా,ఒక అబ్సెషన్ గా రూపాంతరం చెందింది..నాలో ఎప్పుడూ ఒక అస్థిరమైన,అవ్యక్తమైన భావన ఏదో ఉంటూ వచ్చింది..నేను ప్రేమలో ఉన్నాను,కానీ నేను ప్రేమించిన దానికి నా ఉనికి ఎంతమాత్రమూ పట్టదు..ఎందుకంటే ఆ భాషకు నా అవసరం లేదు."
"నాకు పరాయిభాషలో చదవడం ఇంగ్లీష్ లో చదవడం కంటే మరింత సన్నిహితంగా అనిపిస్తుంది..ఎందుకంటే ఆ పరాయి భాషకూ నాకూ బహుస్వల్పకాల పరిచయం..మేమిద్దరం ఒకే ప్రాంతానికి చెందినవారం కాదు,ఒకే కుటుంబానికి చెందినవారం అంతకంటే కాదు..మేము కలిసిమెలిసి పెరగలేదు..ఈ భాష నా రక్తంలోనూ,నా మూలుగుల్లోనూ లేదు..నాకు ఆ భాషంటే ఆకర్షణా,భయమూ రెండూను..నా దృష్టిలో ఆ భాష ఒక ప్రియమైన రహస్యంగా మిగిలిపోయింది..నా భావోద్వేగాలకు అది ప్రతిస్పందించదు." 
"మనుషులు తమను తాము ఐడెంటిఫై చేసుకునే మాతృభాషకి దూరంగా ఉన్నప్పుడు దాన్ని బ్రతికించుకోడానికి చెయ్యగలిగినదంతా చేస్తారు..ఎందుకంటే పదాలు గతాన్ని పునరావృతం చేస్తాయి : ప్రాంతం,మనుషులు ,జీవితం,వీధులు ,వెలుతురు,ఆకాశం,పువ్వులు,ధ్వనులు ఇవన్నీ భాషలో జీవం పోసుకుంటాయి..నువ్వు నీ సొంత భాషకి దూరంగా జీవిస్తున్నప్పుడు అస్తిత్వలేమితో తేలికైపోతావు,అదే సమయంలో ఆ లేమి తాలూకా భారాన్ని కూడా నీవు మోయలేవు..నీవున్న ఉపరితలానికి సంబంధంలేని ఎత్తులో మరో క్రొత్త మిశ్రమాలతో కూడిన గాలిని శ్వాసిస్తావు..కానీ నీకెప్పుడూ ఆ తేడా అనుభవమవుతూనే ఉంటుంది."
"నేనొక రచయిత్రిని: నా ఉనికిని భాషలోనే వెతుక్కుంటాను,నా పని భాషతోనే..అయినప్పటికీ ఒక కంటికి కనిపించని గోడ ఏదో నన్ను దూరం పెడుతుంది,నా నుండి నన్ను వేరు చేస్తుంది..అనివార్యమైన ఈ అడ్డుగోడ నేను వెళ్ళిన చోటుకల్లా నాతో పాటు వస్తుంది..ఒక్కోసారి బహుశా ఆ గోడ నేనేనేమో అనిపిస్తుంది..ఆ గోడను పగులగొట్టి,నన్ను నేను పూర్తి స్థాయిలో వ్యక్తీకరించుకోడానికే నేను రాస్తాను..నా రూపానికీ,నా పేరుకీ నా రచనతో సంబంధం లేదు..ఎటువంటి వడపోతలూ,విచారణా లేకుండా ఒక అదృశ్యం రూపంలో నేను కనబడకుండా వినబడతాను..ఆ క్రమంలో నేను నా అక్షరాలుగా మారిపోతాను,నా అక్షరాలు నాలా మారిపోతాయి."
ఈ పుస్తకాన్ని ఒక జియోగ్రఫిక్ రచన కంటే ఒక ట్రావెలోగ్ గా చూడాలంటూ,ఈ పుస్తకాన్ని అనేక రకాలుగా నిర్వచించారు..
"ఈ రచన నా ఉనికిని వ్రేళ్ళతో సహా పెకలించివేసిన ఒక జ్ఞాపకం..ఒక అస్థిమితత్వం,ఒక కొత్త ఆవిష్కరణ...కొన్ని సార్లు ఆసక్తి గాను,మరి కొన్నిసార్లు అలసటగానూ అనిపించే ప్రయాణం..తన గమ్యాన్ని చేరలేకపోయిన యాత్రికుడి 'అబ్సర్డ్ జర్నీ'..ఈ పుస్తకం ఒక వెతుకులాట..ఒక విజయం..ఒక నిరంతర వైఫల్యం..బాల్యం మరియు యవ్వనం,ఒక పరిణామం,ఒక విప్లవం,ఒక  స్వాతంత్య్రం,ఒక సహకారం,ఒక ఏకాంతం."

I’ve come for a week, to see the buildings, to admire the squares, the churches. But from the start my relationship with Italy is as auditory as it is visual. Although there aren’t many cars, the city is humming. I’m aware of a sound that I like, of conversations, phrases, words that I hear wherever I go. As if the whole city were a theater in which a slightly restless audience is chatting before the show begins.

ఒక ప్రదేశంలో నాటిన చిన్న మొక్క తన లేలేత వ్రేళ్ళను మెల్లిగా విస్తరించుకుంటూ సరిగ్గా మట్టితో అనుబంధం పెనవేసుకునే సమయంలో దాన్ని వ్రేళ్ళతో సహా పెకలించివేసి తీసుకెళ్ళి మరో ప్రదేశంలో పూర్తి వైవిధ్యమైన వాతావరణంలో నాటినప్పుడు అది జీవసహజమైన సర్వైవల్ ఇన్స్టింక్ట్ తో ఆ మార్పును తట్టుకుని జీవిస్తుంది గానీ దాని మూలాలు మాత్రం తీవ్రంగా బలహీనపడతాయి..మా తిలక్ పుట్టినప్పటినుండీ మూడు రాష్ట్రాల్లో ఉండడంతో ఈ పదేళ్ళలో ఇంగ్లీష్ తో పాటుగా మరో మూడు భాషలైన తెలుగు,తమిళం,మలయాళంలను కూడా own చేసుకోవాల్సిన పరిస్థితి ఎదురైంది..ఒక భాష కాస్త వస్తోంది అనుకోగానే మరో రాష్ట్రానికి వలస పోవాల్సొచ్చేది..ఈ కారణంగా నాలుగు భాషలొచ్చినప్పటికీ వాడికి ఇంగ్లీష్ తప్ప మరే ప్రాంతీయ భాషా వ్యాకరణసహితంగా,లోతుగా రాదు..దక్షిణ భారతంలో నాలుగు విడి విడి భాషల్ని కలిపి ఖిచిడీ వండి వాడు మాట్లాడే భాష మన భిన్నత్వంలో ఏకత్వానికి చిరు సాక్ష్యంగా కనిపిస్తూ ఉంటుంది..ఇక విదేశాల్లో ఉన్న పిల్లల సంగతి సరేసరి..వాళ్ళు ఈ 'కల్చరల్ క్లాష్' ని మరింత తీవ్రంగా ఎదుర్కుంటారు..గ్లోబలైజేషన్ కారణంగా ఈ తరంలో పిల్లలకు మాతృభాషతో అనుబంధం ముడిపడే అవకాశాలు బలహీనపడుతున్నాయి..ఈ రోజుల్లో ఇంగ్లీష్ నేర్చుకోవడం ఒక సామజిక అవసరంగానూ ,ఇతరత్రా భాషలు నేర్చుకోవడం ఒక లగ్జరీగానూ మారిపోయింది..ప్రాంతీయ భాషల్ని భాష మీద ప్రేమతో,మక్కువ కొద్దీ నేర్చుకోవాలి తప్ప నిజానికి వాటి అవసరం నేటి సమాజంలో ప్రశ్నార్థకమే !

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని వాక్యాలు,

The unknown words remind me that there’s a lot I don’t know in this world.

At the end of the day the basket is heavy, overflowing. I feel loaded down, wealthy, in high spirits. My words seem more valuable than money. I am like a beggar who finds a pile of gold, a bag of jewels.

Even though I now speak the language fairly well, the spoken language doesn’t help me. A conversation involves a sort of collaboration and, often, an act of forgiveness. When I speak I can make mistakes, but I’m somehow able to make myself understood. On the page I am alone. The spoken language is a kind of antechamber with respect to the written, which has a stricter, more elusive logic.

Why do I write? To investigate the mystery of existence. To tolerate myself. To get closer to everything that is outside of me.

Because in the end to learn a language, to feel connected to it, you have to have a dialogue, however childlike, however imperfect.

I’ve been writing since I was a child in order to forget my imperfections, in order to hide in the background of life. In a certain sense writing is an extended homage to imperfection. A book, like a person, remains imperfect, incomplete, during its entire creation. At the end of the gestation the person is born, then grows, but I consider a book alive only during the writing. Afterward, at least for me, it dies.

All my life I wanted to see, in the frame, something specific. I wanted a mirror to exist inside the frame that would reflect a precise, sharp image. I wanted to see a whole person, not a fragmented one. But that person wasn’t there. Because of my double identity I saw only fluctuation, distortion, dissimulation. I saw something hybrid, out of focus, always jumbled.
I think that not being able to see a specific image in the frame is the torment of my life. The absence of the image I was seeking distresses me. I’m afraid that the mirror reflects only a void, that it reflects nothing.

As I said, I believe that reading in a foreign language is the most intimate way of reading.

Saturday, February 29, 2020

Sontag : Her Life and Work - Benjamin Moser

కొన్నేళ్ళ క్రితం బ్రెయిన్ పికింగ్స్ ద్వారా పరిచయమైన 'సుసాన్ సోంటాగ్' వ్యాసాల్ని అప్పుడప్పుడూ చదువుతుండేదాన్ని..కానీ ఒక్కటి మినహాయిస్తే ఆమె పుస్తకాలేవీ పూర్తిగా చదివింది లేదు,నిజానికి ఆమెను ఏకబిగిన చదవడం నాకు సాధ్యం కాలేదు..నిజం చెప్పొద్దూ,రాతల ద్వారా ఇష్టపడిన రచయితలు కొందరైతే  రచయితని చూసి ఇష్టపడి చదివిన రాతలు కొన్ని..ఈ పుస్తకం కవర్ లాగే సుసాన్ క్లాసిక్ బ్లాక్ & వైట్ ఫోటోలోని స్థిరగంభీరమైన అయస్కాంతం లాంటి ఆకర్షణ శక్తేదో ఆమెవైపు ఎవర్నైనా ఇట్టే లాగేసుకుంటుంది..రీడింగ్ టార్గెట్స్ ని ప్రక్కకి నెట్టేసి ఈ నెలంతా మరొక రచయితను చదవలేదు,ఆమె చదవనివ్వలేదు..కొన్ని వ్యాసాలూ,ఆన్లైన్లో కొన్ని ఆర్టికల్స్,చివరగా బెంజమిన్ మోసర్ రాసిన సుమారు ఎనిమిది వందల పేజీల బయోగ్రఫీ 'సోంటాగ్' చదివిన తరువాత ఈ వ్యాసం రాయాలని కంప్యూటర్ కీబోర్డ్ మీద పెట్టిన చేతులు కాసేపు అలాగే స్థిరంగా చలనం లేకుండా ఉండిపోయాయి,ఈ ఆర్టికల్ రాద్దామని నేను తయారుచేసుకున్న నోట్సే సుమారు యాభై అరవై పేజీలు తయారయ్యింది మరి !
Image Courtesy Google
నిజానికి నిర్వచనాల్ని తోసి పారేసిన వ్యక్తిని నిర్వచించడం సాధ్యమేనా ! లేబుల్స్ అంటే అసహ్యం అన్న వ్యక్తికి ట్యాగ్ లు తగిలించే ప్రయత్నం చెయ్యగలమా ! అసలు ఏదో ఒక చట్రంలో ఆమె ఇముడుతుందా ! ఆమె గురించి కేవలం కొన్ని పదాల్లో,ఒక్క వ్యాసంలో చెప్పడమంటే ఎలా ఉంటుందంటే,ఒక గొప్ప విస్ఫోటనం తరువాత మెరుపువేగంతో విశ్వం నలుమూలలకూ చొచ్చుకుపోయిన గ్రహ శకలాల్ని ప్రోగుచేసి పొదివిపట్టుకోవాలనే పిచ్చి ప్రయత్నంలా ఉంటుంది..అందుచేత నిర్వచనాలకు దూరంగా 'సుసాన్ సోంటాగ్' అనే విస్ఫోటనం తాలూకూ శకలాల్ని ఒకచోట పేర్చాలనే వృథా ప్రయత్నం మానేసి,ఆమెను ఆమె 'అబ్స్ట్రాక్ట్ సెల్ఫ్' అంత స్వచ్ఛంగానే చూపిస్తూ,ఈ 'సోంటాగ్' అనే టిపికల్ జిగ్సా పజిల్ ముక్కల్ని ఎవరికి తోచినట్లు వారే పేర్చుకుని ఆమెను నిర్వచించుకునే పనిని మీకే వదిలేస్తూ ఈ వ్యాసం రాసే ప్రయత్నం చేస్తున్నాను.

---------------------------------------------------------------------------------

1970 ల ముందు వరకూ బయోగ్రఫీలకు అయితే రాచరికపు స్త్రీలవో,లేక ప్రముఖ పురుషుల జీవితాల్లో కీలక పాత్రను పోషించిన స్త్రీలవో మాత్రమే అర్హత కలిగుండేవంటారు స్త్రీవాదీ,విమర్శకురాలు అయిన Carolyn Heilbrun..అంతవరకూ పురుషుని విజయాల్లో అతడి పట్ల అంకితభావంతో తెరవెనుక ఉంటూ సహాయసహకారాలనందించిన స్త్రీల గాథలు మాత్రమే చెప్పబడేవి..స్వతంత్రంగా తమతమ రంగాల్లో విజయపతాకాల్ని ఎగురవేసిన స్త్రీల జీవిత చరిత్రలపై పురుషస్వామ్యపు సమాజం సీతకన్నువేసేది..సాహితీ రంగంలో ఉత్కృష్ట శిఖరాలనధిరోహించిన వర్జీనియా వూల్ఫ్ ని సైతం అమెరికన్ విమర్శకుల్లో 'డీన్' హోదాకలిగిన లియోనెల్ ట్రిల్లింగ్  తీసిపారేశారు..చివరకు ట్రిల్లింగ్ భార్య వ్యంగ్యంగా,తన స్వంత విజయాలు ఎన్నున్నా తుదకు తన సమాధిపై “Diana Trilling Dies at 150. Widow of Distinguished Professor and Literary Critic Lionel Trilling.” అని రాయడం అనివార్యమని చురక అంటించారుట. :)

-----------------------------------------------------------------------------------------

సోంటాగ్ గురించి మాట్లాడేటప్పుడు ఆవిణ్ణి ఒక గొప్ప అమెరికన్ ఇంటెలెక్చువల్ గా మాత్రమే మాట్లాడడం అసంభవం..ఆమెకు చరిత్ర లేదు,ఆమె తన చరిత్రను తిరస్కరించింది..సాహితీలోకంలో జ్యూయిష్ మూలాలున్న స్త్రీ రచయితల్లో క్లారిస్ లిస్పెక్టర్,సుసాన్ సోంటాగ్,హన్నా ఆరెండ్ట్ లు ముగ్గురూ శిఖర సామానులు కాగా,లిస్పెక్టర్ కళ మానవ మస్తిష్కపు పరిథుల్ని దాటి ఆవలకు వెళ్ళలేదు,హన్నా ఫిలాసఫీలో పొలిటికల్ థియరీలకు ప్రాధాన్యతనిచ్చారు..ఇక సుసాన్ విషయానికొస్తే ఆమె ఫోటోగ్రఫీ,సినిమా,పెయింటింగ్,లిటరేచర్ ఇలా అన్ని రకాల 'ఆర్ట్' ఫార్మ్స్ గురించీ విస్తృతంగా వ్యాసాలు రాశారు..అక్కడే ఆగిపోకుండా రాజకీయాలూ,సామాజికాంశాల మొదలు ఎయిడ్స్,కాన్సర్ వంటి క్రానికల్ డిసీజస్ వరకూ సోంటాగ్ దృష్టి ప్రసరించని  రంగమంటూ లేదు..Susan Rosenblatt పేరుతో జ్యూయిష్ కుటుంబంలో పుట్టినప్పటికీ సోంటాగ్ తన ఉనికిని కేవలం ఒక జాతికో,ఒక ప్రాంతానికో పరిమితం చేసుకోకుండా ప్రపంచం నలుమూలలకూ విస్తరించుకున్నారు..సోంటాగ్ ను చదవడం అంటే మొత్తం ప్రపంచ సాహిత్యాన్ని అవలోకనం చెయ్యడం అనడం ఎంత మాత్రం అతిశయోక్తి కాదు.

ఇక సాధారణంగా బయోగ్రఫీలనగానే మహాత్ముడూ,ఐన్స్టీన్ లాంటి 'లార్జర్ దాన్ లైఫ్' పర్సనాలిటీలను కూడా తీసుకొచ్చి డొమెస్టిక్ పరిథిలో కుదించే  ప్రయత్నం జరుగుతుంటుంది..ఈ పుస్తకం ప్రత్యేకత ఏంటంటే,సుసాన్ వ్యక్తిగత జీవితం వద్దే ఆగిపోకుండా ఆమె అన్ని రంగాల్లోనూ తనదైన శైలిలో వేసిన ముద్రల్ని మనకు చూపించే ప్రయత్నం చేస్తుంది..ముఖ్యంగా ఇందులో ప్రస్తావించిన పలు అంశాలు సోంటాగ్ జర్నల్స్ నుండీ,ఆమె స్నేహితుల,సన్నిహితుల,గురువుల,మెంటర్ల,కుటుంబ సభ్యుల అభిప్రాయాలూ,అనుభవాల నుండీ సంగ్రహించినవి..కేవలం ఒక సమూహానికో,ఒక జాతికో,ఒక రంగానికో పరిమితం కాని ఆమె గురించి అనేక వ్యక్తుల అభిప్రాయాల్ని పొందుపరచడం వల్ల ఈ బయోగ్రఫీలో సోంటాగ్ పై ప్రశంసలెన్ని ఉన్నాయో విమర్శలూ కూడా అదే స్థాయిలో ఉంటాయి..ఈ పేజీల్లో 1960-70 ల కాలంలో న్యూయార్క్ సాహితీ ప్రపంచంలో ఒక సమున్నత స్థానంలో వెలుగొందిన సోంటాగ్ మేథస్సుకి అబ్బురపడుతూ అనేక పర్యాయాలు ఆమెను ఒక Outworldly పర్సనాలిటీగా ఆరాధిస్తే,కొంచెం కూడా సాటి మనిషి భావాల పట్ల సున్నితత్వంలేని ఆమెను అంతే ద్వేషిస్తాం.
అయినా ఇటువంటి అసాధారణమైన వ్యక్తుల్ని ఒక సాధారణ వ్యక్తికి సంబంధించిన మేలు విలువల తూకపురాళ్ళతో తూచాలని ప్రయత్నించడం ఎంతటి దుస్సాహసం !!

-------------------------------------------------------------------------------------------

సంక్లిష్టమైన బాల్యం రచయితకు వరమని కొందరు రచయితలంటుంటారు..
వాస్తవాన్ని అంగీకరించని "The queen of denial" మిల్డ్రెడ్ ఇద్దరు కూతుళ్ళలో ఒకరైన సుసాన్ పుట్టిన నిముషం నుండీ తల్లి నిర్లక్ష్యానికి గురైంది..ఐదవ ఏటనే తండ్రి టీబీ తో మరణించగా,సుసాన్ లో ఒంటరినైపోతానేమోననే భయం,తత్పరిణామంగా సన్నిహితంగా వచ్చిన వాళ్ళని ఆ భయంతోనే దూరంగా నెట్టెయ్యమని ప్రేరేపించే తత్వం సుసాన్ వ్యక్తిత్వానికి హాల్ మార్క్ గా మారాయి..మొదట్నుంచీ తల్లి మీద సుసాన్ కు ఒక అబ్సెషన్ ఉండేదట..మిల్డ్రెడ్ attention కోసం ఆమె నిరంతరం తపించేది..ఈ సమయంలో మిల్డ్రెడ్ ను కలిసిన సుసాన్ మొదటి గర్ల్ ఫ్రెండ్ Harriet Sohmers “She was clearly in love with her mother,She was always criticizing her about how cruel she was, how selfish she was, how vain she was, but it was like a lover talking about a person that they were in love with.” అంటారు.

తాగుబోతు తల్లి మిల్డ్రెడ్ తో సుసాన్ అనుభవాలు ఆమెను మొదట్నుంచీ బాల్యానికి దూరం చేశాయి..మిల్డ్రెడ్ తన వివాహేతర సంబంధాలతో పిల్లల్ని ఒక్కోసారి పట్టించుకోవడం,ఒక్కోసారి పూర్తిగా నిర్లక్ష్యం చెయ్యడం చేసేది. .ఈ 'కేరింగ్,నాట్ కేరింగ్' అనే సందిగ్ధత మధ్య సుసాన్ వ్యక్తిత్వాన్ని జీవితాంతం వెంటాడిన 'Sadomasochism' జీవంపోసుకుంది..కానీ ఆమె బాల్యాన్ని అంతగా కాలరాసిన మిల్డ్రెడ్ కూడా సుసాన్ కు ఒక మేలు చేసింది,"నీకేదైనా నచ్చకపోతే నీ గదికి వెళ్ళి చదువుకో" అంటూ సుసాన్ ను ఫెయిరీ టేల్ ప్రపంచంలో సేద తీరమని ప్రోత్సహించేది.అలా సుసాన్ జీవితంలో వివర్ణమైన వాస్తవాన్ని సుందరమయం చేస్తూ పుస్తకాలు ఆమెకు స్వాంతన చేకూర్చేవి..వాస్తవంనుండి దూరంగా జరగాలనుకున్న ప్రతిసారీ పుస్తకాలు ఆమెకు చేదోడువాదోడుగా నిలబడ్డాయి.

“She was never able to know what goes on in another person,” అంటారు సుసాన్ ప్రేమికుల్లో ఒకరు..దైనందిన జీవితంలో మనం సహజంగా తోటిమనిషి భావలపట్ల చూపే సున్నితత్వం సుసాన్ లో ఉండేది కాదు..దీనికి తోడు పుస్తకాలతో స్నేహం పూర్తిగా కుదరకుండానే సుసాన్ కు తానొక misfit అనే విషయం అర్ధమైంది..స్కూల్లో తోటిపిల్లల మధ్య ఇమడలేని నిరాసక్తత,ఇంట్లో దుఃఖ్ఖపూరిత వాతావరణం,అనారోగ్యం వీటన్నిటి మధ్యా ఆమె బంగారు భవిష్యత్తు గురించి ఆశగా ఎదురుచూసేది..But the woman who would inspire bookish girls everywhere had few models when she herself was a bookish girl.

సాహిత్యంతో సాహచర్యం తనకు జాత్యాహంకారపు సంకెళ్ళనుండీ,ప్రాంతీయ దురభిమానాలనుండీ,బ్రష్టుపట్టిన విద్యావిధానాలనుండీ,లోపభూయిష్టమైన తన విధినుండీ,భోగలాలసత్వంనుండీ విముక్తి ప్రసాదించిందంటారు సోంటాగ్..ఆవిడ నమ్మకం ప్రకారం మానసిక స్వేఛ్చ శారీరక స్వేఛ్చతో సమానం.

-----------------------------------------------------------------------------------------

సుసాన్ సోంటాగ్ సాంస్కృతిక ప్రపంచంలో ఒక 'ఇన్సైడర్' మాత్రమే కాదు,ఆ 'ఇన్సయిడెర్నెస్' ని సింబలైజ్ చేసింది కూడా ఆవిడే..ఆమెలా మునుపూ ముందూ ఆర్ట్ కీ ఆర్టిస్టుకీ ప్రాధాన్యతను ఆపాదించిపెట్టగలిగిన వాళ్ళు లేరు..చివరకు సోంటాగ్ విమర్శకులు సైతం హేతువుపట్ల శ్రద్ధ కనబర్చడంలో ఆమె వైఫల్యాన్ని ఒకవైపు నిందిస్తూనే మరోవైపు ఆమెను ప్రశంసిస్తారు..మన్హట్టన్ తాళాలు తన చేతుల్లోకి తీసుకుని న్యూయార్క్ నగరంలో సాంస్కృతిక ప్రాభవం నలుదిశలా ప్రసరించడానికి ఆవిడ తరంలో మరే రచయితా చెయ్యనంత కృషి చేశారామె..

----------------------------------------------------------------------------------------------

తొలినాళ్ళలో రచనా వ్యాసంగంలో రచయిత ఎదుర్కునే ఆటుపోట్లను గురించి జాక్ లండన్ రాసిన 'మార్టిన్ ఈడెన్' సుసాన్ మీద చాలా ప్రభావం చూపించింది..ఆ నవలలో ప్రొటొగోనిస్ట్ అనుభవించే ఏకాకితనం,స్వాప్నికతల్లో ఆమె తనను తాను చూసుకుంది..ప్రచురణకు పంపిన తన రచన కి సంబంధించి మొదటి రిజెక్షన్ లెటర్ అందుకున్నప్పుడు, "నేనేమి నిరాశ చెందడం లేదు,పైగా చాలా ఉద్వేగంగా ఉంది,ఎందుకంటే మార్టిన్ ఈడెన్ ను గురించి ఆలోచిస్తే నాకర్థమైన విషయం ఏంటంటే ఈ తిరస్కారం ఒక రచయిత్రిగా నా ఉనికికి తొలి చిహ్నం." అంటుంది.

1966 లో 33 ఏళ్ళ వయసులో Against Interpretation పేరిట సోంటాగ్ ప్రచురించిన వ్యాసాలు రివ్యూయర్లను ఆశ్చర్యంలో ముంచెత్తాయి..
స్పష్టత కంటే అబ్స్ట్రాక్ట్ పట్ల సుసాన్ కున్న అబ్సెషన్ గురించి రాస్తూ అమెరికన్- జర్మన్ తత్వవేత్త Herbert Marcuse “She can make a theory out of a potato peel,” అంటారు.

ఫిక్షన్ రాయడంలో సోంటాగ్ శైలి లో 'అనిశ్చితి' ప్రధానంగా కనిపిస్తుంది..ఏమీ చెప్పకుండానే ఏదో చెప్పాలనే తపనతో,తన పాత్రల గురించి గానీ,అవి ఉన్న సందర్భం గురించి గానీ ఎటువంటి స్పష్టతా లేని ఆమె నేరేటివ్స్ పాఠకుల్లో భావోద్వేగాలను కదిలించడంలో ఘోరంగా విఫలమయ్యేవి..పాఠకులు కూడా తమను ఏవో సిద్ధాంతపరమైన వర్ణనలతో జిమ్మిక్కు చేసి రచయిత మోసం చేసినట్లు భావించేవారు..కానీ ఈ తరహా శైలిని అవలంబించడంలో సుసాన్ ఉద్దేశ్యం వేరు..దీనికి 'ఫాసినేటింగ్ ఫాసిజం' అనే వ్యాసాన్ని ఉదహరిస్తే,'ఆ వ్యాసం ఉద్దేశ్యం నిజానికి ఏదో నొక్కి చెప్పాలనో లేదో ఎవర్నో దూషించాలనో కాదు..మృతమైనదాన్ని(తండ్రి) పునర్జీవింపజెయ్యాలనే తపన..తన ఆలోచనకందనిదాన్ని ఆలోచించాలనే కోరిక (Artaud),అనిర్వచనీయమైనదాన్ని నిర్వచించాలనే  తాపత్రయం (ఆమె రాసిన Camp అనే వ్యాసం)..నిజానికి ఇవన్నీ చర్చల్ని సమాధి చేసే రాతలు కావు,చర్చను ఆహ్వానించే రాతలు..ఆమె రాతలు ఆలోచనలు రేకెత్తిస్తాయి,మేథస్సుకు పదును పెట్టమంటాయి..చర్చకు ప్రేరణగా నిలవడం ఒక గొప్ప విమర్శకురాలి లక్షణం.'

-----------------------------------------------------------------------------------------

కేవలం వారం రోజుల పరిచయం తరువాత 17 ఏళ్ళ వయసులో 28 ఏళ్ళ ఫిలిప్ రీఫ్ ను వివాహం చేసుకున్న సోంటాగ్,వివాహబంధాన్ని 'యజమాని-బానిస' సంబంధంగా మాత్రమే చూశారు..ఒకరి స్వేచ్ఛనొకరు హరించేసుకుంటూ,ఒకరికొకరు లొంగిబ్రతకడం అనే భావంతో మొదలైన వాళ్ళ సంసారం విఫలం కావడానికి ఎక్కువ సమయం పట్టలేదు.

రీఫ్ తో వివాహ వైఫల్యం గురించి సోంటాగ్ ఇలా రాశారు :
"పెళ్ళిని నేను సరిగ్గా అర్థం చేసుకున్నట్లైతే  నేనసలు పెళ్ళిచేసుకునేదాన్ని కాదు..పెళ్ళిలో ఉండే 'ప్రత్యేకత','ఊపిరిసలపనివ్వని అతిప్రేమ' అంటే నాకు ఏవగింపు..ప్రతీ జంటా ఆ సాన్నిహిత్యంలో ఒకప్రక్క విసిగిపోతూ కూడా తమ బంధాన్ని ప్రపంచానికెదురీది మరీ కాపాడుకుంటూ ఉంటారు..
ఒకవేళ మొదట్నుంచీ మేము వివాహాన్ని వేరుగా అర్ధం చేసుకునుంటే...ఒకవేళ మేము ప్రేమలో కాకుండా,ప్రేమ అనే ఐడియా తో పీకల్లోతు ప్రేమలో ఉండి ఉండకపోతే....ఈలోకంలో వ్యభిచారం,నాగరికమైన సర్దుబాట్లు,సౌకర్యార్ధం చేసుకునే పెళ్ళిళ్ళు లేదా సహజీవనాలూ ఇవన్నీ ఉంటాయి,అన్నిసార్లూ   చెల్లుబాటవుతాయి కూడా..కానీ ఇవేవీ నీకూ,నాకూ వర్తించవు..అవునా ?
మనమిద్దరం పిరికివాళ్ళం,సులువుగా గాయపడేవాళ్ళం,సెంటిమెంటల్ ఫూల్స్ మనం.."

సెక్సువల్ ప్లెషర్ విషయంలో Freud ప్రతిపాదించిన “the sadistic conception of coitus” ప్రభావానికి లోనుకావడంతో బాటుగా,తల్లితండ్రుల ప్రభావంలేని 'ఆదర్శవంతమైన ప్రేమ' (Freud again) ను సాధించడం సోంటాగ్ విషయంలో అసాధ్యం కావడంతో ఆమె సన్నిహిత సంబంధాలన్నీ ఒకదాని వెంబడి మరొకటి తెగిపోసాగాయి..తనపై తల్లితండ్రుల ప్రభావాన్ని సోంటాగ్ ఒక “profoundest experience” గా అభివర్ణిస్తారు..వివాహ వైఫల్యానంతరం కొన్నేళ్ళకు ఆమె ఇలా రాశారు, “In each case, which was I to be? I found more gratification as a slave; I was more nourished. But—Master or slave, one is equally unfree.”

Ironically, though, she turned her lovers, including Irene, Carlotta, Nicole, and Lucinda, into avatars of her own mother.

---------------------------------------------------------------------------------------------

'సెల్ఫ్ ట్రాన్స్ఫర్మేషన్' దిశగా అడుగులు వేసే వారిపట్ల మాత్రమే నాకు ఆసక్తి అంటారు సుసాన్..సుసాన్ కుమారుడు డేవిడ్ రీఫ్ తల్లి వ్యక్తిత్వం గురించి చెప్తూ,"వర్తమానంలో ఆనందంగా ఎలా జీవించాలో తెలీకపోవడం సుసాన్ జీవితంలోని ఒక గొప్ప విచారం" అంటారు.

"Susan had grown up “trying both to see and not to see,” ప్రపంచాన్ని ఉన్నదున్నట్లుగా చూడడమనే అతి సాధారణమైన పని సోంటాగ్ చాలా  ప్రయత్నపూర్వకంగా చెయ్యాల్సొచ్చేది..ఒక్కోసారి ఆమెలో ఇలా చూడడాన్ని ప్రతిఘటించే అంశమేదో ఆమెలో బలంగా ఉండేది..బస్సుల్లోనూ,ట్రైన్లలోనూ ప్రయాణించేటప్పుడు ఆమె డేవిడ్ ను కిటికీ బయటకు చూడనిచ్చేది కాదని డేవిడ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్  Joanna Robertson అంటారు..ఒక ప్రాంతాన్ని గురించి పూర్తిగా తెలుసుకోవాలంటే ఆ ప్రాంతానికి సంబంధించిన వాస్తవాలూ,చరిత్రా రూపంలో వింటేనే అర్ధమవుతుంది గానీ,కేవలం కిటికీలోంచి ఆ ప్రదేశాల్ని చూడడం వల్ల ఆ ప్రాంతం గురించి తెలిసే అవకాశం లేదనేవారట సోంటాగ్.. ఒకసారి డేవిడ్ లండన్ వెళ్ళిన కొత్తల్లో కిటికీ బయటకి చూస్తుంటే వద్దని తీవ్రంగా శాసించారట సోంటాగ్..సోంటాగ్ చివరి రోజుల్లో ఒకసారి ముగ్గురూ  ట్రైన్లో ఉన్నప్పుడు చాలా శ్రద్ధగా ఎదురుగా చూస్తూ కూర్చున్న ఆమెను చూసి ఇద్దరం నవ్వుకున్నామంటారు జోన్నా..“I remember David and I winking at each other—an inside joke about her utter refusal to just look out there and take in what she saw. The world as is, in the raw, happening now. No connection.”

------------------------------------------------------------------------------------------

'సుసాన్ సోంటాగ్' అనే సాహితీ దిగ్గజపు ముసుగు చాటు 'సుసాన్' నిజానికి చాలా బలహీనురాలని అంటారు ఆమె గర్ల్ ఫ్రెండ్ హారియట్,సోంటాగ్ కూడా  కొన్ని చోట్ల తనని తాను 'puny' అని రాసుకునేవారు..కాల్పనిక ప్రపంచంలో పెస్సోవా,వలేరి వంటి రచయితలు ఆల్టర్ ఇగోలను తమ గళాన్ని వినిపించడానికి ఉపయోగించుకున్నంత సహజంగా సుసాన్ తన ఆల్టర్ ఇగోలను వాస్తవ జీవితంలో తన బై  సెక్సువాలిటీ ని దాచుకునే రక్షణ కవచాలుగా ధరించింది..ఆల్టర్ ఇగోలను అంత సమర్ధవంతంగా నిజజీవితానికి అన్వయించిన సోంటాగ్ ను ఈ కారణంగా ఒక్క వ్యక్తిగా చూడడం అసంభవం..బోస్నియా యుద్ధ వాతవరణంలో ప్రతికూల పరిస్థితుల మధ్య ప్రాణాలు సైతం లెక్ఖ చెయ్యకుండా సరజేవో చేరుకొని,ప్రపంచానికి అక్కడి ఆర్తనాదాలు వినిపించేలా బెకెట్ 'వెయిటింగ్ ఫర్ గోడోట్' నాటకాన్ని పలుమార్లు నిర్వహించిన ధీరోదాత్తత ఆమెదే,సహచరి Anne Leibovitz పట్ల అథారిటీతో కూడిన కాఠిన్యం ఆమెదే,కొడుకు డేవిడ్ ను క్యాన్సర్ సమయంలో వదిలేసి సహచరితో ఫ్లైట్ ఎక్కి వెళ్ళిపోయిన స్వార్థం కూడా ఆమెదే..సల్మాన్ రష్దీ కి కష్టకాలంలో కోటగోడలా నిలబడిన బలమైన వ్యక్తిత్వం ఆమెదే..సుసాన్ సోంటాగ్ అనేక వ్యక్తులూ,వ్యక్తిత్వాల మేళవింపు.

డేవిడ్ ఫ్రెండ్ మరియు రచయిత అయిన Jamaica Kincaid డేవిడ్ కాన్సర్ ట్రీట్మెంట్ అయిపోయిన తర్వాత చాలా మాములుగా తిరిగి వచ్చిన సుసాన్ గురించి రాస్తూ,
Then Susan came back and became the adoring mother. But David was very wounded by this, and that was the first exposure I had to her. It’s not ruthlessness. It’s just Susan-ness. None of the words or the ways of characterizing her behavior really fit. Yes, she was cruel and so on, but it wasn’t that, she was also very kind. She was just a great person. I don’t think I ever wanted to be a great person after I knew Susan. అంటారు.

ఆమె అందం,లైంగికత ఆమెలో అసలు వ్యక్తి కంటే 'సోంటాగ్ అనే ఇమేజ్' ను తయారుచేసుకోవడంలో ఆమెకు ఎక్కువగా సహాయపడ్డాయి..తన బలహీనతల్ని కప్పేస్తూ ప్రయత్నపూర్వకంగా తెచ్చిపెట్టుకున్న గాంభీర్యంతో వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రదర్శనకు పెట్టిన ఆ 'సోంటాగ్ ఇమేజ్' ఆమెకు ఊపిరాడనిచ్చేది కాదు..దీనికితోడు సేదతీరడానికి కుటుంబం,ఆస్తిపాస్తులు-వృత్తి అందించే స్థిరత్వం,రక్షణ లాంటివేవీ లేని ఆమె చివరకు తనకు అత్యంత సన్నిహితుల నుండి కూడా తీవ్ర విమర్శలు ఎదుర్కొంటూ జీవితాంతం ఒక 'ఆల్టర్నేట్ సెల్ఫ్' క్రింద తలదాచుకున్నారు.. Through writing, she said, “I create myself.”And it was to this other self that she appealed now: “Give me strength, tall lonely walker of my journals!” “To have two selves is the definition of a pathetic fate,” she later wrote.

సోంటాగ్ చుట్టూ ఎవరూ లేనప్పుడు వ్యక్తమయ్యే ఆమె ప్రైవేట్ సెల్ఫ్/సెక్సువల్ సెల్ఫ్ ఒకవైపైతే, నలుగురిలోనూ ఆమెకు ప్రాతినిథ్యం వహించే సోషల్ సెల్ఫ్ (ఒక మెటఫోర్/ ఒక మాస్క్) మరోవైపు ఉండేవి..వీటితోపాటు సోంటాగ్ ను జీవితాంతం వెంటాడిన మరో ఆల్టర్ ఇగో,సుసాన్ సోంటాగ్ తాను ఇలా ఉండాలని కలలుగన్న 'ఐడియల్ సెల్ఫ్'.“That person who has been watching me as long as I can remember is looking now,” she wrote at just fourteen.

తనలోని ఈ ఆల్టర్ ఈగోలే తాను రచయితగా మారడానికి కారణమంటూ 1959 లో ఆవిడ ఈవిధంగా రాశారు : "నాలో రాయాలనే కోరిక నా హోమోసెక్సువాలిటీతో బలంగా ముడిపడి ఉంది..నా హోమోసెక్సువాలిటీకి సమాజం నుండి ఎదురయ్యే తిరస్కారమనే ఆయుధాన్ని సమర్ధవంతంగా ఎదుర్కునే మరో ఆయుధం నాకు చాలా అవసరం..ఆ ఆయుధం నాకు 'రచయిత' అనే ఐడెంటిటీ."

-------------------------------------------------------------------------------------------

సుసాన్ తొలినాళ్ళలో లెఫ్ట్వింగ్ ఇంటెలెక్చువల్ గా మనిషి లైంగికతనూ,conformity భావజాలాల్నీ ప్రశ్నిస్తూ పాలనా వ్యవస్థపై ధిక్కారస్వరం వినిపించారు..'రాడికలిజాన్ని' వ్యక్తి స్వేఛ్చకూ,సెల్ఫ్ ట్రాన్స్ఫర్మేషన్ వంటి వాటికి అవకాశమిచ్చేదిగా భావించారు..కానీ సోంటాగ్  వాదాలన్నీ నర్మగర్భంగా,అస్పష్టంగా ఉండేవి..But when she hinted at her attraction to women, she only did so obliquely. “She would talk about how you’ve got to grow out of this society where it assumes you’re all one thing,” he said.

సుసాన్ కు కళపట్ల సెన్సిటివిటీ లేదని చాలా మంది అభిప్రాయపడతారు..
కానీ ఆ లేకపోవడంలోనే  ఆవిడ వ్యాసాలను మిగతావాటికంటే వేరుగా నిలబెట్టే ప్రత్యేకత కూడా ఉంది..తనలో రాయాలనే కోరికకు ప్రేరణ గురించి రాస్తూ, "నాలో అహంకారానికి ప్రతిగా నాకు రాయడం అవసరం అనుకుంటాను..నేనేదో చెప్పితీరాలి కాబట్టి రాస్తాను అనేకంటే,కాస్త గర్వాన్ని ప్రోగేసుకుని ఈ జర్నల్స్ లో ఉన్న fait accompli లాగా నేను 'రచయిత' అనే ప్రత్యేకమైన వ్యక్తిని కావాలనుకుంటాను కాబట్టి రాస్తాను..నిజానికి మంచి రచయితలందరూ ఉన్మాద స్థాయిలో గొంతెత్తి తమ ఉనికిని చాటుకునే అహంకారులే." అంటారు.

నిజమైన సుసాన్ పబ్లిక్ లో తెరవెనుక అదృశ్యంగా ఉంటూ తన రచనల ద్వారా తనకు తెలియని అపరిచిత పాఠకుడికి తనను తాను తెలియజేసుకునేది..ఒక ఎంటర్టైన్మెంట్ గా కంటే ఒక 'వర్క్ ఆఫ్ ఆర్ట్' గా  చూడవలసిన ఆమె రచన 'The Benefactor' ను దీనికి ఒక ఉదాహరణగా చెప్తారు..సోంటాగ్ లో ఇతరుల్ని నిజమైన మనుషులుగా యధాతథంగా చూడలేనితనం ఈ రచనలో కనిపిస్తుందంటారు..As much as this question is intellectualized and abstracted in The Benefactor—and Sontag always abstracted and intellectualized precisely the things she cared about most.

“X, The Scourge” offers a magnificent example of her ability to see things and situations with uncanny accuracy—and of her inability to use this intellectual knowledge in a practical, emotional way.

---------------------------------------------------------------------------------------

'న్యూ యార్క్ రివ్యూ బుక్స్' ప్రస్థానంలో కీలక పాత్ర పోషించిన సుసాన్ సోంటాగ్ ను ఒక వ్యాసకర్తగానే చూడాలంటూ,ఆమెకు ఫిక్షన్ రాయడం చేతకాదని తరచూ వినిపించే అభిప్రాయం ఆమె స్థాయిని తగ్గించే ప్రయత్నం తప్ప మరొకటి కాదని అభిప్రాయపడ్డారు బెంజమిన్.
It is a need to cut Sontag down to size: to humble a person who seemed so intimidating. It is, moreover, twice wrong. Sontag wrote some excellent fiction, and she wrote some awful essays. Her successes were inextricable from her failures, both products of a mind in constant flux.

సోంటాగ్ "On Style" లో ప్రపంచాన్ని ఒక 'aesthetic phenomenon' గా అభివర్ణిస్తారు..ఈ కారణంగా ఆమె జీవితంలో తొలినాళ్ళలో రాజకీయాలకూ,ఐడియాలజీలకూ,మానవసంబంధాలకూ--వీటన్నిటిపై మానవీయ దుష్ప్రభావాలకూ అతీతంగా గడిపారు..ఆమె మలినాళ్ళలో రాజకీయాలకు చాలా దగ్గరగా గడపడానికి కారణం కూడా ఇదే కావచ్చు.

-------------------------------------------------------------------------------------

ఈ పుస్తకంలో సుసాన్ ను ఒక రచయిత్రిగా నిలబెట్టడంలో కీలక పాత్ర పోషించడమే కాకుండా,ఆమె కష్టసుఖాల్లో తోడు నీడలా వెన్నంటి నిలచిన Farrar, Straus & Giroux (FSG) పబ్లిషింగ్ సంస్థ అధినేత రోజర్ స్ట్రాస్,'రోలింగ్ స్టోన్' పత్రిక కవర్ పేజీ ఫోటోలతో పాటు అనేక మంది ప్రముఖుల్ని తన కెమెరాలో బంధించిన ప్రసిద్ధ ఫోటోగ్రాఫర్ Annie Leibovitz,ఫిలిప్ రీఫ్,డేవిడ్ రీఫ్,జోసెఫ్ బ్రాడ్స్కీ,డియాన్ ఆర్బస్,Lucinda Childs,పాల్ థెక్,వార్హోల్,వాల్టర్ బెంజమిన్,బార్తెస్ మొదలగు అనేకమంది కళాకారుల,సాహితీలోకపు ప్రముఖుల వ్యక్తిగత జీవితాలకు సంబంధించిన అనేక విషయవిశేషాలుంటాయి..ఈ పుస్తకం పాఠకులకు ఒక పూర్తి స్థాయి 'కల్చరల్ ఫీస్ట్'.

------------------------------------------------------------------------------------------

కొంచెం కూడా దయాదాక్షిణ్యంలేని 'సెల్ఫ్ అవేర్నెస్' సోంటాగ్ సొంతం..ఆమెకు జీవితంపై ఎంత వ్యామోహమంటే చిన్న కునుకు పడితే కూడా,ఆ క్షణాల్లో జీవితం ఎక్కడ చేజారిపోతుందేమో అన్నంత ఉన్మాద స్థాయిలో ఉండేదట..వారాల తరబడి నిద్రలేకుండా,కార్టన్ల కొద్దీ మార్ల్బోరోస్ సిగరెట్లు,కాఫీ ప్రవాహాల్లో గొంతులోకి జారిపోయే డెక్సీడ్రైన్ బాటిళ్ళ మధ్య మెదడుకీ,శరీరానికీ భేదాన్ని పూర్తిగా చెరిపేసిన వ్యక్తి సోంటాగ్  : "నాకు శరీరం లేదు,నాకున్నదల్లా మెదడూ,దాని ఆలోచనా మాత్రమే" అని అనడం పైపైన నటించే వ్యక్తికి సహజమైనప్పటికీ,ఆ వ్యక్తి తాలూకూ ఇమేజ్ వెనుక అసలైన భౌతిక శరీరం ప్రతిఘటించకుండా ఊరుకోదు కదా ! నలభై ఏళ్ళ వయసులో ఆమెకు కేన్సర్ వచ్చింది.."నా స్వభావసిద్ధతను ప్రపంచం నుండి దాచి ఒక పిరికిదానిలా జీవించాను కాబట్టి నేను కాన్సర్ ను కోరి ఆహ్వానించుకున్నానంటారు" సోంటాగ్.

This portrait of repression, inwardness, and sadness—the one she denounces as punitive and medieval—coincides, however, exactly with the self-portrait in her journals, the hidden self that she almost never allowed to appear in public or in her writings: the persona, or mask, that she had evolved as a means of survival. “I’m responsible for my cancer,” she wrote. “I lived as a coward, repressing my desire, my rage.” Susan blamed herself bitterly.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

ఈ పుస్తకం మొత్తంలో సోంటాగ్ ఒక మామూలు స్త్రీ లా ఆలోచించిన ఒకే ఒక సందర్భం :
"నాకెప్పుడూ బుల్లీస్ నచ్చుతారు..నేను అందంగా ఉండనని ఎవరైనా అన్నారంటే వాళ్ళు ఖచ్చితంగా గొప్పవాళ్ళై ఉంటారు..ఆ తిరస్కరించడంలో వాళ్ళలో నాకు సుపీరియర్ క్వాలిటీస్ ,మంచి అభిరుచి కనిపిస్తాయి" అంటారు (ఉదాహరణకు ఆమెను చులకనగా చూసిన హారియట్,ఆల్ఫ్రెడ్,ఐరీన్ ల పట్ల ఆమెకున్న ప్రేమ).."నా మీద నాకు గౌరవం లేదు..నేను ప్రేమరాహిత్యాన్ని అనుభవిస్తున్నా,ఆ ప్రేమరాహిత్యానికి ఎదురెళ్ళి పోరాడుతున్న నాలోని సైనికురాల్ని గౌరవిస్తాను..నేను మళ్ళీ బుల్లీస్ పట్ల ఎప్పుడూ ఆకర్షితురాల్ని అవ్వను" అంటారు.

---------------------------------------------------------------------------------------

'Styles of Radical Will' పుస్తకంలో ‘Thinking Against Oneself’: Reflections on Cioran.” పేరిట రాసిన వ్యాసంలో  “To exist is a habit I do not despair of acquiring.” అంటారు సుసాన్..మనం మానవీయ స్పృహ(మేథస్సు) కారణంగా ఉత్పన్నమైన అనేక ఉపద్రవాలను సవరించే ప్రయత్నం ఎంత చేసినా 'హ్యూమన్ కాన్షియస్నెస్' ను ని అదుపులో ఉంచుకోవడం వల్ల ఏమాత్రం ప్రయోజనం లేదని అంటూ,ఈ మార్గంలో మనిషికి వెనక్కి తిరగడం అసాధ్యమనీ,ముందుకు అడుగేసి 'ఆలోచన' తుదివరకూ పూర్తి స్పృహతో ప్రయాణించడంలోనే మనిషికి గౌరవం ఉందనీ అంటారు.

For Sontag, it would be no easy thing to unite the beastly body to the intellectual realm, the realm of language, metaphor, and art.

----------------------------------------------------------------------------------------------

ఫోటోగ్రఫీ గురించి రాస్తూ, “Photographing is essentially an act of non-intervention,” అంటారు సోంటాగ్. 'On Photography' అనే పుస్తకంలో ఆమె ఫోటోగ్రాఫ్ ని 'వినియోగదారుని చవకబారు కృత్రిమ కళా సృష్టి' (consumerist kitsch) గా అభివర్ణిస్తారు..ఫొటోగ్రాఫ్స్ ను 'నిరంకుశత్వపు నిఘా' అంటూ, కెమెరాలను “వేటగాని ఆయుధాలనీ',ఫొటోగ్రాఫర్లను 'పీపింగ్ టామ్స్' అనీ,voyeurs,సైకోపాత్స్ అనీ అంటారు : కెమెరాను ప్రతి వాడకంలోనూ నిస్సందేహంగా ఒక 'దురాక్రమణ ధోరణి' ఉంటుందంటారు.

ఇందులో డియాన్ ఆర్బస్ ఫోటోగ్రఫీ గురించి ఆమె రాసిన వ్యాసాలను బెంజమిన్ విశ్లేషించిన తీరు చాలా ఆకట్టుకుంటుంది :
ఆర్బస్ ఫోటోగ్రఫీని సోంటాగ్ ఏ దృష్టితో చూశారో రాస్తూ,

ఆ వ్యాసాల్లో 'ఫోటోగ్రాఫర్ ఆర్బస్' ఆమే,అతడు ఫోటో తీసిన 'పిచ్చివాడూ' ఆమే..'ఫోటోగ్రాఫరూ',అతడి 'సబ్జెక్టు' ఈ రెండూ కూడా ఆమే..ఇందులో జడ్జి,నిందితుడూ రెండూ ఆమే అంటూ సోంటాగ్ లో ఈ సందిగ్ధతకి కారణం,ఈ రాతలన్నీ ఆమె తనకోసం తాను రాసుకోవడమేనంటారు..సుసాన్ వ్యక్తిత్వంలో కీలక భాగమైన అపనమ్మకాన్ని ఈ వ్యాసాల ద్వారా ప్రక్షాళన చేసుకునే దిశగా ఇదంతా తనకు తాను చెప్పుకుంది,అందుకే సుసాన్ కి ఫోటోగ్రఫీ అంటే ద్వేషమని అనుకునేవాళ్ళదెంత మూర్ఖత్వమో,ఆమెకు ఫోటోగ్రఫీ అంటే ప్రేమ అనుకునేవాళ్ళదంతే మూర్ఖత్వం అంటారు.
ఆమె తనను తానెంత అపనమ్మకంతో చూసుకుందో,ఫోటోగ్రఫీని కూడా సరిగ్గా అదే దృష్టితో  చూసింది సుసాన్ : the division she had described in 1960 between “I’m no good” and “I’m great".

ఆర్బస్ ఫోటోగ్రఫీ లో ప్రధానంగా కనిపించే 'విషాదపూరితమైన స్పృహ' సోంటాగ్ రచనల్లో కూడా ప్రస్ఫు టంగా కనిపిస్తుంది..'On photography' లో ఫోటోగ్రఫీ అనే సబ్జెక్టును వస్తువులూ,వాటి ప్రతిబింబాలూ / వర్ణన,దాని చుట్టూ ఉన్న వాస్తవికతల్లా విభజిస్తూ ఒక 'డివైడెడ్ కాన్షియస్' తో చూసినా, వాస్తవానికీ,కల్పనకూ మధ్య ఉండే స్పేస్ ని అర్థంచేసుకోవడం పట్ల   ఆమెకున్న అబ్సెషన్ కనిపిస్తుంది.. the camera, which packages reality into an easily accessible consumer good. The desire to “acquire” reality should not be reduced to consumerism, since for Sontag it went far deeper. But it is true that the camera allows people’s freakishness—their suffering—to be sliced up, placed on the wall, sold: transformed into a product.

---------------------------------------------------------------------------------------------

ఈ పుస్తకంలో సోంటాగ్ గర్ల్ ఫ్రెండ్స్ Harriet, Irene, and Carlotta, Nicole లతో ఆమె వ్యక్తిగత జీవితానికి సంబంధించి కొన్ని పేజీలు కేటాయించారు..కాగా
సుసాన్ స్నేహితుల్లోకెల్లా చాలా ముఖ్యమైన మిత్రుడు మరియు మెంటర్ అయిన కవి  జోసెఫ్ బ్రాడ్స్కీ తో ఆమె అనుబంధాన్ని గురించి ప్రత్యేకం చెప్పుకోవాలి..సుసాన్ లాంటి వ్యక్తిని సైతం తన అథారిటీతో కూడిన వ్యక్తిత్వంతో కట్టిపడెయ్యగల సమర్థత ఉన్న ఏకైక వ్యక్తి బ్రాడ్స్కీ..అతడు 'ఆమె టస్కన్ లోను,షెర్మాన్ ఓక్స్ లోనూ కలలుగన్న మిత్రుడు..భర్త ఫిలిప్ రీఫ్ లో చూడాలని కలలుగన్నగురువు..జీవిత సహచరుడు,తనకు సరిసాటైన మేథావీ,కళాకారుడూ..కొన్నిసార్లు అతడు ఆమెకు సుపీరియర్ కూడా'..అతడికంటే సోంటాగ్ కు అభిరుచులు కలిసిన అనుకూలమైన వ్యక్తి మరొకరు తారసపడలేదు.,and it was in these terms that she mourned his premature death, at fifty-five: “I’m all alone,” she told a friend. “There’s nobody with whom I can share my ideas, my thoughts.”

ఈ పుస్తకంలో జోసెఫ్ బ్రాడ్స్కీ తో పాటు సుసాన్ జీవితంపై ప్రభావం చూపిన వ్యక్తుల్లో ఒకరైన వాల్టర్ బెంజమిన్ కి కేటాయించిన పేజీలు అద్భుతంగా ఉన్నాయి..సుసాన్ శైలినీ,బెంజమిన్ శైలినీ పోలుస్తూ చేసిన విశ్లేషణలు సుసాన్ లో melancholic తత్వాన్ని అర్ధం చేసుకోడానికి మరింత దోహదపడతాయి..'Under the sign of Saturn' పుస్తకంలో వాల్టర్ మీద ఆమె ఒక వ్యాసాన్ని రాశారు..Saturnine sign క్రింద పుట్టిన వ్యక్తులు స్వభావసిద్ధంగా విచారగ్రస్తమైన వ్యక్తిత్వం కలిగి ఉంటారు..అసత్యమాడడం,రహస్యాలు దాచడం వీరికి సహజం..కానీ ఇవన్నీ ఆ వ్యక్తిత్వానికి కవచ కుండలాల్లాంటివి..దీనికితోడు వీళ్ళు స్వేఛ్ఛాజీవులు కావడంతో సుసాన్ లాగే వాల్టర్ కూడా స్నేహితుల్ని దూరంగా తోసేసేవారట ..ఈ ఇమడలేకపోవడాన్నీ,అసంతృప్తినీ విస్తృతంగా చదవడం,రాయడం వెనుక దాచుకునేవారు వాల్టర్.

ఈ తత్వం ఉన్న వ్యక్తులకు వాళ్ళ అస్తిత్వంతో సమానమైన 'కళ' ను పరిరక్షించుకోవడం ఎంతైనా అవసరం..వాల్టర్ పుస్తకాలను ఒక ఉన్మాదంతో ప్రోగుచేసేవారట..పుస్తకాల ద్వారా,ఆబ్జెక్ట్స్ ద్వారా తనను తాను నిరంతరం  పునర్నిర్మించుకుంటూ ఉండేవారట..ఆయన ఆత్మహత్య చేసుకోడానికి గల కారణాల్లో నాజీల చేత చిక్కి కోల్పోయిన ఆయన లైబ్రరీ కూడా ఒక కారణం అంటారు.

“The only pleasure a melancholic permits himself, and it is a powerful one, is allegory,” Benjamin wrote, and Sontag quoted him approvingly.

--------------------------------------------------------------------------------------------

ఇంత గొప్ప వ్యక్తి కదా మరి ఫెమినిస్టుల జాబితాలో సుసాన్ పేరు కనిపించదెందుకని ఒకప్పుడు ఆశ్చర్యం వేసేది..దీనికి కూడా ఒక కారణం ఉంది..ఆమె 1974 లో ప్రచురించిన 'Fascinating Fascism' అనే వ్యాసంలో 'నాజీ ప్రాపగోండిస్ట్' గా ముద్ర పడిన అమెరికన్-జర్మన్ దర్శకురాలు Leni Riefenstahl పై ఆధారాలు లేని విమర్శలు చేశారు..Leni కి కేవలం ఒక స్త్రీ కావడం వలన గుర్తింపు వచ్చిందే గానీ ఆమె ఆర్ట్ కూడా 'ఒక అందమైన ఫాసిజం' అని అని విమర్శించారట..అప్పట్లో సోంటాగ్ స్థాయికి తగ్గని రచయిత్రి,విమర్శకురాలు అయిన Adrienne Rich సోంటాగ్  వ్యాఖ్యల్ని ఖండించగా,సోంటాగ్ రిచ్ పై విమర్శలతో ఎదురుదాడికి దిగిన కారణంగా సాటి ఫెమినిస్టు ప్రపంచం ఆమెను ఎప్పుడూ తమ వర్గానికి చెందిన వ్యక్తిగా చూడలేదంటారు..సోంటాగ్ స్త్రీవాద రచనలు కాలగర్భంలో కలిసిపోడానికి ఇదొక కారణం.

Although it is a lot of fun to do, the essay that was written most quickly was, of course, the Leni Riefenstahl because it’s much easier to write when you feel angry, self-righteous and you know you are right.”

ఈ పుస్తకంలో సరజేవోలో ఉన్నసమయంలో సోంటాగ్ “You have no right to a public opinion unless you’ve been there.” అన్న తన మాటలకే విరుద్ధంగా సెప్టెంబర్ 11 అటాక్స్ జరిగిన సమయంలో అమెరికా విదేశాంగ విధానాల్ని దుయ్యబడుతూ రాసిన వ్యాసం చదివి తీరాల్సిందే..ఈ సందర్భంగా ఆమెను విమర్శిస్తూ ఆమెకు వ్యతిరేకంగా క్యాంపైన్లు జరిగినప్పటికీ సోంటాగ్ తన మాటల్ని వెనక్కి తీసుకోకపోవడం గమనార్హం.

---------------------------------------------------------------------------------------

చివరగా సుసాన్ రాయడం గురించి ఒక యువ రచయితకు సూచనలు చేస్తూ
నోబుల్ గ్రహీత Halldor Laxness 'Under the Glacier' నవలలో ఒక బిషప్ రచయితకు చేసిన సూచనలను quote చేస్తారు :
"మరీ వ్యక్తిగతంగా రాయకు..పొడిపొడిగా రాయి !.. సాధ్యమైనంత ప్రథమ పురుషలోనే రాయడానికి ప్రయత్నం చెయ్యి..రాసినదాన్ని పరీక్షించకు !..బహుశా చాలామంది మొత్తం నిజాన్ని కాదు సరికదా,అసలు నిజంలో కూడా చాలా కొద్ది భాగమే చెప్తారని మర్చిపోవద్దు..నిజం చెప్తున్నా,అబద్ధం చెప్తున్నా కూడా మనుషులు మాట్లాడుతున్నప్పుడు తమని తాము తెలియపరుచుకుంటారు..ఉద్దేశ్యపూర్వకంగా నీకు చెప్పిన అబద్ధం కూడా,నీకు నిజాయితీతో చెప్పిన నిజం కంటే కూడా అనేకసార్లు చాలా ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటుందని గుర్తుపెట్టుకో..వాళ్ళని సరిచెయ్యకు,సరిదిద్దకు,వాళ్ళని అర్థం చేసుకోవాలని(interpret) అసలే  ప్రయత్నించకు."

--------------------------------------------------------------------------------------

కొందరు వ్యక్తుల్ని తెలుసుకోడానికి ఒక జీవితకాలం సరిపోదు..కేవలం కంటికి కనిపించే మనిషి కంటే లోపల అనంతమైన వ్యక్తుల్నీ,వ్యక్తిత్వాల్నీ కలిగి ఉంటారు వాళ్ళు..అటువంటి వారిని చదవడం సాగర మధన సమానం..సుసాన్ సోంటాగ్ అటువంటి అరుదైన వ్యక్తుల్లో ఒకరు..ఈ పేజీల మధ్య 'సుసాన్' అనే ఐడియా తో ఎన్నోసార్లు ప్రేమలో పడ్డాను..అలాగే 'సోంటాగ్' ను అనేకసార్లు ద్వేషించాను..ప్రేమ్ నగర్ లో నాగేశ్వర్రావు డైలాగ్ ఒకటుంటుంది,"ఇవన్నీ భరించాలంటే మనిషి మీద అభిమానం ఉండాలని" :) సోంటాగ్ మీద ఆ అభిమానం ఉంటే మాత్రం ఈ పుస్తకం తప్పక చదవండి.

పుస్తకం నుండి మరికొన్ని అంశాలు,

“Susan literally sat at the feet of only two people. If she came into a room and saw either of these two people she’d sit right here on the floor: Hannah Arendt and Carlotta.

Inauthenticity was the price Sontag paid for maintaining her cultural centrality; and the center of that culture was about to shift.

Fritz told me that what got him through his nearly three years in the prison camp in Arizona was that he was allowed access to books: he had spent those years reading and rereading the English and American classics. And I told him that what saved me as a schoolchild in Arizona, waiting to grow up, waiting to escape into a larger reality, was reading books, books in translation as well as those written in English.
To have access to literature, world literature, was to escape the prison of national vanity,of philistinism, of compulsory provincialism, of inane schooling, of imperfect destinies and bad luck. Literature was the passport to enter a larger life; that is, the zone of freedom. Literature was freedom. Especially in a time in which the values of reading and inwardness are so strenuously challenged, literature is freedom.

Susan exploded. “It is not your job to reject yourself. It is their job. You put your name in the hat. If they reject you, that is their job. It has nothing to do with you! Why are you making it all about yourself? You are so egotistical!” Brenda dutifully applied—and applied, and applied, and applied, and applied. Finally, on her eleventh attempt, she got it.

Annie Leibovitz సోంటాగ్ గురించి రాస్తూ,
She was very, very tough. She was very hard to please. Ever since I met her, I tried to please her, but it didn’t always work. She was always raising the bar. . . . She was a very tough critic, but also a great admirer, my biggest fan

A belief in the reality of dreams had created Sontag and kept her going through a difficult life. So many of her difficulties came from her refusal to see what most people thought of as reality. But there was a usefulness to the dreamworld. “Create ‘dream picture,’” the Smokenders instructor said. “Something pleasing, relaxing . . . use for distraction.” As it happened, she had lived her life in the “dream picture.” In certain respects, this was a strength, and an anesthetic. She refused to accept limitations—to her talent, to her achievements, to her possibilities for reinvention—that would have stymied more clear-eyed people.

It was as if I had accused her of never having read Proust, or of watching soap operas all day. Her face instantly darkened and she snapped at me violently. Why on earth did I think she’d been having a nap? Didn’t I know she never had naps? Of course she wasn’t having a nap! She would never have a nap! Never in a million years! What a stupid remark to make! How had I gotten so stupid? A nap—for God’s sake!

America, we’re told, is “where the poor can become rich and everyone stands equal before the law, where streets are paved with gold.” America is “where the future is being born.” America is where “everything is supposed to be possible.” “The American,” Ryszard declares in a letter, “is someone who is always leaving everything behind.”

జోసెఫ్ బ్రాడ్స్కీ గురించి సుసాన్,
” With his red hair and bright green eyes, he was very attractive to women, and much of his magnetism derived from the authority he claimed, unapologe“He made a stunning impression,” Susan said. “He was so authoritative personallytically, as a great poet’s birthright. That status brought obligations, the first of which was a dedication to the very highest artistic standards, those his syllabus reflected: “One should write to please not one’s contemporaries but one’s predecessors,” he declared; Susan might have written the same, and in his idea of culture, she found her own.“Man’s greatest enemy is not Communism, not Socialism, not Capitalism,” Brodsky wrote, “but rather the vulgarity of the human heart, of human imagination."

The modern authors can be recognized by their effort to disestablish themselves, by their will not to be morally useful to the community, by their inclination to present themselves not as social critics but as seers, spiritual adventurers, and social pariahs.